plik

��INSTYTUT BADAWCZY LERNICTWA ANALIZY i RAPORTY nr 9 RRODKI OCHRONY RORLIN ZALECANE DO STOSOWANIA W LERNICTWIE W ROKU 2008 Pod redakcj� Barbary G�owackiej Opracowano na zlecenie Dyrekcji Generalnej Las�w Pa�stwowych, kt�rej przys�uguje wy��czne prawo wprowadzania do obrotu i rozpowszechniania S�kocin Stary, grudzie� 2007 Autorzy opracowania: Barbara G�owacka: rozdzia�y 1, 2, 3, 4i 5 Andrzej Kolk, Wojciech Janiszewski: rozdzia� 6 Barbara Duda: rozdzia� 7 Marek Pude�ko: rozdzia�y 8i 9 Jan �ukaszewicz, Szymon Krajewski: rozdzia�y 10 i 11 ISBN 978-83-87647-72-8 � 2007 Instytut Badawczy LeSnictwa, S�kocin Stary Instytut Badawczy LeSnictwa S�kocin Stary, ul. Braci leSnej 3, 05-090 Raszyn, www.ibles.pl Nak�ad 650 + 50 Spis treSci 1. Wst�p. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 2. Wybrane uregulowania prawne zawarte w ustawie z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roSlin. . . . . . . . . . . . . . . 8 3. Zwroty ostrzegawcze, piktogramy . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 4. Formy u�ytkowe, Srodki ochrony roSlin, kt�re mo�na stosowa� na terenie uzdrowisk i otulin park�w narodowych . . . . . . . . . . 14 5. Ochrona przed szkodami powodowanymi przez owady . . . . . . . 24 6. Sygnalizacja pojawu motyli i niekt�rych chrz�szczy oraz ograniczanie liczebnoSci populacji kornik�w i ryjkowc�w . . . . . 38 7. Ochrona szk��ek i drzew przed patogenami grzybowymi. . . . . . . 46 8. Ochrona przed szkodami powodowanymi przez ssaki �owne . . . 59 9. Ochrona przed szkodami powodowanymi przez gryzonie . . . . . . 66 10. Zwalczanie chwast�w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 11. Wybrane akty prawne dotycz�ce Srodk�w ochrony roSlin . . . . . . 77 3 1. Wst�p 1) W opracowaniu przedstawiono wykaz Srodk�w ochrony roSlin zareje- strowanych przez Ministra RiRW dla leSnictwa: " kt�re (wg stanu na dzie� 5 grudnia 2007 r.) posiadaj� wa�ne zezwolenie na dopuszczenie do obrotu i stosowania i s� wymienione w rejestrze MRiRW, " dla kt�rych up�yn�� termin wa�noSci zezwolenia, ale zgodnie z art. 46, ust. 3 Ustawy o ochronie roSlin, mog� by� stosowane do czasu up�ywu terminu wa�noSci podanego w etykiecie, jednak nie d�u�ej ni� przez 18 miesi�cy. Pe�ne teksty etykiet-instrukcji Srodk�w ochrony roSlin oraz wymaga� zwi�zanych z ich stosowaniem s� dost�pne na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, adres strony: www.minrol.gov.pl : informacje bran�owe : produkcja roSlinna : ochrona roSlin : rejestr Srodk�w ochrony roSlin lub : etykiety-instrukcje stosowania. 2) W rezultacie rozpocz�tego w Unii Europejskiej w latach dziewi��- dziesi�tych ubieg�ego wieku przegl�du substancji aktywnych pestycyd�w, liczba Srodk�w ochrony roSlin dopuszczonych w Polsce do obrotu i stosowania znacznie si� zmniejszy�a. Przegl�d, podzielony na 4 etapy, polega na wykonaniu licznych bada� i ocen wp�ywu substancji aktywnych na ludzi, zwierz�ta i Srodowisko naturalne. Substancje aktywne, kt�re zosta�y pozytywnie ocenione, s� wpisywane do Za��cznika 1 Dyrektywy 91/414 i mog� by� stosowane w ochronie roSlin na terenie kraj�w UE. Inne, kt�re nie spe�niaj� wysokich wymaga� Dyrektywy, wpisywane s� na list� negatywn� i s� wycofywane ze stosowania. Taki los spotka� m.in. insektycydy diazynon, fenitrotion, karbofuran i karbosulfan, co do kt�rych zapad�a decyzja, �e mog� by� stosowane w krajach Unii, a wi�c i w Polsce, jedynie do grudnia 2008 r. Wysokie koszty (ponad milion EUR) unijnego przegl�du substancji aktywnych spowodowa�y, �e w przypadku niekt�rych, �adna firma nie podj��a si� ich obrony , co spowodowa�o wycofywanie z rynku substancji stosowanych na niewielkich powierzchniach, lub pochodzenia naturalnego (wyci�g z czosnku, ekstrakt z grapefruita) stosowanych w rolnictwie ekologicznym. 3). Dodatkow� przyczyn� drastycznego zmniejszenia liczby Srodk�w ochrony roSlin stosowanych w leSnictwie s� ograniczenia wynikaj�ce ze 5 wskaza� FSC instytucji certyfikuj�cej gospodark� leSn� w Lasach Pa�stwowych. W Instrukcji stosowania Srodk�w ochrony roSlin w lasach certyfikowanych z dnia 1 czerwca 2007 wi�kszoS� zarejestrowanych dla leSnictwa pestycyd�w zosta�a uznana za wysoce niebezpieczne . Na przyk�ad spoSr�d 30 insektycyd�w zarejestrowanych przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi do stosowania w leSnictwie, 25 znalaz�o si� na liScie Srodk�w niezalecanych przez FSC. FSC mo�e wyrazi� zgod� na pi�cioletnie odst�pstwo od zasady (derogacj�) pod warunkiem wyst�pienia z pisemnym wnioskiem i wniesieniem op�aty 900 EUR. R�wnoczeSnie FSC dopuszcza mo�liwoS� wyj�tkowego stosowania niezalecanych pestycyd�w w przypadkach nag�ych zagro�e� wywo�anych przez szkodniki lub choroby. W�wczas nale�y przes�a� do SGS QUALIFOR odpowiedni� informacj� z uzasadnieniem i podaniem przyczyny zastosowania niezalecanego pestycydu. 