7125411683

wariantów. Natomiast norma PN podaje konkretne ilości próbek jakie należy pobrać z partii wyrobów dla jej oceny. Wg normy PN z partii wyrobów (nie przekraczającej 10() ton) do badań nieniszczących obejmujących sprawdzenie wymiarów i wichrowatości powierzchni wyrobów należy pobrać 12 próbek, a do badań niszczących, które obejmują sprawdzenie składu chemicznego, własności fizycznych i przełomu, należy pobrać losowo trzy próbki, przy czym do oceny partii wyrobów wymagane są badania: analizy chemicznej i ogniotrwałości pod obciążeniem - 1 próby, wytrzymałości na ściskanie, ogniotrwałości zwykłej i skurczliwości - 2 prób, a porowatości otwartej i gęstości - 3 prób. Spośród wymienionych parametrów w celu oceny partii wyrobów badane są tylko te dla których wymagania określone są w odpowiednich normach przedmiotowych.

Oznaczanie gęstości pozornej materiałów ziarnistych

A.    Materiały ogniotrwałe - Oznaczanie gęstości pozornej materiałów ziarnistych (gęstość ziaren). Norma międzynarodowa ISO 8840. wydanie pierwsze 1987-09-15.

B.    Materiały ogniotrwałe - Oznaczanie gęstości pozornej, porowatości otwartej i nasiąkliwości materiałów ziarnistych BN-73/6760-11.

W wyżej podanych normach zasada pomiaru gęstości pozornej materiałów ziarnistych jest taka sama, tj. polega na zmierzeniu objętości określonej masy próbki poprzez zanurzenie jej w cieczy (wyparciu cieczy), natomiast metody oznaczania tej objętości są różne.

Norma ISO podaje dwie metody oznaczania objętości próbki materiałów ziarnistych o wymiarach ziarn powyżej 2 mm: metoda 1 - próżniowa z zastosowaniem rtęci -, metoda 2 - zatrzymania wody zaadsorbowanej.

Zależnie od natury badanego materiału obie metody mogą dawać różne wyniki. Preferowana jest metoda 1 z uwagi na powtarzalność. Wiadomo jednak, że rtęć jest niebezpieczną substancją i dlatego przy wykonywaniu dużej ilości oznaczeń norma zaleca metodę 2. Zasada pomiaru metodą 1 polega na określeniu objętości próbki poprzez pomiar wypartej rtęci w próżni o ciśnieniu mniejszym od 30 mbar. Wymagana jest do tego celu specjalna aparatura z pikno-metrem próżniowym.

Pomiar objętości próbki metodą 2 polega na namoczeniu próbki w wodzie w czasie co najmniej 2 minut, a następnie po usunięciu nadmiaru wody z powierzchni ziarn (za pomocą wilgotnego bawełnianego ręcznika), przeniesieniu jej do kalibrowanej biurety (o pojemności 100 ml, z podziałką 0,2 mm) z zawartością określonej ilości wody.

Objętość próbki stanowi różnicę poziomu wody w bi u recie po i przed wprowadzeniem do niej próbki.

Wg normy BN objętości próbki określa się metodą hydrostatycznego ważenia próbki nasyconej wodą w warunkach próżni (próbka w czasie pomiaru umieszczona jest w naczyńku lub na sitku), a więc inną niż podane są w normie ISO. Obydwie normy różnią się też w zakresie uziar-nienia i wielkości próbki. Wg normy ISO pomiary wykonuje się na próbkach o wymiarach ziarn od 2 do 5,6 mm, a wg normy BN od 2 do 10 mm. Norma ISO zaleca wielkość próbki: do metody 1 w przypadku materiałów jednorodnych 100 g, a w przypadku niejednorodnych 200 g, a do metody 2 - 50 g, natomiast norma BN podaje wielkość próbki 50-100 g. Wprowadzenie normy ISO do pomiarów gęstości pozornej materiałów ziarnistych wymaga odpowiedniej nie stosowanej obecnie aparatury do obydwóch metod podanych w normie ISO.

Oznaczanie ogniotrwałości zwykłej

A.    Materiały ogniotrwałe - Oznaczanie ogniotrwałości za pomocą stożków pirometrycz-nych. Norma międzynarodowa ISO 528. Wydanie pierwsze 1983-12-01.

B.    Materiały ogniotrwałe - Oznaczanie ogniotrwałości zwykłej PN-79/H-04177.

W podanych wyżej normach zasada pomiaru jest taka sama, tj. stożki przygotowane z badanego materiału nagrzewa się w określonych warunkach razem z wzorcowymi stożkami piromet-rycznymi o znanej ogniotrwałości i porównuje ich zachowanie z zachowaniem stożków wzorcowych.

Pomiędzy tymi normami występują różnice dotyczące warunków pomiaru, sposobu ustawienia stożków, a w przypadku wyrobów formowanych także sposobu przygotowania stożków. Są one następujące:

-    wg normy ISO atmosfera w piecu przez cały czas pomiaru powinna zawierać wolny tlen (piec może być cylindryczny lub prostokątny, pionowy lub poziomy), a w normie PN podany jest pionowy piec kryptolowy. Jest rzeczą oczywistą, że piec kryptolowy nie zapewni atmosfery utleniającej,

-    wg normy ISO próbki z wyrobów formowanych i wstępnie wypalanych materiałów nie-formowanych należy wycinać piłą i wyrówny-

57