FIZJOTERAPIA I ODNOWA BIOLOGICZNA - CZY DLA WSZYSTKICH? 119
jak i w pielęgnacji. Pomaga w dietach, jest składnikiem kosmetyków i specyfików stosowanych w kuracjach SPA. Ośrodki SPA znajdują się najczęściej w pięknym otoczeniu natury. Proponuje się tam relaksujące zabiegi często wykonywane są przez egzotyczne terapeutki z Azji. Zasadniczą część zabiegów stanowią unikalne masaże: tradycyjny tajski, polinezyjski, ajurwedyjski, wykorzystujący aromatyczne oleje i zioła oraz oryginalne azjatyckie przyprawy i kwiaty. Wyjątkowo przyjemnym uzupełnieniem takich zabiegów jest wypoczynek w łaźni ziołowej, peeling oraz gorące okłady z odżywczych ziół i glinek.
W ostatnich latach lansuje się ruch anti-aging adresowany do starzejących się osób. Kryją się za tym metody spowolnienia lub ukrywania procesów starzenia się. Wykorzystuje się m.in.: medycynę estetyczną, metody tradycyjnej medycyny, kosmetologię, odnowę biologiczną, balneologię, psychoterapię, medycynę alternatywną, terapie naturalne, masaże. Wokół zagadnień odnowy biologicznej powstało wiele mitów i nierzadko złudnych oczekiwań. Przyzwyczajono się, aby na wszystko spoglądać przez pryzmat rozumu. Metody stosowane w SPA często wymykają się intelektualnej analizie, często wywołują niepokój, zniechęcenie oraz brak zaufania. Nie w iadomo, jak je traktować. Coraz bardziej wyrafinow'ana aparatura fizykoterapeutyczna, urządzenia SPA oraz różne metody i techniki masażu mają zdziałać cuda, i to w ciągu kilku dni. Analiza cenników usług pozwala na stwierdzenie, że poddanie się kilkudniowej kuracji to wydatek kilkuset do kilkunastu tysięcy złotych. Dla podniesienia atrakcy jności usług proponowane są zabiegi powołujące się na tradycje medycyny chińskiej, hinduskiej czy arabskiej. Czasami mają one niewiele wspólnego z Bliskim i Dalekim Wschodem, Grecją i Rzymem. Należy przybliżyć więc tematy wykorzystywane w planowaniu wypoczynku zwanego SPA i wellness.
Ayurveda to starohinduska filozofia życia oraz system medyczny szeroko praktykowany w Indiach, zapisany w Księgach Wedy. Jest to system oparty na przekonaniu, że zdrow ie i szczęście są dla człowieka czymś naturalnym. Pozwala utrzymać zdrowie i długie życie poprzez m.in. odpow iedni sposób myślenia, ćwiczenia fizyczne, techniki relaksacyjne, ziołoterapię, dobór odpowiednich kolorów w celu utrzymania harmonii ciała i duszy. Ayurveda zakłada utrzymanie naturalnej równowagi pomiędzy trzema obszarami nazwany mi Vata, Pitta i Kapha. Fata jest zasadą ruchu. To energia odpowiedzialna za ruch biologiczny. Dzięki niej dokonują się wszystkie zmiany w ciele. Rządzi ona oddechem, przetwarzaniem tkanek, wydzielaniem, wydalaniem, funkcjami motorycznymi, czuciowymi, popędami naturalnymi, a także uczuciami lęku, pustki i niepokoju. Pitta to energia, która rozgrzewa ciało, jest również odpowiedzialna za traw ienie, Kapha związana jest z wodą. Spaja elementy w ciele, dostarczając materiału do budowy jego fizycznej struktuiy. Tak więc ośrodki SPA, czerpiąc z prastarych metod, starają się stworzyć warunki do przywrócenia sil w italnych (niestety, często w oparciu o wątpliwe fundamenty wiedzy w tym zakresie).
W programach rewitalizacji olbrzymi nacisk kładzie się na masaż. Według definicji masażu leczniczego w podręcznikach fizjoterapii bardzo szczegółowe czynności wykonuje się najczęściej rękami masażysty. Są to oddziaływania w określonej kolejności i określonym tempie. Najczęściej stosowane są: głaskanie, ugniatanie, rozcieranie, oklepy wanie i wstrzą sanie. Masaż wywołuje efekty terapeutyczne i relaksujące W celu intensyfikacji efektów do masażu można wykorzystywać różne substancje dodatkowe, jak np. olejki eteryczne Wykonanie masażu leczniczego (zaliczanego do kinezyte rapii) wymaga ustalenia wskazań i przeciwwskazań. Celem masażu jest zadziałanie na układ ruchu, skórę, tkankę łączną, tłuszczow ą, a pośrednio na narządy wewnętrzne. W przypadku masażu tzw. modelująco-kojącego, reakty w izująco--energetyzującego, drenująco-relaksującego, rozciągająco--odprężającego, masażu pielęgnacyjnego, upiększającego czy odmładzającego ustalenie wskazań i przeciwwskazań jest właściwie niemożliwe. Często wykracza to poza możliwości specjalistów zajmujących się medycyną konw encjonalną. Niezwykła moc dotyku, pragnienie wypoczynku i oddawania się niezwykłym nastrojom podczas ..rytualnych" zabiegów sprawia, że zdroworozsądkowe zalecenia prewencji zdrow ia psy chicznego i fizycznego ulatują z dźw iękami polinezyjskich bębnów.
Oto kilka najbardziej popularnych zabiegów1 (często zwanych rytuałami) wykony wanych w programach SPA: masaż marma - najbardziej popularny w południowy ch Indiach masaż ąjunvedyjski. Masuje się określone miejsca, podobne do punktów akupunktury i meridian. Do masażu wykorzystuje się olejki ziołowe lub tzw. stemple. Masaż stemplami ziołowymi wykonywany jest za pomocą specjalnie skomponowanych stempli (woreczków wypełnionych ziołami). Zanurza się je w gorącej oliwie i masuje ciało. Najpierw, gdy są gorące, są to tylko delikatne dotknięcia na ciele, po których następuje krótkie przyciśnięcie. Wraz ze stygnięciem stempli masaż staje się bardziej intensywny, a aktyw ne substancje z ziół i przypraw wchłaniają się w rozgrzaną skórę. Masaż trwa ok. godziny, a po nim poleca się 30-minutowy wypoczynek.
Shirodara to zabieg, który polega na polewaniu czoła i masażu głowy cieptymi olejami. Zabieg uspokaja i relaksuje. Stosowany jest w depresji, zaburzeniach snu, nadmiernym obciążeniu stresem.
Watsu - rodzaj masażu, który wykorzystuje różne techniki dla uzyskania efektu terapeutycznego. Watsu wykorzystuje elementy shiatsu, yogi, tańca i medytacji. Masaż odbywa się w płytkim basenie wypełnionym ciepłą wodą, zarówno masażysta, jak i osoba masow ana zanurzeni są w' wodzie.
Ma-uri to masaż wywodzący się z Hawajów. Masaż wykonuje się za pomocą mięśni przedramion przy dźwiękach odpowiednio dobranej muzyki polinezjjskiej. W czasie masażu panuje niezwykły nastrój. Jest to masaż całego ciała. Masażysta wykonuje długie, płynne ruchy. Ważne jest utrzymanie rytmu. Medycyna chińska zakłada właściwy przepływ energii wzdłuż meridian ciała, wobec czego