4) Wyj�tkowo trudna staje si� sytuacja w zakresie fungicyd�w stosowanych w szk��kach leSnych. Ze wzgl�du na niewielk� powierzchni� szk��ek, producenci nowych fungicyd�w nie s� zainteresowani ponoszeniem koszt�w rejestracji preparat�w dla leSnictwa. Ponadto w 2006 r., na podstawie decyzji Komisji Wsp�lnot Europejskich, wszystkie Srodki zawie- raj�ce w sk�adzie karbendazym zosta�y zabronione do stosowania w leSnic- twie. W Polsce zakaz ten obowi�zuje od ko�ca sierpnia 2007 r., tj. od momentu podj�cia przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi odpowied- nich decyzji. Wynika st�d, �e fungicydy zawieraj�ce w sk�adzie karbenda- zym, zarejestrowane do sierpnia 2007 r. dla leSnictwa, mo�na stosowa� w 2008 r. w szk��kach leSnych w tych nadleSnictwach, kt�re dysponuj� pre- paratami wyprodukowanymi do ko�ca sierpnia 2007 r. ze starymi etykietami zezwalaj�cymi na ich stosowanie w leSnictwie a� do wyczerpania zapas�w. Fungicyd Sarfun Pro 187,5 SC zosta� zarejestrowany dla leSnictwa w dniu 28.02.2007 r. decyzj� Komisji Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi Nr R 57/2007 do stosowania przeciwko m�czniakowi prawdziwemu d�bu oraz osutce sosny w szk��kach leSnych. Nast�pnie w sierpniu 2007 r. wszed� w �ycie zakaz stosowania karbendazymu w leSnictwie, wobec czego w szk��- kach leSnych w 2008 r. mo�e by� stosowany jedynie Sarfun Pro 187,5 SC wyprodukowany w okresie od 28 lutego do ko�ca sierpnia 2007 r. 5). R�wnie� w zakresie herbicyd�w w 2008 roku liczba dost�pnych Srodk�w chwastob�jczych ulega dalszej redukcji. Przez 18 miesi�cy od wygaSni�cia terminu wa�noSci zezwolenia (nie d�u�ej ni� do czasu up�ywu terminu wa�noSci danej partii preparatu) mo�na jeszcze stosowa� nieobecne 6 w rejestrze MRiRW nast�puj�ce Srodki chwastob�jcze: Avans 330SL, Mogeton 25 WP, Rodeo 360 SL, Roundup Ultra 360 SL i Tarol 200. Szczeg�lnym zagadnieniem jest stosowanie Mogetonu 25 WP w zwalczaniu w�trobowc�w i glon�w w namiotach foliowych i na polach produkcyjnych, zw�aszcza w szk��kach kontenerowych, wsz�dzie tam gdzie produkcja odbywa si� na substratach z du�� zawartoSci� torfu i w du�ej wilgotnoSci. W�trobowce mog� zniszczy� ca�� produkcj� sadzonek, przy nagromadzeniu plech uniemo�liwiaj�cych normaln� wymian� gazowo- wodn� w pod�o�u. Mogeton 25 WP rozprowadzany jest obecnie przez firm� Stahler International GmbH & Co. KG, kt�rej przedstawicielem handlowym na Polsk� jest EUROFLORA Andrzej Otwiaska. W przypadku Mogetonu 25 WP termin wa�noSci zezwolenia sko�czy� si� 14 listopada 2007 roku, co oznacza, �e mo�na go stosowa� do po�owy maja 2009 r. 6) Zgodnie z ustaw� z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roSlin (Dz. U. Nr 11, poz. 94 z 2004 r.), produkty przeznaczone wy��cznie do sygnalizowania pojawu organizm�w szkodliwych nie s� obj�te definicj� Srodk�w ochrony roSlin i nie wymagaj� uzyskania zezwolenia ministra do spraw rolnictwa na dopuszczenie ich do obrotu. W zwi�zku z tym feromony zalecane w leSnictwie w 2008 r., kt�re wykorzystywane b�d� do sygnalizowania i monitoringu owad�w, jak np. dyspensery feromonowe Panodor, Tortrodor, Trypodor mog� by� stosowane w leSnictwie bez wa�nego zezwolenia Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. 7) Adiuwanty s� to substancje lub mieszaniny substancji dodawane do zbiornik�w opryskiwaczy w celu zmodyfikowania w�aSciwoSci biologicznych sk�adnika biologicznie czynnego lub zmiany cech fizyko-chemicznych cieczy u�ytkowej. Stosowane w ochronie lasu adiuwanty maj� nast�puj�ce dzia�anie: " obni�aj� napi�cie powierzchniowe cieczy u�ytkowej i u�atwiaj� pokry- cie ciecz� opryskiwanych roSlin, " zwi�kszaj� przyczepnoS� i zapobiegaj� zmywaniu Srodk�w z opryska- nej powierzchni, " zmniejszaj� szybkoS� parowania cieczy z kropli, przyspieszaj� opa- danie cieczy na roSliny, zwi�kszaj�c ci��ar w�aSciwy i lepkoS� cieczy u�ytkowej. Wg definicji zawartych w Ustawie o ochronie roSlin z dnia 18 grudnia 2003 r., zinterpretowanych przez Departament Hodowli i Ochrony RoSlin MRiRW, adiuwanty nie s� Srodkami ochrony roSlin i nie wymagaj� 7 zezwolenia na dopuszczenie ich do obrotu. Jednak ��czne stosowanie ich z pestycydami jest mo�liwe jedynie pod warunkiem wpisania ich do etykiety- instrukcji stosowania danego preparatu. Do stosowania w leSnictwie s� zalecane 4 adiuwanty, informacja o nich jest zamieszczana w etykietach-instrukcjach stosowania poszczeg�lnych Srodk�w ochrony roSlin. Stosuje si� je w zabiegach wykonywanych aparatur� przystosowan� do opryskiwania, przy zwalczaniu szkodnik�w roSlin pokrytych nalotem woskowym oraz do zabezpieczania upraw przed szeliniakiem. 