3803952823

20 M. Dąbrowski

4.5. Projektowanie serii maszyn

Niektóre wytwórnie oferowały już w 1880 r. zbiory typów produkowanych maszyn prądu stałego, a ok. roku 1900 - maszyn prądu przemiennego. Katalogi ze zbiorami typów o uporządkowanych regularnie narastających mocach znamionowych ukazują się dopiero ok. 1905 r. Nie są to jednak serie maszyn w dzisiejszym znaczeniu, tj. uporządkowane i skoordynowane konstrukcyjnie zbiory typów maszyn różniących się mocą znamionową prędkością obrotową i innymi cechami użytkowymi. Każdy typ maszyny był bowiem projektowany oddzielnie, praktycznie bez wzajemnych powiązań konstrukcyjnych z innymi typami.

Projektowanie serii silników indukcyjnych rozpoczęło się ok. pięć lat później, jednak tylko na podstawie wstępnie rozpoznanych potrzeb, bez analizy trafności przyjętych ciągów wartości parametrów znamionowych. Dopiero pod wpływem trudności gospodarczych, po zakończeniu I wojny światowej, wzmogły się tendencje do zmniejszania kosztów produkcji i do ograniczenia zróżnicowania wytwarzanych elementów maszyn. Producenci maszyn wymagali od projektantów rozwiązania zagadnienia: jak przy małym zróżnicowaniu elementów uzyskać duże zróżnicowanie typów maszyn. Na przykład dużą liczbę mocy znamionowych przy małej liczbie wzniosów osi wału i średnic rdzenia otrzymano zwiększając liczbę jego długości przy każdej średnicy.

Bardziej złożone było uzyskanie maszyn o wielu różnych parach biegunów i małym zróżnicowaniu elementów konstrukcyjnych. Przy racjonalnym doborze struktury serii maszyn o zadanym zbiorze znamionowych mocy i prędkości obrotowej kierowano się przez ok. dwadzieścia lat głównie doświadczeniem i subiektywnymi poglądami projektantów, wspierających się kryteriami podobieństwa zjawisk w ciągach geometrycznie podobnych struktur. Jak już podano w p. 4.2., do omawianego zagadnienia włączyła się normalizacja parametrów maszyn. Jednocześnie narastała świadomość projektantów o nadzwyczajnej rozległości i złożoności zagadnienia doboru racjonalnej (a obecnie optymalnej) struktury serii maszyn przy respektowaniu interesów całej gospodarki, a nie tylko przemysłu elektrotechnicznego. Mimo znakomitej, pierwszej w literaturze światowej, monografii tego zagadnienia, opracowanej przez V. B. Trapeznikowa [117] i późniejszych prac dotyczących maszyn prądu stałego [53] oraz wszystkich typów maszyn [50] (wraz z próbami wzajemnej koordynacji serii maszyn indukcyjnych oraz synchronicznych), nie udało się go rozwiązać do dziś w sposób obiektywny.