99446

prawnego Kanału, spór o mego trwał nadal. 9/10.1.1964 wojsko USA użyło siło wobec demonstrujących Panamczyków, zabijając kilku z nich. Rząd panamski oskarżył Stany o atak na ludność i terytorium Panamy. Był to przełom w stosunkach obu krajów, od tego czasu przez 15 lat trwały negocjacje nad nowym traktatem.

Traktat z 1977 zastępował umowy z 1903, 1936, 1955 oraz wszystkie dotychczasowe porozumienia i konwencje. Panama otrzymała: gwarancję zwrotu Kanału w 2000roku. do tego czasu miała współdziałać w jego utrzymaniu, eksploatacji, regulacji spraw finansowych i prawniczych, współdziałanie z USA w zakresie obrony Kanału, wyłączność flagi panamskiej na terytorium tego kraju jako atrybum suwerenności (flaga amerykańska mogła być obok panamskiej w siedzibie Komisji Kanału i w miejscach uzgodnionych przez oba państwa), pełną jutysdykcja nad dawna strefą Kanału, udział w zyskach z tranzytu przez Kanał- 30 centów za tonę i opłaty pobierane od każdego statku, a także opłaty za obsługę statków w portach, system preferencji dla Panamczyków przy zatrudnianiu w amerykańskich przedsiębiorstwach przy Kanale, programy szkoleniowe dla Panamczyków w celu podniesienia ich kwalifikacji. Dodatkowo USA potwierdzało jej niepodległość i suwerenność i gwarantowały nieingerencję w sprawy polityczne Panamy, jednak zobowiązały ją do nieprcyjmowania żadnych regulacji wewnętrznych lub porozumień międzynarodowych, które naruszyłyby traktat

Na mocy traktatu USA otrzymały: prawo do wykorzystywania Kanału do 2000 rokit kompetencje w sprawach związanych z obsługą i eksploatacja bieżącą Kanału, jego ochroną (do 1999 roku na USA spoczywał główny ciężar obrony Kanału) i utrzymaniem dobrego stanu urządzeń, jurysdykcję nad obywatelami amerykańskimi w strefie Kanału (mieli oni jednak przestrzegać prawa panamskiego) i częściowo nad zatrudnionymi cudzoziemcami, prawo kontroli tranzytu statków, ustanawiania warunków dotyczących przepływu i związanych z nawigacją, ustalania i pobierania opłat za przewóz towarów, prawo do inwestycji w Kanale, zabezpieczenie obywateli amerykańskich przed szkodami, jakie mogli ponieść wskutek likwidacji strefy Kanału (prawo dalszego korzystania z ziemi lub możliwość jej sprzedaży za dobrą cenę)

Traktat znosił formalnoprawnie strefę Kanału na rzecz obszarów, na których Panama dobrowolnie rezygnowała z części własnych kompetencji, przekazując USA pewne prawa. Traktat z 1977 różnił się od pozostałych wyraźnym ograniczeniem czasowym i celowym, nie był Panamie narzucony, ale przez nią współ tworzony, co podkreślało jej suwerenność. Zastąpiono do tychczasowe władze Kanału Panamskiego nowymi organami:

Komisja Kanału Panamskiego, główna instytucja zarządzająca pracą Kanału i obsługującymi go instytucjami (odpowiadała za m.in. zarządzanie przedsiębiorstwami, pomoc w rozwiązywaniu problemów nawigacyjnych, zaopatrywanie domów składowych, ochronę własności przemysłowej, niehandlowe reparacje statków, nadzór służby zdrowia, utrzymywanie stref publicznych), Komisja miała zwrócić Panamie 10 min $ z tytułu usług na rzecz Kanału i rekompensaty za strefy zamieszkałe przez personel

Rada Komisji, organ kontrolujący Komisję Kanału Panamskiego, złożona z 5 Amerykanów i 4 Panamczyków, ale ich udział miał się systematycznie zwiększać Komitet Konsultacyjny Kanału, organ doradczy dla rządów USA i Panamy w sprawach dotyczących obsługi Kanału, jego urządzeń, opłat, zatrudnienia, polityki zagranicznej związanej z Kanałem

Wspólna Komisja zajmująca się współdziałaniem sił zbrojnych o charakterze zapobiegawczym obu państw

Komisja ds. środowiska, mając łagodzić negatywne skutki eksploatacji Kanału

Postanowiono współpracować na „dłuższą metę” i uzgodnić projekt budowy drugiego Kanału w przyszłości, USA zobowiązało się, że nie będzie budować Kanału miedzyoceanicznego na terenie innego państwa. Po wygaśnięciu traktatu tj. w 2000 roku Panama brała na sienie obronę i ochronę Kanału, utrzymaniem jego obrębie sił zbrojnych i używanie instalacji militarnych.

Traktatem uzupełniającym był traktat o neutralności Kanału Panamskiego. nawiązywał do Konwencji Konstantynopolitańskiej z 1888 i traktatu USA-WB z 1901. Kanał ja ko droga tranzytowa miał być neutralny, obowiązywała wolność żeglugi tzn. odmowa ujawnienia uzbrojenia, celu podróży, kraju przynależności, prcewożonego ładunku. Uroczyste podpisanie obydwu traktatów nastąpiło 7. IX. 19 77 r.