2. Wybrane uregulowania prawne zawarte w ustawie z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roSlin W dniu 18 grudnia 2003 r. Sejm RP przyj�� Ustaw� o ochronie roSlin, dostosowuj�c� polskie prawodawstwo w tym zakresie do prawnych uregulowa� Unii Europejskiej. 1) Ustawa o ochronie roSlin reguluje nast�puj�ce sprawy: " ochrona roSlin przed organizmami szkodliwymi, zw�aszcza kwarantannowymi, w tym nadz�r fitosanitarny nad mi�dzynarodowym obrotem roSlinami i produktami roSlinnymi oraz kontrola zdrowotnoSci roSlin, " dopuszczanie Srodk�w ochrony roSlin do obrotu oraz substancji aktywnych do stosowania w Srodkach ochrony roSlin, " zapobieganie zagro�eniom dla zdrowia cz�owieka, zwierz�t oraz dla Srodowiska, kt�re mog� powsta� w wyniku obrotu i stosowania Srodk�w ochrony roSlin, " organizacja Pa�stwowej Inspekcji Ochrony RoSlin. 2) Pozwolenie na dopuszczenie Srodka ochrony roSlin do obrotu wydaje Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, je�eli Srodek: " zawiera substancj� aktywn� dopuszczon� przez Komisj� Europejsk� do stosowania w Srodkach ochrony roSlin, " jest skuteczny w zwalczaniu organizmu szkodliwego, " nie wykazuje niepo��danego dzia�ania na roSliny lub produkty roSlinne, 8 " nie wykazuje zagro�enia dla zdrowia cz�owieka, zwierz�t lub Srodowiska, a w szczeg�lnoSci w�d powierzchniowych, podsk�rnych i wody przeznaczonej do picia, " nie wykazuje niepo��danego dzia�ania na organizmy, kt�re nie s� zwalczane. 3) Na roSlinach uprawianych w strefach ochronnych uj�� wody oraz na terenie uzdrowisk i otulin park�w narodowych mo�na stosowa� wy��cznie Srodki ochrony roSlin, kt�rych stosowanie w tych strefach i na tych terenach nie jest zabronione. 4) Zabiegi przy u�yciu Srodk�w ochrony roSlin w produkcji rolnej i leSnictwie mog� by� wykonywane przez osoby, kt�re uko�czy�y szkolenie w zakresie stosowania Srodk�w ochrony roSlin i posiadaj� aktualne zaSwiad- czenie o uko�czeniu tego szkolenia. Szkolenia, o kt�rych mowa, mog� by� prowadzone przez jednostki organizacyjne upowa�nione przez wojew�dz- kiego inspektora ochrony roSlin i nasiennictwa, w�aSciwego ze wzgl�du na siedzib� tych jednostek. ZaSwiadczenia o uko�czeniu szkole� zachowuj� wa�noS� przez okres 5 lat od dnia uko�czenia szkolenia. 5) Posiadacze grunt�w, na kt�rych s� prowadzone zabiegi ochrony roSlin, s� zobowi�zani do prowadzenia ewidencji zabieg�w, zawieraj�cej: " nazwy roSlin, " powierzchnie, na kt�rych s� wykonywane zabiegi ochrony roSlin oraz terminy ich wykonywania; " nazwy zastosowanych Srodk�w ochrony roSlin i ich dawki; " przyczyny zastosowania Srodk�w ochrony roSlin. Ewidencja powinna by� przechowywana co najmniej przez okres 2 lat od dnia wykonania zabiegu ochrony roSlin. 6) Rrodki ochrony roSlin stosuje si� sprz�tem sprawnym technicznie, kt�ry u�yty zgodnie z przeznaczeniem zapewnia skuteczne zwalczanie orga- nizm�w szkodliwych i nie spowoduje zagro�enia zdrowia cz�owieka, zwierz�t lub Srodowiska. Opryskiwacze ci�gnikowe i samobie�ne polowe lub sadownicze, zwane dalej opryskiwaczami , mog� by� wprowadzane do obrotu, je�eli ich spraw- noS� techniczna zosta�a potwierdzona badaniami przeprowadzonymi przez jednostki organizacyjne upowa�nione przez wojew�dzkiego inspektora. Prze- pis ten stosuje si� r�wnie� do opryskiwaczy b�d�cych w eksploatacji. 9 Badania sprawnoSci technicznej opryskiwaczy powinny by� przeprowa- dzane w odst�pach czasu nie d�u�szych ni� 3 lata. 7) Rrodki ochrony roSlin na terenie otwartym stosuje si�: " sprz�tem naziemnym, je�eli: a) pr�dkoS� wiatru nie przekracza 3 m/s, b) miejsce stosowania Srodka ochrony roSlin jest oddalone o co najmniej 5 m od kraw�dzi jezdni dr�g publicznych, z wy��czeniem dr�g publicznych zaliczanych do kategorii dr�g gminnych, i co najmniej 20 m od budynk�w mieszkalnych i zabudowa� inwentar- skich, pasiek, plantacji roSlin zielarskich, ogrod�w dzia�kowych, rezerwat�w przyrody, park�w narodowych, stanowisk roSlin obj�- tych ochron� gatunkow�, w�d powierzchniowych oraz od granicy wewn�trznego terenu ochrony strefy poSredniej uj�� wody; " sprz�tem agrolotniczym, je�eli: a) jest on wyposa�ony w specjalne urz�dzenia do stosowania Srod- k�w ochrony roSlin oraz gdy do Srodka ochrony roSlin zostanie dodana substancja obci��aj�ca, b) wilgotnoS� wzgl�dna powietrza jest nie mniejsza ni� 60 % i pr�dkoS� wiatru nie przekracza 3 m/s, c) powierzchnia upraw, na kt�rej stosuje si� Srodek ochrony roSlin, wynosi co najmniej 5 ha i w przypadku kierunku wiatru wiej�cego w stron� obiekt�w, o kt�rych mowa w ustawie, w pkt 1 lit. b, jest oddalona od tych obiekt�w o co najmniej 500 m. 3. Zwroty ostrzegawcze, piktogramy W wyniku dostosowywania prawa polskiego do regulacji prawnych UE zmieniana jest treS� etykiet instrukcji stosowania Srodk�w ochrony roSlin, st�d toksycznoS� dla ludzi, pszcz�� i organizm�w wodnych bywa w nich okreSlana w r��ny (stary og�lny i nowy bardziej szczeg��owy) spos�b. Cz�S� znowelizowanych etykiet zawiera symbole i piktogramy informuj�ce o zagro�eniach i warunkach bezpiecznego post�powania ze Srodkiem ochrony roSlin. 