4087490288

Rozdział I

BEZPIECZEŃSTWO

zać się niezgodne ze stanem faktycznym i jest odzwierciedleniem tylko jego systemu potrzeb i wartości.

Bezpieczeństwo jest rozumiane jako stany świadomości, w których człowiek czuje się wolny od jakichkolwiek zagrożeń, łączy w sobie uczucie spokoju i komfortu, życie bez zagrożeń, niezakłócone współistnienie człowieka z innymi ludźmi i środowiskiem przyrodniczym¹⁶. Wolność od zagrożeń nie oznacza ich braku, a tylko to, że potrafimy organizować swoje życie pomimo ich występowania. Możemy postawić tezę, że jest to akceptowany poziom zagrożeń, który nie warunkuje funkcjonowania podmiotu bezpieczeństwa. Bezpieczeństwo jest problemem złożonym, w którym stan bezpieczeństwa i jego organizacja podlegają dynamicznym zmianom stosownym do jego naturalnych zmian i uwarunkowań. Zatem bezpieczeństwo nie posiada stałej wartości poziomu jego zorganizowania¹⁷. Stąd możemy postawić tezę, że poziom zorganizowania bezpieczeństwa ewoluuje wraz z potrzebami i wartościami podmiotu bezpieczeństwa oraz obiektywnymi warunkami jego stanu.

Bezpieczeństwo jest jednocześnie stanem i procesem. Stan bezpieczeństwa określa sytuację, w której ono się znajduje, jego wymiar, skalę trwałości, zasięg terytorialny. Natomiast proces bezpieczeństwa to jego ciągła ewolucja, przekształcanie i umacnianie się, jego dynamika, gdzie permanentnie wzrasta jego zakres podmiotowy, przedmiotowy i przestrzenny. Bezpieczeństwo z jednej strony oznacza stan świadomości, którą posiadamy i wpływa ona na nasze postrzeganie otoczenia, a zarazem jest to proces przemian pod wpływem rozwoju cywilizacyjnego mający na celu rozwój określonego stanu bezpieczeństwa. Pojęcie bezpieczeństwa jest bardzo zróżnicowane. Wynika to z coraz większej liczby podmiotów, które w nim uczestniczą — od pojedynczego człowieka po społeczność międzynarodową. Pojęcie bezpieczeństwa należy do kategorii, która charakteryzuje się dużym zakresem znaczeniowym, w każdej klasyfikacji i każdym jego kontekście. Zrozumienie procesów i zjawisk wpływających na tworzenie się bezpieczeństwa wymaga od jego podmiotów złożonej wiedzy. Stąd jest to proces podlegający nieustannym przeobrażeniom

0    zmiennej dynamice i intensywności, będąc zjawiskiem stale ulegającym zmianom.

Współcześnie mamy do czynienia z ciągłym rozszerzaniem się znaczenia pojęcia bezpieczeństwa, co powoduje trudności w identyfikacji jego obszarów. Bezpieczeństwo zawsze będzie posiadało charakter subiektywny, ponieważ dotyczy autonomicznego podmiotu, którym jest człowiek. W przeszłości pojmowanie bezpieczeństwa odnosiło się głównie do strefy militarnej, która miała zapewnić przetrwanie państwa i narodu, niezależność polityczną oraz zagwarantować możliwość rozwoju w różnych dziedzinach. „Funkcjonują między innymi takie pojęcia jak: bezpieczeństwo państwa, bezpieczeństwo narodowe, zewnętrzne, wewnętrzne, publiczne, powszechne, ludzi, mienia, porządek publiczny, kryzys

1    z tym związane zarządzanie kryzysowe, cywilna ochrona ludności, nadzwyczajne zagrożenie środowiska, ochrona granicy, ochrona przeciwpożarowa”¹⁸. Podstawowym problemem jest brak jednoznaczności w zakresie ustalenia podmiotu bezpieczeństwa, ponieważ w wielu opracowaniach za podmiot bezpieczeństwa uznawane jest państwo, jako organizacja polityczna i społeczna. Jeżeli państwo jako organizacja jest podmiotem bezpieczeństwa, to poprzez analogię wszystkie organizacje powinny być podmiotem bezpieczeństwa. Czy postrzeganie organizacji za podmiot bezpieczeństwa jest zasadne? W istocie możemy mó-

¹⁶    Por. B. Kwiatkowska, Problemy bezpieczeństwa w samorządowej kampanii tiyborczęj, „ZN SGSP” 22 (1999), s. 103.

¹⁷    Zob. R. Jakubczak, J. Flis (red. nauk.), Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku, Bellona, Warszawa 2006, s. 15.

¹⁸    P. Tyrała, Zarządzanie kryzysowe. Wydawnictwo Adam Marszalek, Toruń, 2006, s. 24.

17