2165574241

Zakończenie 143

skiego lub z woj. lubelskim. W pierwszym jednak zaznacza się poważny wpływ Warszawy, aktywizującej w pewien sposob nawet dość odległe tereny, a w drugim korzystniejsze warunki naturalne dla rozwoju rolnictwa nawet przy stosunkowo niskim poziomie agrotechnicznym dają większe nadwyżki towarowe, które trafiają na wolny rynek za pośrednictwem miasteczek.

W studiach nad miasteczkami woj. bydgoskiego M. Kiełczewska-Zaleska wyróżnia cztery typy rozwojowe. W tabeli 41 porównano je z miastami białostockimi.

Tabela 41

Typy rozwojowe miasteczek w woj. bydgoskim i białostockim

Typ miasteczek do 5 tys. mieszk.

Woj.    Woj.

bydgoskie białostockie

Stare miasta feudalne, dobrze się rozwijające	32	16
Małe miasta feudalne, które utraciły prawa miejskie wskutek małej żywotności	10	13*
Małe miasta nowszego pochodzenia	ł	1
Osiedla o nowo zapoczątkowanej funkcji miejskiej	16	9
Razem	59	39

• Zaliczono tu także Szczuczyn, Drohiczyn, Zabłudów, Suraż, Rajgród i Nowogród, które choć zachowały jeszcze prawa miejskie, jednak bardzo podupadły, dotyczy to w szczególności czterech ostatnich.

Źródło: miasta woj. bydgoskiego wg M. Kielczewskiej-Zaleskiej, ,,Problemy geograficzno-gospodarcze małych miast“. Studia geograficzne nad aktywizacją małych miast. Prace Geograficzne nr 9, Warszawa 1957, s. 37    60.

Zestawienie świadczy o znacznie słabszej dynamice rozwojowej miasteczek na badanym przez nas obszarze. Dla porównania z lepiej zagospodarowanym obszarem Polski najlepiej jest wziąć pod uwagę Wielkopolskę, w której w nieco zbliżonych warunkach środowiska geograficznego rozwinął się w zupełnie innych warunkach historycznych układ sieci miejskiej, typowej dla lepiej zainwestowanych i silniej rozwiniętych obszarów rolniczych¹⁰⁶. W Wielkopolsce wiek XIX był również okresem ożywionego rozwoju miasteczek zarówno w części należącej do Prus, jak i w części wchodzącej w skład Królestwa Polskiego. Ożywienie nastąpiło tu wcześniej, bo już od ipozczątku XIX w., natomiast lata międzywojenne były okresem stagnacji, których przyczyn należy po części szukać w przemianach gospodarczych, wiążących się ze zmianą granic politycznych i co za tym idzie, z podważeniem dotychczasowego systemu ciążeń i powiązań gospodarczych, a po części

¹⁰⁰ J. Tłoczek, Miasteczka rolnicze Wielkopolski, Warszawa 1955, s. 237.