10 Tabela 1. Wybrane standardowe zwroty (stosowane w Srodkach ochrony roSlin zalecanych dla leSnictwa) wskazuj�ce rodzaj zagro�enia Zwroty R R22 dzia�a szkodliwie po po�kni�ciu R34 powoduje oparzenia R36 dzia�a dra�ni�co na oczy R37 dzia�a dra�ni�co na drogi oddechowe R38 dzia�a dra�ni�co na sk�r� R40 mo�liwe ryzyko powstania nieodwracalnych zmian w stanie zdrowia R41 ryzyko powa�nego uszkodzenia oczu R43 mo�e powodowa� uczulenie w kontakcie ze sk�r� R46 mo�e powodowa� dziedziczne wady genetyczne R50 dzia�a bardzo toksycznie na organizmy wodne R52 dzia�a szkodliwie na organizmy wodne R61 mo�e oddzia�ywa� szkodliwie na nienarodzony p��d R63 mo�liwe ryzyko szkodliwego oddzia�ywania na nienarodzony p��d R65 dzia�a szkodliwie, mo�e powodowa� uszkodzenie p�uc w przypadku po�kni�cia R66 powtarzaj�ce si� nara�enie mo�e powodowa� wysuszenie lub p�kanie sk�ry R67 pary mog� wywo�ywa� uczucie sennoSci i zawroty g�owy Zwroty R ��czone R20/22 dzia�a szkodliwie przez drogi oddechowe i po po�kni�ciu R21/22 dzia�a szkodliwie w kontakcie ze sk�r� i po po�kni�ciu R23/25 dzia�a toksycznie przez drogi oddechowe i po po�kni�ciu R36/38 dzia�a dra�ni�co na oczy i sk�r� R36/37/38 dzia�a dra�ni�co na oczy, drogi oddechowe i sk�r� R37/38 dzia�a dra�ni�co przez drogi oddechowe i sk�r� R48/22 dzia�a szkodliwie po po�kni�ciu; powa�ne zagro�enie zdrowia w nast�pstwie d�ugotrwa�ego nara�enia R48/20/22 dzia�a szkodliwie przez drogi oddechowe po po�kni�ciu; powa�ne zagro�enie zdrowia w nast�pstwie d�ugotrwa�ego zagro�enia R50/53 dzia�a bardzo toksycznie na organizmy wodne, mo�e powodowa� d�ugo utrzymuj�ce si� niekorzystne zmiany w Srodowisku wodnym R51/53 dzia�a toksycznie na organizmy wodne, mo�e powodowa� d�ugo utrzymuj�ce si� niekorzystne zmiany w Srodowisku wodnym R52/53 dzia�a szkodliwie na organizmy wodne, mo�e powodowa� d�ugo utrzymuj�ce si� niekorzystne zmiany w Srodowisku wodnym 11 MI�DZYNARODOWE UMOWNE ZNAKI OSTRZEGAWCZE (piktogramy) ObjaSnienia: 1. Koncentrat w formie p�ynnej 2. Koncentrat w formie sta�ej do rozcie�czenia 3. Rrodek gotowy do u�ycia 4. Nosi� odpowiednie r�kawice ochronne 5. Nosi� ochron� twarzy 6. My� r�ce pod bie��c� wod� 7. Nosi� fartuch ochronny 8. Nosi� obuwie ochronne / Nogawki spodni wyk�ada� na obuwie 9. Nosi� mask� ochronn� 10. Nosi� izoluj�cy aparat oddechowy 11. Nosi� kombinezon ochronny 12. Rrodek szkodliwy dla ryb 13. Rrodek szkodliwy dla zwierz�t 14. Przechowywa� pod zamkni�ciem, chroni� przed dzie�mi 12 MI�DZYNARODOWE SYMBOLE I OBJARNIENIA DLA RRODK�W OCHRONY RORLIN ObjaSnienia: 1. E WYBUCHOWY Rrodek, kt�ry wybucha w wyniku uderzenia, tarcia, kontaktu z ogniem lub innymi xr�d�ami zap�onu. 2. O UTLENIACZ Rrodek o w�aSciwoSciach palnych, nawet bez kontaktu z innym materia�em palnym. Powoduje zapalenie si� lub zwi�ksza zagro�enie zapaleniem si� w kontakcie z materia�em palnym. 3. F WYSOCE �ATWOPALNY Rrodek w stanie sta�ym, kt�ry �atwo ulega zapaleniu po kr�tkotrwa�ym kontakcie ze xr�d�em zap�onu. 4. F+ SKRAJNIE �ATWOPALNY Rrodek o temperaturze zap�onu ni�szej ni� 0�C 5. T TOKSYCZNY Toksyczny dla ludzi. 6. T+ BARDZO TOKSYCZNY Bardzo toksyczny dla ludzi. 7. C �R�CY Rrodek powoduj�cy uszkodzenia zdrowej sk�ry zwierz�cia w obr�bie jej pe�nej gruboSci. 8. Xn SZKODLIWY Szkodliwy dla ludzi. 9. Xi DRA�NI�CY Rrodek powoduj�cy widoczne podra�nienie sk�ry trwaj�ce co najmniej 24 godz. 10. N NIEBEZPIECZNY DLA RRODOWISKA Rrodek bardzo toksyczny i toksyczny dla organizm�w wodnych, bardzo toksyczny i toksyczny dla pszcz��, toksyczny dla flory i fauny naziemnej i organizm�w glebowych oraz 13 4. Formy u�ytkowe, Srodki ochrony roSlin, kt�re mo�na sto- sowa� na terenie uzdrowisk i otulin park�w narodowych Tabela 2 . Formy u�ytkowe Srodk�w ochrony roSlin stosowanych w leSnictwie Kod Rodzaj formy Opis u�ytkowej AE Dyspenser aerozolowy Forma u�ytkowa umieszczona w pojemniku, na og�� uwalniana rozpylaczem, w formie kropli (cz�stek), po uprzednim otwarciu zaworu AL Ciecz Inna ciecz do stosowania w postaci nierozcie�czonej, kt�ra nie jest opisana specyficznym kodem CG Granule kapsu�owane Granule z pow�ok� ochronn� lub pow�ok� maj�c� na celu kontrolowane uwalnianie substancji czynnej CS Zawiesina kapsu� Zawiesina kapsu� w cieczy przeznaczona do rozcie�czania wod� przed zastosowaniem DS Proszek do suchego Proszek do bezpoSredniego