93166

trzęsienia Łkań, ruchy góroly orczg, tektonika płyt).

Procesy endogeniczne - ich źródłem są siły wewnętrzne, objawiają się na powierzchni skorupy ziemskiej w postaci:

1) . TRZĘSIENIA ZIEMI: nagłe przemieszczenie pionowe i poziome w obrębie skorupy ziemskiej. A).TEKTONICZNE - spowodowane przesuwaniem się skał wzdłuż uskoków. Najczęściej związane z ruchami górotwórczymi. B). WULKANICZNE - wywołane wybuchami wulkanów. C). ZAPADLISKOWE - powstają w skutek obrywania się dużych mas skalnych, zawalenia się podziemnych jaskiń, wyrobisk górniczych itp. Mają charakter lokalny. HIPOCENTRUM - miejsce, z którego rozcłiodzą się fale sejsmiczne;

EPICENTRUM - punkt na powierzchni Ziemi, do którego najszybciej dochodzą fale sejsmiczne.

2) . PLUTONIZM: przemieszczenie się magmy w podłożu skorupy ziemskiej oraz jej intrudowanie w ową skorupę. Magma, która wdarła się do skorupy nosi nazwę intnizji. Intmzje mogą być zgodne - żyły pokładowe, lakkolity, i niezgodne - batolity.

3) . WULKANIZM: wydobywanie się magmy i materiału piroklastycznego na pow. Ziemi. Ekstruzja utworów wulkanicznych następuje pod wpływem działalności gazów - wulkany eksplozywne, albo przemieszczeń w skorupie ziemskiej doprowadzających do wyciskania magmy na zewnątrz - wulkany efuzywne. Gdy materiały wulkaniczne wydobywają się z jednego otworu, krateru, mówimy o erupcji centralnej, w wyniku której powstają pojedyncze wzniesienia; gdy lawa wylewa się spokojnie rozległymi szczelinami - erupcja linearna (powstają rozległe pokrywy wulkaniczne).

4) . RUCHY GÓROTÓRCZE: objawiają się albo spiętrzeniem mas skalnych w postaci fałdów i płaszczowin - góry fałdowe, albo też pionowym przemieszczeniami mas skalnych wzdłuż uskoków - góry zrębowe. Powstawanie sfałdowań (dyslokacji ciągłych) związane jest z siłami poziomymi, działającymi na nagromadzone w geosynklinach, czyli w długich wąskich zapadliskach podmorskich. Osady gromadzące się na dnie geosynkliny występują najczęściej w postaci poziomych warstw. Warstwa może zalegać zgodnie lub niezgodnie. Zaleganie niezgodne nazywamy dyskordancją.

5) . TEKTONIKA PŁYT: Dyskordancja tektoniczna(kątowa) powstaje wskutek denudacyjnego zrównania powierzchni terenu uprzednio zaburzonego tektonicznie, a następnie osadzenia na niej poziomych warstw utworów młodszych. Dyskordancja erozyjna - spowodowana jest przerwą w sedymentacji osadów, podczas której górne partie skał ulegają erozji. Powtórna sedymentacja tworzy warstwy o kontakcie niezgodnym. Dyslokacje ciągle -w wyniku działania sił stycznych do powierzchni ziemi powstają deformacje tektoniczne polegające na plastycznym wygięciu warstw skalnych bez przerywania ich ciągłości. Wygięcia te nazywamy fałdami. Fałd składa się z części wypukłej (antykliny) i wklęsłej (synkliny). Części boczne nazywamy skrzydłami. Dyslokacje nieciągłe - siły poziome działające w okresie górotwórczym na obszary zupełnie sztywne, nie poddające się plastycznym odkształceniom, powodują pęknięcia w skorupie ziemskiej oraz pionowe i poziome przesunięcia mas skalnych z przerwaniem ich ciągłości. Przykłady: szczeliny i uskoki. W skutek popękania i przesunięć sztywnych mas skalnych wzdłuż wielkich uskoków powstają góry zrębowe, schody, rowy tektoniczne.