99526

57 POŁOZENTE LUDNOŚCI POLSKIEJ POD OKUPACJĄ RADZIECKĄ

Po wkroczeniu Armii Czerwonej na tereny Polski pod radziecką okupacją znalazło się 195,3 tyś km2 co stanowiło 50,1% powierzchni n Rzeczpospolitej zamieszkiwane przez 13mln osób. Władze ZSRR przedstawiały zajęcie terenów polskich jako wyzwolenie ich spod polskiego imperializmu. Zach. część woj. wileńskiego odstąpiono Litwie mocą układu z 10.X.1939. Pozostałe ziemie stały się częścią ZSRR. Starano się aby wcielenie tych ziem do ZSRR miało znamiona dobrowolności.

22.X. 1939 odbyły się, przeprowadzone w atmosferze strachu i terroru, oparte na radzieckiej ordynacji wyborczej, wybory do Zgromadzenia Ludowego Ukrainy Zachodniej, 26,X - do Zgromadzenia Ludowego Białorusi Zachodnią. Po wyborach lokalne zgromadzenia kolejno w dn. 26.X we Lwowie i 28.X w Białymstoku skrytykowały polską politykę wobec kresów i zwróciły się o przyłączenie Ukrainy Zachodniej i Białorusi Zachodnią do ZSRR. Rada Najwyższa ZSRR obradująca w Moskwę na sesji nadzwyczajnej 2.XT uchwaliła wcielenie tych obszarów do odpowiednich republik radzieckich. W ten sposób, zachowując pozory legalności, do Białoruskiej SRR \Mączono

105.6    tyś km2, do Ukraińskiej SRR - 89,7 tyś km2 terenów polskich, l udność tych ziem otrzymała radzieckie obywatelstwo (dekret z 29.XI.1939 przyznawał mieszkańcom wcielonych ziem paszporty niezbędne m. in. do meldunku w miejscu zamieszkania, poruszania się po ZSRR; było to równoznaczne z koniecznością zrzeczenia się dokumentów polskich, co wywołało masowe sprzeciwy). We władzach administracyjnych terenów łączonych znalazły się przede wszystkim osoby skierowane tam z innych rejonów Związku Radzieckiego. Polskie organy administracyjne i sądowe zlikwidowano. Naczelnym celem polityki na ziemiach anektowanych stała się ich unifikacja.

System represji i terroru miał wymusić posłuszeństwo społeczeństwa polskiego, dokonać zmian w jego świadomości społecznej tak, by dokonane zmiany polityczno-ustrojowe zostały w pełni zaakceptowane. Za pomocą propagandy anty kapitalistycznej i antypolskiej prowadzono szeroką akcję indoktrynacją ludności zamieszkującej okupowane ziemie, walczono zaciekle z kościołem katolickim (zamykanie seminariów duchownych, konfiskaty majątków kościelnych, wysokie opodatkowanie parafii etc.). Ograniczano liczbę polskich szkół, przeprowadzano zmiany w programie nauczania ełiminując z niego np. naukę religii. Rozwiązano polskie stowarzyszenia (naukowe, kulturalne...), prasę i wydawnictwa. Językami urzędowymi stały się białoruski i ukraiński, faktycznie postępowała stopniowa rusyfikacja.

Rozpoczęła się pacyfikacja zajętych terenów, aresztowania, internowanie polskich żołnierzy, policjantów i członków KOP (w XI1939 zgromadzono ich w obozach w Kozielsku k. Smoleńska, Starobielsku k. Charkowa i Ostaszkowie k. Rżewa). Oficerów odmawiających współpracy z nowymi władzami (część oficerów lojalnych wobec okupanta na czele z ppłk Zygmuntem Berlingiem zgromadzono w Małachowce k.Moskwy) postanowiono zlikwidować. Mocą decyzji BP KC WKP(b) z 5.111. 1940 do VI. 1940 stracono blisko 15 tyś oficerów, działaczy politycznych, urzędników itp. Do Armii Czerwonej wcielono ok. 200 tyś Polaków.

W 1.1940/1941, w czterech etapach przeprowadzono także masową akcję deportacyjną Polaków z terenów okupowanych (tzw. oczyszczanie terytorium pogranicznego z osób uznanych za element socjalme niebezpieczny) która objęła łącznie kilkaset tyś osób (dane wahająsię od 150 rys do blisko

1.6    min). Podstawą prawną deportacji był tajny rozkaz NKWD z 11,X. 1939 i tajne do niego rozporządzenie. Polacy trafiali przede wszystkim do Korni, na Półwysep Kolski, na Kołymę oraz na obszary południową Ukrainy. Długie podróże do miejsc zesłania w wagonach bydlęcych, w dokuczliwym mrozie i brudzie, pochłonęły tysiące ofiar śmiertelnych.

Na anektowanych terenach zgromadzenia ludowe zarządziły konfiskatę ziemi obszamiczej (została oddana w użytkowanie ludności bezrolnej i małorolnej), dokonano nacjonalizacji zakładów przemysłowych, banków, domów welorodzinnych, większych sklepów. Majątek państwa polskiego przejął Związek Radziecki.    Też: narastające konflikty etniczne na terenach okupowanych

-"szczególnie: konflikt polsko - ukraiński (T942 akcja czystek etnicznych na Wołyniu i w Galicji Wsch. przeprowadzona przez ukraińskich nacjonalistów, akcje odwetowe Polaków), polsko -litewski.