3784493880

Dr Andrzej Jabłoński Uniwersytet Wrocławski

Charakter prawny środków zgromadzonych w otwartym funduszu emerytalnym

Reforma systemu emerytalnego, w tym zwłaszcza miejsce otwartych funduszy emery talnych w zreformowanym systemie, stały' się w ostatnim czasie ponownie przedmiotem ożywionej dyskusji. Stało się tak za sprawą przy gotowanych przez rząd zmian ustawodawczych, które ostatecznie znalazły' swój wyraz w ustawie z 25 marca 2011 r. o zmianie ustaw związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych¹. Przeprowadzenie wskazanych zmian uzasadnione było przede wszystkim koniecznością pilnego ograniczenia deficytu budżetu państwa i narastającego zadłużenia publicznego w czasach kryzysu gospodarczego. Wskazane motywy zmian legislacyjnych wyznaczyły kierunek i tematykę toczącej się dyskusji, w której przeważają oceny ekonomiczne i polityczne, brakuje zaś pogłębionej refleksji z punktu widzenia nauki prawa ubezpieczenia społecznego.

Niniejsze opracowanie stanowi próbę oceny charakteru prawnego środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych, co w mojej ocenie ma fundamentalne znaczenie dla zrozumienia istoty kapitałowego systemu ubezpieczenia emerytalnego i przeprowadzonych zmian.

Obowiązek przekazania składki do otwartego funduszu emerytalnego

Rozważania na temat charakteru prawnego środków zgromadzonych w otwartym funduszu emerytalnym (OFE) należy rozpocząć od przedstaw ienia problematyki składki przekazyw anej do funduszu. Z uwagi na tematykę i zakres niniejszego opracowania ograniczę się tu wyłącznie do przedstaw ienia jedynie najważniejszych kwestii z tym związanych.

Zgodnie z ustawą z 13 października 1998 r. o sy stemie ubezpieczeń społecznych² składka na ubezpieczenie emerytalne wynosi 19,52% podstawy wymiaru i jest finansowana z własnych środków, w równych częściach, przez ubezpieczonych i płatników składek albo samych ubezpieczonych (art. 16 u.s.u.s.). Tak określoną składkę płatnicy składek obliczają, rozliczają i przekazują co miesiąc do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) -art. 17 u.s.u.s. Zgodnie z art. 22 ust. 3 u.s.u.s. i art. 95 u.o.f.f.e. ZUS odprowadza pochodzącą od ubezpieczonego część składki, wynoszącą 7,3%³ podstawy jej wymiaru, do otwartego funduszu emerytalnego (OFE). którego ubezpieczony jest członkiem, a pozostałą jej część przekazuje do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Część składki przy padająca na rzecz otwartego funduszu emerytalnego podlega przekazaniu, począwszy od najbliższej płatności składek na ubezpieczenie emerytalne, dokonanej po otrzymaniu przez Zakład zawiadomienia od otwartego funduszu emerytalnego o zawarciu przez ubezpieczonego umowy członkowskiej (art. 111 ust. 8 u.s.u.s.), a gdy ubezpieczony nie dopełni obowiązku zawarcia umowy z otwartym funduszem emerytalnym -w ciągu 15 dni liczonych od następnego dnia roboczego po dniu przeprowadzenia losowania (art. 39 ust. 4 u.s.u.s.) oraz bieżąco niezwłocznie, nie później jednak niż wciągu 15 dni roboczych, licząc od otrzymania składki opłaconej przy użyciu dokumentów płatniczych, raportów' miesięcznych i deklaracji (art. 47 ust. 9 u.s.u.s.). Z tytułu nieprzekazania w terminie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych składki do otwartego funduszu emerytalnego z przyczyn leżących po stronie Zakładu należą się odsetki obliczane za okres od

1

Dz.U. Nr 75, poz. 398.

2

Tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.

3

Po nowelizacji dokonanej ustawą z 25 marca 2011 r. do OFE odprowadzana będzie część składki wynosząca 3,5% podstawy wymiaru.