93763751

ten będzie trwał nadal, powodując ewolucyjne osiągnięcie zadawalającego poziomu skuteczności działań podejmowanych w myśl ich założeń i aspektów merytorycznych.

Dodatkowym czynnikiem w procesie zwiększania funkcjonalności polityki bezpieczeństwa w trzech obszarach jest pojawienie się wielu nowych zjawisk, takich jak: poszerzenie zakresu demokratyzacji, transformacja zasady suwerenności państw, kształtowanie się nowej roli mocarstw i supermocarstw, promocja cywilizacji praw człowieka i swobód obywatelskich oraz wzrost poczucia solidarności i gęstniejącej sieci powiązań państw, prowadzących do wzrostu poziomu ich współzależności. Ta współzależność dotyczy różnych obszarów, a zwłaszcza stabilizujących się instytucjonalnych regionalizmów i sojuszy. Wszystkie te i inne uwarunkowania będą miały w przyszłości decydujący wpływ na politykę bezpieczeństwa.

Zjawiskiem o najtrudniejszych do przewidzenia konsekwencjach, a mającym bezpośredni wpływ na założenia polityki bezpieczeństwa, jest proces globalizacji. Jest to nowe wyzwanie, przed którym nie można uciec, a rolą polityków i przywódców jest prowadzenie takiej polityki, która byłaby w stanie zamienić je w szansę. Charakter wpływu tego wyzwania na ewentualne kształtowanie założeń polityki bezpieczeństwa trafnie określa prof. R. Kuźniar: Globalizacja nie znosi zasady suwerenności, choć zmienia warunki jej praktykowania; nie zmniejsza znaczenia państw jako podstawowych uczestników stosunków międzynarodowych, choć wprowadza na scenę nowych i coraz potężniejszych aktorów; nie sprawia, iż rządy stają się mniej potrzebne, lecz zmusza je do kreatywnego poszukiwania nowych instrumentów zapewniających im skuteczność tam, gdzie są one nie do zastąpienia¹. To pokazuje, że twórcy polityki bezpieczeństwa nie mogą uciec od tego ważnego dla ludzkości zadania, ulegając kompleksowi nowych zjawisk, nawet wtedy, kiedy powstające zjawiska w stosunkach międzynarodowych znacznie obniżyły komfort myślenia i działania strategicznego w wymiarze narodowym, regionalnym czy globalnym.

Krótki przegląd podstawowych zjawisk bezpieczeństwa w życiu lokalnym, regionalnym i funkcjonowaniu państw oraz organizacji międzynarodowych i sojuszy skłania do sformułowania następujących konkluzji, a mianowicie:

1)    zarówno postrzeganie zjawiska współczesnego bezpieczeństwa, jak i formowanie skutecznych modeli systemów bezpieczeństwa podlega stałej ewolucji wraz z rozwojem i kształtowaniem się nowych zagrożeń;

2)    dotychczasowy „państwowo - centryczny” sposób definiowania bezpieczeństwa, opierający się na postrzeganiu państw jako jedynych uczestników stosunków międzynarodowych, coraz bardziej uwzględnia podmiotowość jednostek, sojuszy i organizacji międzynarodowych w pro-

17

1

R. Kuźniar, Globalizacja, geopolityka i polityka zagraniczna, [w:] „Sprawy międzynarodowe” nr 1, Warszawa 2000, s.18.