3784498795

16 Andrzej Jędruchniewicz

musi powodować wzrost cen, o ile niezmienna pozostaje także skłonność do utrzymywania zasobów pieniężnych. Odchylenie potencjalnego poziomu cen od aktualnego stanowi tzw. inflacyjną (dodatnią) lub deflacyjna (ujemną) lukę cenową. Zmiana tego odchylenia wskazuje na przyspieszenie bądź spowolnienie inflacji w przyszłym okresie. Na faktyczny poziom cen mają jednak wpływ nie tylko czynniki monetarne. Zakłócenia te powodują wystąpienie procesów dostosowawczych, prowadzących jednak w długim okresie do stanu równowagi. W idealnej sytuacji zmiany luki cenowej wyprzedzają zmiany poziomu cen w sposób regularny (stałe przesunięcie czasowe) i mogą być dobrym prognostykiem¹⁷. W praktyce okres tych szacunków nie może być zbyt długi ze względu na dużą zmienność procesów gospodarczych. Najczęściej w stosunku rocznym określając PKB, szybkość obiegu pieniądza oraz zakładając poziom inflacji ustala się optymalny poziom podaży pieniądza.

W określaniu stabilności funkcji popytu na pieniądz istotną rolę zajmuje szacowanie szybkości obiegu pieniądza. Jest to ważne ze względu na wymaganą precyzję w przyjmowaniu przyszłego przedziału wzrostu agregatu pieniężnego. Przyjmując konkretną wielkość V, można korzystać ze skomplikowanych modeli ekonometrycznych, które biorą pod uwagę wiele elementów. Jednak najczęściej parametr ten jest wyznaczany ma podstawie obserwacji dokonywanych w przeszłości.

Chcąc kontrolować w zadowalający sposób ilości pieniądza, należy wprowadzić cel operacyjny. Musi on bezpośrednio i w znaczącym stopniu wpływać na cel pośredni. Podstawową sprawą jest także to, aby jednocześnie istniała możliwość dokładnego oddziaływania na niego za pomocą instrumentów polityki pieniężnej. Wpływ ten musi być również szybki. Dlatego cel operacyjny powinien być tak dobrany, aby prawie natychmiast reagował na działania banku zgodnie z jego intencjami. Dodatkowo jego zmiany powinny być łatwo mierzone. Umożliwia to potwierdzanie słuszności podjętych posunięć lub reakcję banku na niepożądane odchylenia od wielkości zaplanowanej bez zbędnej i najczęściej kosztownej społecznie zwłoki. Celami operacyjnymi zazwyczaj są: pieniądz rezerwowy (baza monetarna) lub krótkoterminowe stopy procentowe.

W praktyce kłopotliwe jest posługiwanie się tylko iloczynem bazy monetarnej i mnożnika kreacji. Pieniądz rezerwowy nie poddaje się w pełni kontroli banku, gdyż zmiany w jego poziomie są częściej pochodną w zmianach pieniądza ogółem, a nie odwrotnie¹⁸. Dlatego pieniądz rezerwowy nie spełnia pokładanej w nim nadziei w kształtowaniu agregatów pieniężnych. Problemem jest także

¹⁷    E Szpunar, Polityka..., op. cit., s. 163-164.

¹⁸    E Szpunar, Pieniądz rezerwowy jako cel operacyjny polityki pieniężnej, „Bank i Kredyt”, Nr 9/1997.