98826

•    Skrzetiiski za bardzo się poświęca, włazi na każdą Golgotę, jaka pojawi się na horyzoncie (jedzie na Sicz, wymyśla Chmielnickiemu, nie szuka Heleny, wychodzi ze Zbaraża)

•    Zagłoba pokazuje się jako stary pieniacz, ale zaraz ratuje Helenę, potem zmienia się w lwa; za dużo w nim sprzeczności, by mógł być realny

Czterej przyjaciele to: śmiertelnie kąsająca osa (Wołodyjowski), sfinks ze łbem wieprza

(Zagłoba), gilotyna w ludzkiej postaci (Podbipięta), i - Jezus Chrustus w roli oficera jazdy

(Skrzetuski).

IV.

O sprawie kozackiej według Dwu lat dziejów naszych Szajnochy.

•    Polacy i Rusini - szlachta nakładali powinności i pańszczyznę na wolne masy kozackie

•    duchowieństwo prawosławne podtrzymywało niechęć ludu; niższe - z powodu życia w ciemnocie, nędzy i wyzysku; wyższe - nie dopuszczane do senatu

•    wojsku kozackiemu nie wypłacano żołdu i nie pozwalano łupić Tatarów, a gdy karano ich za napadanie dworów i wybuchły bunty - oddano ich pod komendę hetmanów, magnatów

•    tymczasem duch militarny Polski upadł

•    rządy rozdarły się na trzy obozy: kapitalistów - magnatów; mniejsi kapitaliści -szlachta zniewolona przez magnatów potęgą lub pieniędzmi; król, którego władza była ograniczana

•    Władysław IV gotował się do wojny z Turcją - porozumiał się z Moskwą, papieżem, hetmanem mianował Chmielnickiego, by wskrzesić wojsko kozackie

•    gdy Chmielnicki żalił się na prześladowanie, król odrzekł: A nie masz szabli u boku? -mówiło się, że król chce dokonać z jego pomocą zamachu stanu, by uzdrowić kraj

•    magnateria nie chciała wojny ani z Turcją, ani z Tatarami

•    Chmielnicki widział, że do wojny może nie dojść, że godzą na jego życie, że król go nie uratuje, więc zaczął ściągać wojska; mimo zakazu króla, hetman Potocki napadł go, a Wiśniowiecki wspierał hetmana - wojna 1

•    Chmielnicki głosił się sługą króla, więc może dałoby się wojnę załagodzić, ale król zmarł

Sienkiewicz pominął te fakty, a masę kozacką przedstawił jak najgorzej.

Bitwy są źle opisane - widzimy szańce, harcowników, ale nie same walki. Do tego myli

fakty.

•    Potockiego zaraz na początku zdradzili jego Kozacy, cofał się, ale bohatersko; prawie wszyscy wyginęli; własny ojciec nie przyszedł mu z pomocą

•    w powieści Potocki staje przeciw o wiele silniejszym Kozakom i znosi pułk po pułku !

•    bitwy mają pełno nadzwyczajnych szczegółów, bo służą do uwydatnienia męstwa bohaterów, polskiej waleczności i kozackiej dzikości

Autor postawił kreślenie pięknych charakterów nad prawdę historyczną.

V.

Autor zafałszował niektóre cechy i postępowanie postaci historycznych.

•    Kisiel był wiernym synem Polski, ale to nasi go dręczyli i lżyli, Chmielnicki go szanował