5513191198

Przedmio

dydaktyki

by nauczania wszelkiego rodzaju (...). Dydaktyka, jako nauka o nauczaniu, dzieli się na dydaktykę ogólna i na dydaktykę szczegółowa. Dydaktyka ogólna podaje zasady i sposoby nauczania ważne dla nauczania jakiegokolwiek przedmiotu..., istnieją jeszcze zasady i sposoby szczegółowe, ważne dla nauczania poszczególnych przedmio--tów. Szczegółowe zasady i sposoby podaje dydaktyka szczegółowa, czyli metodyka⁹.

Kazimierz Twardowski — wybitny logik i filozof — należy do pionierów teoretycznej myśli dydaktycznej, którą kontynuowali jego doktorzy:    Kazimierz

Sośnicki promowany w 1910 roku i Bogdan Nawroczyński w 1914 r. Oni rozwi--nęli dydaktykę jako teorię kształcenia i stali się nowoczesnymi jej twórcami w Polsce.

Współczesny Kazimierzowi Twardowskiemu był Jan Władysław Dawid, psycho--log i dydaktyk nauczania początkowego, autor Nauki o rzeczach z 1892 roku, pro--pagujący w przedszkolach i nauczaniu początkowym zapoznawanie uczniów z rze--czami i zjawiskami najbliższego otoczenia. Dawid prowadził i popularyzował bada--nia nad małym dzieckiem — Zasób umysłowy dziecka z 1896 roku — oraz wydał w 1912 roku znakomitą pracę pedeutologiczną O duszy nauczycielstwa. Zmarł tra--gicznie w 1914 roku. W okresie międzywojennym rozszerzały się i owocowały poglądy dydaktyczne Bogdana Nawroczyńskiego i Kazimierza Sośnickiego. Główną z prac dydaktycznych okresu międzywojennego to Zasady nauczania Bogdana Nawroczyńskiego, które ukazały się w 1930 roku i nadal stanowiąjedną z podstawo--wych pozycji w pedagogice polskiej. Nawroczyński już w przedmowie stwierdza, że: Do podjęcia tej pracy skłania mię przede wszystkim chęć wydobycia siebie i innych z tego ciemnego gąszczu niejasnych, nieścisłych, a często w dodatku niezgodnych ze sobą poglądów na nauczanie, w jakim obecnie żyjemy¹⁰.

Istotę dydaktyki formułuje Nawroczyński w całym wywodzie swego opracowa--nia i nie wyodrębnia zamkniętej definicji, ale na podstawie podsumowujących sformułowań można przyjąć następujące określenie:    teoria wychowania i teoria

nauczania, czyli dydaktyka, razem wzięte składają się na całość, którą nazywamy pedagogiką (...) W dziejach dydaktyki szczególnie ważną rolę odegrał Arystoteles, on bowiem pierwszy zajął się przedstawionym zagadnieniem dydaktyki: jaki prze--bieg powinien mieć proces nauczania niezależnie od tego, jakiego przedmiotu ktoś się uczy (... ) cały proces uczenia się i nauczania jest nie tylko procesem psycholo--gicznym, lecz również społecznym (...). Dydaktyka ogólna jest teorią nauczania kształcącego (...). Wynikiem nauczania kształcącego jest wykształcenie (... ) Tak pojęte wykształcenie ma najściślejszy związek z wychowaniem charakterów i osobo--wości, co stanowi najwyższe zadanie dydaktyczne (...) w tej książce mamy mówić o tym najwyższym stopniu nauczania (...). Rozróżniliśmy... trzy cele nauczania, a zarazem trzy jego stopnie, na najniższym zadowala się ono przekazywaniem

K. Twardowski. Wybór pism psychologicznych i pedagogicznych. Warszawa 1992, WSiP, s. 344-345.. B. Nawroczyński, Zasady nauczania. Wrocław 1957. Ossolineum, s. 5.