zastosowania zaprawiania nasion na nasiona EC Koncentrat do sporz�- P�ynna jednorodna forma u�ytkowa do stoso- dzania emulsji wodnej wania jako emulsja po rozcie�czeniu wod� FS P�ynny koncentrat do Trwa�a zawiesina do stosowania bezpoSrednio zaprawiania nasion na nasiona lub po rozcie�czeniu GR Granule Sta�a forma u�ytkowa w postaci granul o okreS- lonych wymiarach, gotowa do stosowania LA Lakier Forma u�ytkowa tworz�ca warstw� pokrywaj�c� na bazie rozpuszczalnika OF Koncentrat zawiesinowy Trwa�a zawiesina substancji czynnej w cieczy rozcie�czony olejem przeznaczona do stosowania po rozcie�czeniu rozpuszczalnikiem organicznym PA Pasta Substancja tworz�ca warstw� pokrywaj�c� na bazie wody PC Koncentrat w postaci Sta�a lub p��p�ynna forma u�ytkowa do stosowa- �elu lub pasty nia jako �el lub pasta do rozcie�czenia wod� SC Koncentrat w postaci Trwa�a zawiesina rozdrobnionych cz�stek st��onej zawiesiny substancji aktywnej, kt�ra mo�e zawiera� inne rozpuszczone substancje aktywne, do stosowa- nia po rozcie�czeniu wod� SL Koncentrat P�ynna jednorodna forma u�ytkowa do stosowa- rozpuszczalny nia jako roztw�r substancji czynnej po rozcie�- czeniu wod� 14 Kod Rodzaj formy Opis u�ytkowej TB Tabletki Forma u�ytkowa sta�a w postaci tabletek do rozpuszczania w wodzie UL Ciecz ultranisko- Jednorodna ciecz gotowa do stosowania obj�toSciowa ULV aparatur� ultraniskoobj�toSciow� -ULV WG Granule do sporz�dza- Forma u�ytkowa zawiesiny wodnej sk�adaj�ca nia zawiesiny wodnej si� z granul do stosowania po ich zdyspergo- waniu w wodzie WP Proszek do Forma u�ytkowa w postaci proszku do stoso- sporz�dzania zawiesiny wania jako zawiesina po jej zdyspergowaniu wodnej w wodzie Tabela 3 . Rrodki ochrony roSlin, kt�re mo�na stosowa� na terenie uzdrowisk i otulin park�w narodowych Termin Nazwa i zawartoS� Nazwa Rodzaj wa�noSci substancji aktywnej zezwolenia Cervastop PA repelent polioctan winylu 2009-02-19 Dedal 90 EC adjuwant 90% oleju roSlinnego 2008-05-29* Dyspenser feromonowy Feromon substancje wabi�ce zezwolenie nie Cembrodor jest wymagane Dyspenser feromonowy Feromon substancje wabi�ce 2008.07.09 Chalcodor Dyspenser feromonowy Feromon substancje wabi�ce 2008-07-09 Colodor Dyspenser feromonowy Feromon substancje wabi�ce 2014-06-01 Duplodor Dyspenser feromonowy Feromon substancje wabi�ce 2008-07-09 Hylodor Ipsodor Dyspenser Feromon substancje wabi�ce 2009-08-18 Dyspenser feromonowy Feromon substancje wabi�ce 2014-06-01 Lymodor Dyspenser feromonowy Feromon substancje wabi�ce zezwolenie nie jest wymagane Panodor Dyspenser feromonowy Feromon substancje wabi�ce 2014-06-01 Rhyodor 15 Termin Nazwa i zawartoS� Nazwa Rodzaj wa�noSci substancji aktywnej zezwolenia Dyspenser feromonowy Feromon substancje wabi�ce 2008-07-09 Tomodor Dyspenser feromonowy Feromon substancje wabi�ce zezwolenie nie Tortodor jest wymagane Dyspenser feromonowy Feromon substancje wabi�ce zezwolenie nie Trypodor jest wymagane Ekotech Pro 075 OF Insektycyd Bacillus thuringiensis 2008.03.10 var. kurstaki Emol Plus BTX LA repelent benzoesan denatonium 2014-07-09 0,1gw1kg Srodka Foray 03 UL insektycyd Bacillus thuringiensis var. 2007-01-13* kurstaki 3,3 % Foray 04 UL insektycyd Bacillus thuringiensis var. 2010-03-02 kurstaki 4,24 % Hukinol AL repelent mieszanina alifatycznych 2010-04-28 kwas�w karboksylowych Pheroprax Ampu�ka feromon substancje wabi�ce 2010-02-28 Pheroprax Dyspenser feromon substancje wabi�ce 2009-07-05 Repentol 6 PA repelent piasek kwarcowy 2009-12-07 Roundup Ultra 360 SL herbicyd glifosat w postaci soli 2007-03-20* monoizopropyloaminowej 360gw1 litrze Srodka Siarkol Extra 80 WP fungicyd siarka 80 % 2007-01-28* Spinaker 607 SL fungicyd propamokarb w postaci 2009-07-30 kompleksu z chlorowo- dorem 607gw1 litrze Srodka Stop ZEC repelent kompozycja zapachowa 2007-01-28* zwi�zk�w ichtiologicznych Stop Dzik GR repelent odstraszaj�ca kompozycja 2009-02-19 smakowa Thuricide 02 UL insektycyd Bacillus thuringiensis var. 2010-02-28 kurstaki 2,4 % * Po up�ywie terminu wa�noSci zezwolenia na dopuszczenie do obrotu preparat mo�e by� stosowany do czasu up�ywu terminu jego wa�noSci podanego w etykiecie, ale nie d�u�ej ni� przez okres 18 miesi�cy. 16 Tabela 4 . Adiuwanty zalecane do stosowania w leSnictwie w 2008 r. OkreSlenie OkreSlenie OkreSlenie Nazwa i zawartoS� toksycznoSci NAZWA Producent Srodka toksycznoSci toksycznoSci substancji aktywnej dla organizm�w dla ludzi dla pszcz�� wodnych Dedal 90 EC Towarzystwo olej roSlinny nie jest nie klasyfikowany niebezpieczny Chemiczne klasyfikowany ze wzgl�du na niskie dla Srodowiska, 90 % DANMAR ��dx zgodnie z kryteriami ryzyko N, R50/53 okreSlonymi w przepisach o subst. i prep. chemicznych Ikar 95 EC Towarzystwo olej