116166

Procesy endogeniczne -ich źródłem są siły wewnętrzne, objawiają się na powierzchni skorupy ziemskiej w postaci:

1) TRZESIENIA ZIEMI: nagle przemieszczenie pionowe i poziome w obrębie skorupy ziemskiej.

A) TEKTONICZNE-spowodowane przesuwaniem się skal wzdłuż uskoków. Najczęściej związane z ruchami górotwórczymi.

B) WULKANICZNE-wywołane wybuchami wulkanów.

OZAPADLISKOWE- powstają w skutek obrywania się dużych mas skalnych, zawalenia się podziemnych jaskim wyrobisk górniczych itp. Mają cliarakter lokalny.

HIPOCENTRUM-miejsce, z którego rozchodzą się fale sejsmiczne,

EPICENTRUM- punkt na powierzchni ziemi Ziemi, do którego najszybciej dochodzą fale sejsmiczne.

2) PLUTONIZM- przemieszczenie się magmy w podłożu skorupy ziemskiej oraz jej intrudowanie w ową sksorupę. Magma, która wdarła się do skonipy nosi nazwę intruzji. Intruzje mogą być zgodne - żyły pokładowe, lakkolity, i niezgodne- batolity.

3) YVULKANIZM - wydobywanie się magmy i materiału pnoklastycznego na pow. Ziemi Ekstruzja utworów wulkanicznych następuję pod wpływem działalności gazów - wulkany eksplozywne. albo przemieszczeń w skorupie ziemskiej doprowadzających do wyciskania magmy nazewnątrz - wulkany efuzywne Gdy materiały wulkaniczne wydobywają się z jednego otworu, krateru, mówimy o erupcji centralnej, w wyniku której powstają pojedyncze wzniesienia, gdy lawa wylewa się spokojnie rozległymi szczelinami - erupcja linearna (powstają rozlegle pokrywy wulkaniczne).

4)    RUCHY GOROTÓRCZE - objawiają sięalbo spiętrzeniem mas skalnych w postaci fałdów i plaszczowin - góry fałdowe, albo też pionowym przemieszczeniam mas skalnych wzdłuż uskoków - góry zrębowa. Powstawanie sfaldowań (dyslokacji ciągłych) związane jest z siłami poziomymi, działającymi na nagromadzone w geosynklinach, czyli w długich wąskich zapadliskach podmorskich. Osady gromadzące się na dnie geosynkliny występują najczęściej w postaci poziomych warstw. Warstwa może zalegać zgodnie lub niezgodnie. Zaleganie niezgodne nazywamy dyskordancją.

IK skór dane ja tektoniczna (kątowa) powstaje wskutek denudacyjnego zrównania powierzchni terenu uprzednio zaburzonego tektonicznie, a następnie osadzenia na niej poziomych warstw utworów młodszych.

Dyskordancja erozyjna- spowodowana jest przerwą w sedymentacji osadów', podczas której górne partie skal ulegają erozji. Pow^rtótrna sedymentacja tworzy warstwy o kontakcie niezgodnym.

Dyslokacje ciągle w wyniku działania sil stycznych do powierzcluii ziemi powstają defonnacje tektoniczne polegające na plastycznym wygięciu warstw skalnych bez przerywania ich ciągłaści. Wygięcia te nazywamy fałdami

Fałd składa się z części wypukłej (antykliny) i widęslej (synkliny). Części boczne nazywamy skrzydłami.

Dyslokacje nieciągłe - siły poziome działające w okresie górotwórczym na obszary zupełnie sztywne, nie poddające się plastycznym odkształceniom, powodują pęknięcia w skorupie ziemskiej oraz pionowe i poziome przesunięcia mas skalnych z przerwaniem ich ciągłości. Przykłady: szczeliny i uskoki. W skutek popękania i przesunięć sztywnych mas skalnych wzdłuż wielkich uskoków powstają góry zrębowe,schody, rowy tektoniczne.