3389187617

prostopadle do osi organelli lub promieniście. Mitochondria stanowią centra energetyczne komórki, przekształcając energię zmagazynowaną w materiałach zapasowych, takich jak sacharydy, w adenozynotrifosforan (ATP). Stąd liczba mitochondriów w komórce eukariotycznej jest zazwyczaj proporcjonalna do zapotrzebowania energetycznego oraz intensywności metabolizmu tlenowego komórki.

Matriks mitochondrialna zawiera kompletne systemy enzymów cyklu kwasów trikarboksylowych (cyklu Krebsa), enzymy przetwarzające pirogronian (końcowy produkt glikolizy) w acetylokoenzym A. W matriks znajdują się również enzymy przekształcające kwasy tłuszczowe i aminokwasy do acetylokoenzymu A. W odróżnieniu od innych organelli komórkowych, mitochondria posiadają własny unikatowy DNA, który różni się od DNA jądrowego i zawiera geny specyficzne dla mitochondriów. Za translację mitochondrialnego mRNA na białko odpowiadają rybosomy mitochondrialne, przy czym kod mitochondrialny wyznaczający swoiste aminokwasy jest nieco zmieniony w stosunku do kodu jądrowego -zmianie ulega np. kodon stop. Typowe mitochondria dzielą się co najmniej raz w czasie cyklu komórkowego, po wcześniejszej replikacji DNA zachodzącej w czasie interfazy, przy czym sam podział rozpoczyna się od szczeliny podziałowej wytworzonej przez wewnętrzną błonę mitochondrialną.

d.    Siateczka śródplazmatyczna (retikulum plazmatyczne, ER) - jest zbiorem kanalików i cystern zamkniętych błoną, które rozciągają się na dużym obszarze cytoplazmy wszystkich komórek eukariotycznych. W siateczce śródplazmatycznej zachodzą liczne procesy biosyntezy, a błona ER uczestniczy w tworzeniu komórkowych błon plazmatycznych, aparatów Golgiego, błon lizosomalnych, pęcherzyków wydzielniczych czy endosomów. Siateczka śródplazmatyczna występuje w dwóch formach odznaczających się odmiennym działaniem, tzw. gładkiej siateczki śródplazmatycznej (smooth endoplasmic reticulum, SER) oraz szorstkiej siateczki śródplazmatycznej (rough endoplasmic reticulum, RER). SER jest miejscem biosyntezy wielu rodzajów lipidów: triglicerydów, glikolipidów, fosfolipidów, cholesterolu oraz jest głównym przedziałem wewnątrzkomórkowego gromadzenia się wapnia. W SER powstaje także rodzina enzymów detoksykacyjnych cytochromu P450, przy czym w zależności od sygnałów środowiska, enzymy w SER są szybko syntetyzowane i degradowane. Szorstka siateczka śródplazmatyczna występuje w formie długich cystern, pokrytych od zewnątrz licznymi rybosomami. Błona budująca cysterny RER oddziela ich treść od cytoplazmy i łączy się z zewnętrzną błoną osłonki jądrowej. Światło kanałów RER jest miejscem, w którym zachodzi synteza i modyfikacja białek eksportowych, czemu sprzyjają przebiegające tam procesy potranslacyjnej obróbki białek, jak: glikozylacja, formowanie połączeń dwusiarczkowych, fałdowanie łańcucha polipeptydowego i oligomeryzacja w podjednostki białkowe. Jeśli powyższe etapy nie zachodzą dokładnie, białko nie wychodzi ze światła ER.

e.    Aparat Golgiego - składa się z wielu płaskich błoniastych cystern ułożonych w stos, jedna nad drugą, i rozdętych pęcherzykowato przy końcach. Cysterny połączone są z szeregiem różnej wielkości pęcherzyków gładkich lub pokrytych białkiem. Aparat Golgiego jest strukturalnie i funkcjonalnie spolaryzowany - cysterny leżące w bliskim sąsiedztwie szorstkiego retikulum endoplazmatycznego określane są jako powierzchnia cis, tuż za nią znajdują się cysterny powierzchni środkowej, a miejsce z którego pęcherzyki transportowe pączkują nazywane jest powierzchnią trans. Aparat Golgiego pełni w komórce wiele podstawowych funkcji związanych z procesem potranslacyjnej modyfikacji białek i lipidów przeznaczonych do eksportu, a szczególnie procesem modyfikacji domen cukrowych uprzednio przyłączonych w