mineralny SAE sklasyfikowany jako sklasyfikowany jako toksyczny Chemiczne 10/95 95 % pozosta�e pozosta�e DANMAR ��dx Nu-Film 96 EC Miller Chemical di-1-p-menten 96 % dra�ni�cy, nie klasyfikowany niebezpieczny and Fertilizer Corp. Xi, R38, R43 ze wzgl�du na niskie dla Srodowiska, USA ryzyko N, R50/53 Superam 10 Al Towarzystwo mieszanina soli dra�ni�cy, nie klasyfikowany niebezpieczny Chemiczne sodowej kwasu Xi, r36/38 ze wzgl�du na niskie dla Srodowiska, DANMAR ��dx alkilobenzeno- ryzyko R52/53 sulfonowego i etoksylowanych alkilofenoli 10 % 17 Tabela 5. Insektycydy zarejestrowane dla leSnictwa, wymienione w rejestrze Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, dozwolone przez FSC Nazwa OkreSlenie OkreSlenie OkreSlenie Termin Producent i zawartoS� toksycznoSci Nazwa toksycznoSci toksycznoSci wa�noSci Srodka substancji dla organizm� dla ludzi dla pszcz�� zezwolenia aktywnej w wodnych EKOTECH Bayer Bacillus sklasyfikowany jako sklasyfikowany sklasyfikowany 2008-03-10 PRO 075 OF CropScience S.A thuringiensis var. pozosta�e jako pozosta�e jako pozosta�e Francja kurstaki 75 g w 1 litrze Srodka FORAY Valent Bacillus sklasyfikowany jako sklasyfikowany sklasyfikowany 2010-03-02 04 UL BioSciences thuringiensis var. pozosta�e jako pozosta�e jako pozosta�e USA kurstaki 4,24 % NOMOLT BASF Agro B.V. teflubenzuron nie jest klasyfikowany nie klasyfikuje niebezpieczny 2011-12-11 150 SC Holandia 150gw1 litrze zgodnie z kryteriami si� ze wzgl�du dla Srodowiska, Srodka okreSlonymi w na niskie N, R50/53 przepisach o subst. i ryzyko preparatach chemicznych PIRIMOR Syngenta Limited pirymikarb szkodliwy szkodliwy bardzo 2010-08-16 500 WG Wielka Brytania 500 g toksyczny RIMON 100 Makhteshim- nowaluron - dra�ni�cy, Xi, R36 bardzo niebezpieczny 2010-05-16 EC Agan-Industries 100gw1 litrze toksyczny dla Srodowiska, Izrael Srodka N, R50/53 THURICIDE Thermo-Trilogy Bacillus sklasyfikowany jako sklasyfikowany 2010-02-28 02 UL Corporation thuringiensis var. pozosta�e sklasyfikowany jako pozosta�e USA kurstaki 2,4 % jako pozosta�e 18 Tabela 6. Insektycydy zarejestrowane dla leSnictwa, wymienione w rejestrze Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, niezalecane przez FSC, z wyj�tkiem Srodka TALSTAR 100 EC Nazwa i OkreSlenie OkreSlenie OkreSlenie Termin Producent zawartoS� toksycznoSci Nazwa toksycznoSci toksycznoSci wa�noSci Srodka substancji dla organizm�w dla ludzi dla pszcz�� zezwolenia aktywnej wodnych BULLDOCK Bayer beta-cyflutryna szkodliwy bardzo bardzo 2009-05-28 toksyczny toksyczny 025 EC(FSC) CropScience AG 25gw1 litrze Niemcy Srodka CYPERKILL Mitchell Cotts cypermetryna szkodliwy bardzo bardzo 2009-05-28 SUPER Chemicals Ltd 25% toksyczny toksyczny 25 EC(FSC) Wielka Brytania DECIS 005 Bayer deltametryna 5 sklasyfikowany jako bardzo bardzo 2009-03-04 UL(FSC) CropScience S.A g w 1 litrze pozosta�e toksyczny toksyczny Francja Srodka DECIS 2,5 Bayer deltametryna szkodliwy, Xn, R20/22 nie klasyfikuje niebezpieczny 2008-01-26* EC(FSC) CropScience S.A 2,5 % si� ze wzgl�du dla Srodowiska, R37/38, R41, R65, R66, Francja na niskie N, R50/53 R67 ryzyko DECISTAB Bayer deltametryna szkodliwy toksyczny bardzo 2008-04-30* TB(FSC) CropScience S.A 0,625g w 1 toksyczny Francja tabletce o masie 2,5 g * Po up�ywie terminu wa�noSci zezwolenia na dopuszczenie do obrotu preparat mo�e by� stosowany do czasu up�ywu terminu jego wa�noSci podanego w etykiecie, ale nie d�u�ej ni� przez okres 18 miesi�cy. 19 Nazwa i OkreSlenie OkreSlenie OkreSlenie Termin Producent zawartoS� toksycznoSci Nazwa toksycznoSci toksycznoSci wa�noSci Srodka substancji dla organizm�w dla ludzi dla pszcz�� zezwolenia aktywnej wodnych DIMILIN 25 Chemtura diflubenzuron nie jest klasyfikowany bardzo niebezpieczny 2008-06-18* WP(FSC) Corporation Inc. 25% zgodnie z kryteriami toksyczny w dla Srodowiska, USA okreSlonymi w dawce powy�ej N, R50/53 przepisach o subst. i 720 g/ha prep. chemicznych DURSBAN Dow chloropiryfos szkodliwy, dra�ni�cy, bardzo niebezpieczny 2012-05-27 480 EC(FSC) AgroSciences 480gw1 Xn, R20/22, R36/37/38, toksyczny dla Srodowiska, Polska Sp. z o. litrze Srodka R65 N, R50/53 o. Warszawa FASTAC 100 BASF AG alfa- szkodliwy, dra�ni�cy, bardzo niebezpieczny 2010-02-10 EC(FSC) Niemcy cypermetryna uczulaj�cy, Xn, R20/22, toksyczny dla Srodowiska, 100gw1 R37, R43, R48/22, R65, N, R50/53 litrze Srodka R66 FURADAN 5 FMC karbofuran 5 toksyczny, T, R23/25 nie klasyfikuje niebezpieczny mo�e by� GR(FSC) Corporation % si� ze wzgl�du dla Srodowiska, stosowany do USA na niskie N, R51/53 13.12.2008 ryzyko MARSHAL FMC karbosulfan szkodliwy bardzo bardzo mo�e by� toksyczny toksyczny stosowany do 250 CS(FSC) Corporation 250gw1 USA litrze Srodka 13.12.2008 