1352738088

390

SPRAWOZDACIE Z RUCHU RELIGIJNEGO,

z dawnej historyi tak krajowej, jako i obcej wyjętemi dla szkól krajowych wygotować raczył.

Znana gorliwość i zdatność Wnego Sołtykowicza daje prawo położenia zupełnego w nim zaufania i dziełko to niezbyt obszerne (które do druku podanym będzie) wygotowanym i życzenie komisyi uskutecznionym zostanie.

Antoni Stadnicki prezes

Ad, Krzyżanowski sekretarz.

Posłuszny temu wezwaniu, zabrał się Sołtykowicz do pracy, której owocem był żądany traktat. Rękopis obejmuje 18 arkuszy. Tytuł jego brzmi: „Traktat dla szkół narodowych o miłości ojczyzny, z roz- • kazu rządu ułożony. Za motto wziął autor: Discenda virtus est: ars est bonum fieri. Całą rozprawę podzielił na trzy rozdziały, z których

s    t

pierwszy, jak sam podaje, ma dać wyobrażenie ojczyzny i jej miłości, drugi wyobrażenie samoistności czyli egoizmu i wystawić razem jego przyczyny i skutki, trzeci wyłoży cechy prawdziwej miłości ojczyzny.

Zgodnie z założeniem uzasadnia autor w pierwszym rozdziale miłość ojczyzny, dowodzi jej konieczności, jako rzeczy leżącej już w naturze człowieka, w drugim określa w dosadnych słowach samolubstwo, egoizm obywateli, których to wad skutkiem jest słabość, a nawet upadek państwa. Trzeci najdłuższy przedstawia cechy prawdziwego ukochania ojczyzny. Więc prawdziwego obywatela cechuje bezinteresowność, stateczność, gorliwość, wspaniałomyślność, poświęcenie samego siebie. Każdą cnotę ilustruje szeregiem przykładów⁷, zaczerpniętych z dziejów Polski, dla kontrastu podając równocześnie szereg rad jak i odstraszających przykładów.

Traktat napisany jest językiem dobrym, układ jego nie pozosta wia niczego do zarzucenia, chyba tylko zbytnią obszerność. Z całości przebija się troska o przyszłość państwa, tak cechująca ówczesne pokolenie, najserdeczniejsza dążność wzniecenia w młodem pokoleniu płomiennej miłości ojczyzny. Mimo zapowiedzi rządu traktat ten nie został wydrukowany i pozostał w rękopisie. Co stanęło temu na przeszkodzie, niewiadomo. Może wpłynęły stosunki polityczne; poszukiwania dadzą na to może odpowiedź:.

Dr. Ludwik Stolarzewicz.

Druk ukończono 2G:*&ierpnia 1916 r.