WSTĘP
Poradnik Rozwój instytucjonalny został opracowany w ramach Programu Aktywizacji Obszarów Wiejskich (PAOW), realizowanego przez Rząd Polski w latach 2000-2004.
Podstawowym celem PAOW, współfinansowanego ze środków pochodzących z kredytu Banku Światowego, były działania na rzecz restrukturyzacji obszarów wiejskich poprzez:
- wzmacnianie samorządów terytorialnych działających na obszarach wiejskich,
- pomoc w budowaniu potencjału instytucjonalnego jednostek samorządu terytorialnego niezbędnego dla właściwego wykorzystania przedakcesyjnych i strukturalnych funduszy Unii Europejskiej.
Osiągnięcie tak zakreślonych celów wymagało zintegrowania wielu projektów, tj.: „Udzielanie mikro-pożyczek” (Komponent A PAOW), „Restrukturyzacja rynku pracy” (Komponent B-l PAOW), „Wzrost efektywności systemu oświaty” (Komponent B-2 PAOW), „Wzrost efektywności funkcjonowania lokalnej i regionalnej administracji publicznej” (Komponent B-3 PAOW) oraz „Zwiększenie konkurencyjności obszarów wiejskich poprzez rozwój infrastruktury” (Komponent C).
W ramach komponentu B-3 PAOW, koordynowanego przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA), realizowane były: Program Rozwoju Instytucjonalnego (PRI), Ogólnopolski Program Szkoleniowy oraz Program Prawny.
Ogólne cele PRI, realizowanego przez Konsorcjum Canadian Urban Institute i Małopolskiej Szkoły Administracji Publicznej Akademii Ekonomicznej w Krakowie, zdefiniowano jako:
- doskonalenie umiejętności planowania i zarządzania strategicznego w samorządach, w tym zarządzania projektami,
- wdrożenie nowoczesnych zasad zarządzania zasobami ludzkimi w administracji publicznej,
- podniesienie poziomu świadczenia usług publicznych poprzez wypracowanie odpowiednich standardów, ocenę kosztów i doskonalenie efektywności,
- doskonalenie struktur organizacyjnych oraz procedur działania administracji publicznej z perspektywy realizacji celów strategicznych,
- wykształcenie modelowego systemu komunikacji z mieszkańcami, organizacjami społecznymi, przedsiębiorcami,
- zidentyfikowanie i usunięcie przeszkód w otoczeniu prawnym, zakłócających funkcjonowanie samorządów.
Podstawowym rezultatem PRI jest metoda rozwoju instytucjonalnego urzędów administracji publicznej, obejmująca analizę poziomu rozwoju instytucjonalnego, projektowanie zmian (usprawnień) instytucjonalnych, ich wdrażanie oraz monitorowanie i ocenę efektów. Poniższy schemat prezentuje sekwencje działań leżących u podstaw metody rozwoju instytucjonalnego (zob. schemat 1).
Elementami metody rozwoju instytucjonalnego są:
- na poziomie analizy poziomu rozwoju instytucjonalnego:
pięciostopniowe opisy stadiów rozwoju instytucjonalnego dla kryteriów zarządzania w ramach dziewięciu obszarów zarządzania,
opisy stanów modelowych poziomu rozwoju instytucjonalnego dla każdego kryterium zarządzania,
kwestionariusze diagnostyczne, korespondujące z opisami stadiów rozwoju instytucjonalnego, służące określeniu poziomu rozwoju instytucjonalnego jednostki, aplikacja komputerowa (dla samorządów gminnych) do samooceny poziomu rozwoju instytucjonalnego;
- na poziomie projektowania usprawnień oraz wdrażania planów:
plany rozwoju instytucjonalnego, zawierające zestawy projektów, których realizacja umożliwi podniesienie potencjału instytucjonalnego urzędu,