PATRIOT 2,5 Bayer deltametryna szkodliwy bardzo bardzo 2009-01-27 EC(FSC) CropScience 2,5 % toksyczny toksyczny S.A Francja 20 SHERPA 100 Bayer cypermetryna sklasyfikowany jako bardzo bardzo 2012-03-12 EC(FSC) CropScience 100 g pozosta�e toksyczny toksyczny S.A Francja w 1 litrze Srodka SUMI-ALPHA Sumitomo esfenwalerat szkodliwy, dra�ni�cy, bardzo niebezpieczny 2011-12-21 050 EC(FSC) Chemical 50gw1 litrze uczulaj�cy, Xn, R20/22, toksyczny w dla Srodowiska, Company Srodka R38, R43 dawce powy�ej N, R50/53 Japonia 0,6 l/ha SUMITHION Sumitomo fenitrotion szkodliwy bardzo bardzo 2008-03-03 toksyczny toksyczny 500 EC(FSC) Chemical 500gw1 Company litrze Srodka Japonia TALSTAR FMC bifentryna szkodliwy bardzo bardzo 2014-12-23 100 EC Corporation 100gw1 toksyczny toksyczny USA litrze Srodka * Po up�ywie terminu wa�noSci zezwolenia na dopuszczenie do obrotu preparat mo�e by� stosowany do czasu up�ywu terminu jego wa�noSci podanego w etykiecie, ale nie d�u�ej ni� przez okres 18 miesi�cy. 21 Tabela 7. Insektycydy zarejestrowane dla leSnictwa, nie wymienione w rejestrze Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, kt�re mog� by� stosowane przez 18 miesi�cy po up�ywie wa�noSci zezwolenia Nazwa Producent Srodka Nazwa OkreSlenie OkreSlenie OkreSlenie Termin i zawartoS� toksycznoSci toksycznoSci toksycznoSci wa�noSci substancji dla ludzi dla pszcz�� dla organizm� zezwolenia aktywnej w wodnych Diazinon Nippon Kayaku diazynon 10% sklasyfikowany nie dotyczy bardzo mo�e by� jako pozosta�e toksyczny stosowany do 10 GR(FSC) Corporation Japonia 6.12.2008 Dimilin Chemtura Corporation diflubenzuron sklasyfikowany sklasyfikowany bardzo 2007-02-14* 480 SC(FSC) Inc. USA 480gw1 jako pozosta�e jako pozosta�e toksyczny litrze Srodka Ekotech Bayer CropScience Bacillus thurin- sklasyfikowany sklasyfikowany sklasyfikowany 2007-03-26* 15 OF S.A Francja giensis var. jako pozosta�e jako pozosta�e jako pozosta�e kurstaki 15 % Foray Valent BioSciences Bacillus sklasyfikowany sklasyfikowany sklasyfikowany 2007-01-13* 03 UL USA thuringiensis jako pozosta�e jako pozosta�e jako pozosta�e var. kurstaki 3,3 % Marshal FMC Corporation karbosulfan szkodliwy nie dotyczy bardzo mo�e by� sto- SuSCon USA 10% toksyczny sowany do 10 CG(FSC) 13.12.2008 Mimic Dow AgroSciences tebufenozyd sklasyfikowany sklasyfikowany toksyczny 2007-10-27* 240 SC(FSC) Polska Sp. z o. o. 240gw1 jako pozosta�e jako pozosta�e Warszawa litrze Srodka 22 Owadofos Zak�ady Chemiczne fenitrotion szkodliwy toksyczny bardzo 2007-01-23* 540 EC(FSC) Organika-Azot S.A. 540gw1 toksyczny Jaworzno litrze Srodka Pyrinex Makhteshim-Agan chloropiryfos szkodliwy bardzo bardzo 2007-07-17* 480 EC(FSC) Industries Izrael 480 g toksyczny toksyczny w 1 litrze Srodka (FSC) stosowanie Srodka niezalecane w lasach certyfikowanych przez FSC * Po up�ywie terminu wa�noSci zezwolenia na dopuszczenie do obrotu preparat mo�e by� stosowany do czasu up�ywu terminu jego wa�noSci podanego w etykiecie, ale nie d�u�ej ni� przez okres 18 miesi�cy. 23 5. Ochrona przed szkodami powodowanymi przez owady W ramach realizacji wniosk�w z krajowej narady nt. ochrony lasu, kt�ra odby�a si� w Orzechowie Morskim w dniach 14-16 marca 2007 r., zmieniono uk�ad zalece� dotycz�cych zwalczania szkodliwych owad�w. 5.1. SZKODNIKI KORZENI (p�draki, rolnice, drutowce) Wszystkie insektycydy zarejestrowane do zwalczania szkodnik�w korzeni s� na liScie Srodk�w niezalecanych przez FSC Preparat Zalecana dawka DIAZINON 10 GR 80-120 kg/ ha. Rrodek w wy�szej dawce stosowa� w przypadku du�ej liczebnoSci szkodnika DURSBAN 480 EC Przed sezonem wegetacyjnym: 2,5-5 l preparatu w 450-600 l wody na 1 ha. Po rozpocz�ciu sezonu wegetacyjnego: 2,5-5 l preparatu w 600-1000 l wody na 1 ha. PYRINEX 480 EC Przed sezonem wegetacyjnym: 2,5-5 l preparatu w 450-600 l wody na 1 ha. Po rozpocz�ciu sezonu wegetacyjnego: 2,5-5 l preparatu w 2000 l wody na 1 ha. FURADAN 5GR Stosowa� w do�ki podczas sadzenia w dawce 4 9 g/sadzonk�. MARSHAL Szk��ki SUSCON 10 CG " produkcja jednolatek: 80 kg/ha " produkcja wielolatek: 120 kg/ha " kwatery wielolatek: 80 kg/ha Uprawy leSne: " powierzchniowo: 80-120 kg/ha " punktowo: 10 g/sadzonk�. 