8083678569

AIHLN/OJM vol. 28/2011 ISSN 1505-2192

Tomasz Ceran

(NIE) RUCHOME WAHADŁO? PTOLEMEUSZ, KOPERNIK I TRÓJKĄT VON HAYEKA A WSPÓŁCZESNY KRYZYS GOSPODARCZY¹

Idee PANUJĄCE W POLITYCE i ekonomii w ciągu ostatnich dekad przypominają specyficzne wahadło nieustannie wychylające się w jedną bądź drugą stronę. Napędzane jest ono nieusuwalnym konfliktem ideowym - źródłem rozwoju kultury oraz potrzebą permanentnego „poprawiania Pana Boga”. Wahadło to perpetuum mobile, wbrew nadziejom wielu, nigdy się nie zatrzyma. W historii jego trajektorii możemy wyodrębnić okresy, w których poruszało się niemal wyłącznie tylko po lewej lub prawej stronie. W 2007 r. zglobalizowany świat pogrążył się w gospodarczym kryzysie wywołanym finansową zapaścią największych banków amerykańskich. Czy jest to kolejny znaczący zwrot w ruchu „wahadła myśli polityczno-ekonomicznej”?

Po 1945 r. wahadło znajdowało się po lewej stronie. W świecie obozu komunistycznego z dogmatycznym uporem budowano model gospodarki nakazowo-- rozdzielczej, który miał całkowicie wyrugować kapitalizm i wolny rynek. Odpowiedzią świata zachodniego było lansowanie modelu welfare State. W ekonomii triumfował keynesizm, państwowy interwencjonizm, polityka „pełnego zatrudnienia” oraz nacjonalizacja. Uważano, że gospodarka państw demokratycznych po pomyślnej konwersji na tory wojennej i po zwycięstwie nad militarno-gospodarczej machiną III Rzeszy, może skutecznie zagwarantować wszystkim swoim obywatelom dostatnie i szczęśliwe życie. To państwo miało być lekarstwem na niestabilność, gospodarcze kryzysy, zapewniając obywatelom szeroki parasol świadczeń socjalnych. Celem numer jeden była walka z bezrobociem, w jej imię akceptowano

1

Praca otrzymała I nagrodę w konkursie dla doktorantów na najlepszy esej z dziedziny stosunków międzynarodowych. Konkurs organizowany był przez Fundację im. Kazimierza Pułaskiego. Nagrodą główną w konkursie była publikacja eseju na łamach „ Athenaeum”.