3784496456

Nowa rola jakości życia w ekonomii 19

Zbiór pojęć związanych z jakością życia musi obejmować takie zbiory informacji, aby ich efektywność funkcjonalna odpowiadała również specyfice tzw. ciemnych stron przemian gospodarczo-społecznych współczesnego świata, do których zalicza się ubóstwo, deprywację potrzeb, niedobory konsumpcji, niespójność społeczną²¹. Spowodowało to pojawienie się nowego konstruktu pojęciowego, jakim jest „zło-byt” (ill-being), co w konsekwencji w przyszłości doprowadzi zapewne do podziału badań nad jakością życia na dwa nurty: „dobro-stanu” oraz „zło-stanu”, istnieje bowiem obecnie wiele komponentów „zło-bytu” w definicjach i celach badań naukowych dotyczących jakości życia, które powinny być badane oddzielnie jako czynniki wpływające na jakość życia.

Rozwój cywilizacji i technologii wywołuje wręcz konieczność zdrowego i zrozumiałego materializmu. Kasser głosił, że społeczna choroba, która dotknęła najpierw społeczeństwo amerykańskie, a następnie europejskie - tzw. affluenza - doprowadzi do stanów niepotrzebnego zadłużania się, strachu i marnotrawstwa²². Był on dość mocno przeciwny koncepcji mówiącej, że bogactwo może prowadzić do szczęścia. Twierdził, że wśród tych, którzy uważają się za bogatych, jest wielu nieszczęśliwych. Materializm i nieszczęścia stanowiły w jego ocenie nierozłączną parę.

Współczesny człowiek żyje w otoczeniu kupionych przez siebie dóbr i usług. M. Górnik--Durose przywoływała w tym nurcie rozważań myśli guru postmodernizmu - J. Baudril-larda (1929-2007)²³. Już w 1970 roku w swojej książce o konsumpcyjnym społeczeństwie pisał on, że ludzie żyją w społeczeństwie, w którym wszystko jest towarem, który można kupić i sprzedać.

Jakość życia a granice wzrostu gospodarczego

Nowa rola jakości życia w gospodarczo-społecznej erze zrównoważonego/ekologicznego rozwoju związana jest z rzeczywistością wyczerpywania się naturalnych zasobów Ziemi, spowodowaną nadmierną konsumpcją. Pożądana zmiana uzależniona jest przede wszystkim od aspiracji konsumentów, która może modyfikować stany emocjonalne i duchowe określające odczuwanie jakości życia. Jest to znany postulat skierowany do jednostki, natomiast w stronę społeczeństwa kierowane są apele o mobilizację ruchu obywatelskiego w skali światowej, który może wymuszać zmniejszenie zużycia coraz droższej energii.

W wypełnionym wieloma dobrami świecie konsumpcji zauważono już pierwsze zmiany zachowań, a mianowicie konsument zaczyna być nastawiony na przeżywanie emocji oraz innych duchowych doznań. W literaturze przedmiotu pojawiła się „ekonomia

²¹    T. Słaby, Nowe propozycje w badaniach jakości życia, Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów SGH, z. 108, SGH, Warszawa 2011, s. 125.

²²    T. Kasser, op. cit.

²³    M. Górnik-Durose, Kupowanie rzeczy, kupowanie doświadczeń - nowe zjawiska w zachowaniach konsumenckich, w: Psychologiczne uwarunkowania zachowań ekonomicznych, red. M. Goszczyńska, M. Górnik-Durose, Difin, Warszawa 2010.