284 (14)

rzystujc się gwiazdy lub gwiazdy i planety. Trzeba jednak zaznaczyć, że jeżeli istnieją możliwości, nawigator wykorzystuje więcej niż dwa ciała niebieskie.

Do określania współrzędnych pozycji obserwowanej z dwóch ciał niebieskich stosuje się metody graficzne i analityczne.

Rys. 15.10. Pozycja jednoczesna / ałwóch ciał niebieskich na sferze

I

Rys. 15.9. Przykład określania pozycji / dwóch odległości d_g i d_x

15.2.1. Metoda graficzna

Jak już wspomniano, jeden obserwator wykonuje w krótkim czasie serie pomiarów, po kilka pomiarów w serii; najlepiej 3—7 dla każdego ciała niebieskiego. Seryjne pomiary wysokości, jak również momenty należy uśrednić. W rezultacie otrzymuje się średnią wysokość zmierzoną sekstantem oraz średni moment dla poszczególnych ciał niebieskich.

Uśredniony moment 7', pierwszej linii pozycyjnej różni się od uśrednionego momentu 7\ drugiej linii pozycyjnej o kilka minut. Zazwyczaj pozycję obserwowaną przyjmuje się dla drugiej linii pozycyjnej w uśrednionym momencie T₂. dla którego też przyjmuje się pozycję zliczoną. Elementy obu linii pozycyjnych oblicza się dla pozycji zliczonej w momencie T₂. Następnie pierwszą linię pozycyjną przesuną się w kierunku ruchu statku o wartość przebytej drogi od momentu T_x do T_2t którą zwylde uzyskuje się z różnicy wskazań logu. Jeżeli elementy dwóch linii pozycyjnych określi się tablicami H.D. przy uwzględnieniu jednej poprawki na róż-nicę deklinacji, to linie pozycyjne wykreśla się ze specjalnie przyjętych pozycji tablicowych P_n i P₁₂. Przykład zastosowania metody graficznej do przesunięcia linii pozycyjnej w celu określenia pozycji obserwowanej przedstawiono na rys. 15.11.

Proces określania współrzędnych pozycji jednoczesnej z dwóch ciał niebieskich obserwowanych przez jednego obserwatora sprowadza się do następujących czyn-ności:

284