5027719637

z czterech części. Pierwsza z nich dotyczy celu i obowiązków dydaktycznych i wychowawczych nauczyciela. Druga podkreśla rolę i znaczenie wychowania fizycznego w szkołach parafialnych. Kolejna zwraca szczególną uwagę na zagadnienia wychowawcze i moralno- religijne ucznia, natomiast ostatnia przedstawia zagadnienia dydaktyczne. Ten eksjezuita nakreślił ideał nauczyciela jako pedagoga o wysokiej kulturze wewnętrznej i zewnętrznej, kochającego swój zawód nauczycielski i wzbudzającego ufność i miłość do każdego ucznia. Piramowicz poświęcił bardzo wiele miejsca na znaczenie godności i roli nauczyciela, partnerstwa z rodziną w wychowaniu ucznia, a także życzliwości i pomocy wobec ludzi biednych i nieszczęśliwych²².

Natomiast od 1781 do 1788 roku Komisja Edukacji Narodowej skupiła się nad rozszerzeniem prac Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych i uporządkowaniem organizacji głównie szkolnictwa średniego i akademickiego. Idee Towarzystwa podkreślał G. Piramowicz:

„Mamy i mieć będziemy zawsze za istotny cel robót i prac naszych edukację obywatelską. To zamierzenie upominać nas w układaniu ksiąg elementarnych będzie, że oświecenie i ukraszenie umiejętnościami rozumu kierowane być ma do zachowania cnoty, do niewzruszonego sprawiedliwości zaszczepienia, do natchnienia szlachetnych miłości ku Ojczyźnie duchów. Tak jest, przezacni mężowie, którzyście to zgromadzenia naszego otwarcie obecnością waszą ozdobili, te są zadania i chęci nasze, to będzie prawidłem robót naszych, to najmilszą i najpierwszą ich nadgrodą. Dajcie nam przed narodem świadectwo wasze. Powiedzcie współobywatelom waszym, że obrane jest towarzystwo ludzi poświęcających usługi swoje Rzeczypospolitej, które z ułatwieniem nauk łączyć będzie wykształcenie serc i obyczajów, które na to objaśniać usiłuje umysł, żeby umiał rzetelnie rozeznać między dumną podłością a wspaniałością, między roztropnością a chytrością, między pozorem talentów a zdolnością gruntowną, między prawdą a fałszem, żeby łatwiej było człowiekowi kochać cnotę, a obywatelowi stało się niepodobno nie kochać Ojczyzny"²³.

Pracę nad stworzeniem nowych podręczników Towarzystwo rozpoczęło od ogłoszenia tzw. komisu. Konkurs ten, zlecający napisanie nowych podręczników, przedstawiono uczonym z Polski oraz zagranicy, przedstawiając założenia ideowe nowych szkół, przedstawiono klasyfikaq'ę przedmiotów oraz szereg wskazówek metodycznych.

²²    Zob. K. Mrozowska, Grzegorz Piramowicz jako sekretarz Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych 1775-1787, „Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej" t. VI/1958, ser. A, z. 2; Cz. Majorek, Książki szkolne Komisji Edukacji Narodowej, Wrocław 1975.

²³    Komisja Edukacji..., s. 69. szerzej na ten temat: S. Gawlik, Grzegorz Piramowicz - idee, słowa, czyny, Opole 2006.

16