24 Uwagi " Zabiegi dezynsekcji gleby nie s� skuteczne wobec starszych stadi�w p�drak�w. " Nie nale�y dopuSci� do przedostania si� Srodk�w owadob�jczych do zbiornik�w i ciek�w wodnych. " W latach r�jki, w miar� mo�liwoSci, mo�na zwalcza� chrab�szcze Srodkami o dzia�aniu kontaktowym (np. pyretroidami) w dawkach jak dla larw szkodnik�w liScio�ernych. " Rrodki granulowane musz� by� dok�adnie wymieszane z gleb�, poniewa�: s� skuteczne jedynie pod warunkiem kontaktu ze szkodnikiem, s� silnie truj�ce dla zwierz�t, szczeg�lnie dla ptak�w. " Stosowanie Srodk�w p�ynnych w du�ej iloSci wody, na wilgotn� gleb� lub przed deszczem u�atwia ich kontakt ze szkodnikiem. " Nie nale�y wykonywa� zabieg�w przeciwko p�drakom jesieni�, w okresie ich schodzenia w g��b gleby, ani wczesn� wiosn�, kiedy znajduj� si� na g��bokoSci poni�ej 20 cm. 5.2. SZELINIAK SOSNOWIEC I INNE RYJKOWCE Wszystkie insektycydy zarejestrowane do zwalczania szeliniaka sosnow- ca i innych ryjkowc�w, z wyj�tkiem Srodka TALSTAR 100 EC, s� na liScie Srodk�w niezalecanych przez FSC Insektycydy p�ynne stosowane s� w postaci emulsji wodnych do maczania nadziemnych cz�Sci sadzonek przed posadzeniem, do zatruwania pu�apek (wa�ki, p�aty kory itp.) lub do opryskiwania upraw aparatur� naziemn�. Zu�ycie cieczy u�ytkowej podczas opryskiwania: 50-100 l wody na 1 ha. Preparat Zalecane st��enie BULLDOCK 025 EC 1-2% (1000-2000 ml preparatu w 100 l wody) CYPERKILL Super 25 EC 0,2-0,5 % (200-500 ml preparatu w 100 l wody DECIS 2,5 EC 1-2% (1000-2000 ml preparatu w 100 l wody) FASTAC 100 EC 0,5-1% (500-1000 ml preparatu w 100 l wody) MARSHAL 250 CS 1,5-2% (1500-2000 ml preparatu w 100 l wody) 25 Preparat Zalecana dawka PATRIOT 2,5 EC 1-2% (1000-2000 ml preparatu w 100 l wody) SUMI-ALPHA 050 EC 0,5-2% (500-2000 ml preparatu w 100 l wody) SHERPA 100 EC 0,5-1,25% (500-1250 ml preparatu w 100 l wody) TALSTAR 100 EC 0,5% (500 ml preparatu w 100 l wody) DECIS TAB 40-80 tabletek w 100 l wody. Stosowa� do maczania nadziemnych cz�Sci sadzonek przed wysadzeniem lub do opryskiwania upraw, przy zu�yciu 50-100 l cieczy/ha. FURADAN 5 GR Stosowa� w do�ki podczas sadzenia w dawce 4 9 g/sadzonk�. MARSHAL SUSCON 10 CG Stosowa� punktowo, 10 g/sadzonk�. Uwagi " Sadzonki zabezpieczane przed ryjkowcami przy u�yciu systemicznych Srodk�w granulowanych (Marshal suSCon 10 CG, Furadan 5 GR) potrzebuj� 10 15 dni do pobrania insektycydu. W przypadku spodziewanego wczeSniejszego intensywnego pojawu szkodnika nale�y przed posadzeniem zamoczy� nadziemne cz�Sci sadzonek w emulsji Srodka kontaktowego, zgodnie z instrukcj� jego stosowania. " Podczas maczania nadziemnych cz�Sci sadzonek w insektycydach unika� zanieczyszczenia cieczy u�ytkowej gleb�, kt�ra powoduje obni�enie aktywnoSci preparat�w. " Wysokie temperatury panuj�ce wiosn� powoduj� inaktywacj� pyretroid�w. W przypadku wysokiej liczebnoSci szkodliwych ryjkowc�w na uprawie zabezpieczanej przy u�yciu pyretroid�w nale�y po kilku tygodniach zabieg powt�rzy�. " Rrodek Furadan 5 GR jest silnie truj�cy dla ludzi i zwierz�t. Zastosowany do gleby lub przypadkowo rozsypany powinien by� dok�adnie przykryty gleb�, aby zapobiec zatruciom. 26 5.3. OWADY LIRCIO�ERNE 5.3.1. BRUDNICA MNISZKA Preparat Zalecana dawka Bacillus thuringiensis EKOTECH 15 OF 0,75-1 l/ha, preparat rozcie�czy�, dodaj�c 1,5 l wody/ha EKOTECH PRO 075 OF 1,5-2 l/ha, preparat rozcie�czy�, dodaj�c 1,5 l wody/ha FORAY 03 UL 2-2,5 l/ha, stosowa� bez rozcie�czania FORAY 04 UL 1-2 l/ha, stosowa� bez rozcie�czania THURICIDE 02 UL 4 l/ha, stosowa� bez rozcie�czania Inhibitory syntezy chityny (Dimilin niezalecany przez FSC) W zabiegach agrolotniczych inhibitory syntezy chityny stosowa� ��cznie z adiuwantem Ikar 95 EC lub Dedal 90 EC z dodatkiem wody w iloSciach podanych w etykiecie-instrukcji stosowania. DIMILIN 480 SC 0,05-0,1 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem DIMILIN 25 WP 0,25-0,3 kg/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem NOMOLT 150 SC 0,1-0,2 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem RIMON 100 EC 0,15-0,2 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem Pyretroidy wszystkie niezalecane przez FSC W zabiegach agrolotniczych pyretroidy stosowa� ��cznie z adiuwantem Ikar 95 EC lub Dedal 90 EC z dodatkiem wody w iloSciach podanych w etykiecie-instrukcji stosowania. DECIS 005 UL 0,5-0,75 l/ha, stosowa� bez rozcie�czania DECIS 2,5 EC 0,25-0,32 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem DECIS TAB 10-12 tabletek/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem FASTAC 100 EC 0,075-0,1 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem PATRIOT 2,5 EC 0,25-0,32 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem SHERPA 100 EC 0,1-0,2 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem SUMI-ALPHA 050 EC 0,2-0,25 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem Hydroidy niezalecane przez FSC MIMIC 240 SC 0,4 l/ha, stosowa� z wod� w iloSci 2,6 l wody/ha 27 5.3.2. BARCZATKA SOSN�WKA Preparat Zalecana dawka Bacillus thuringiensis EKOTECH 15 OF 0,75-1 l/ha, preparat rozcie�czy�, dodaj�c 1,5 l wody/ha EKOTECH PRO 075 OF 1,5-2 l/ha, preparat rozcie�czy�, dodaj�c 1,5 l wody/ha Inhibitory syntezy chityny (Dimilin niezalecany przez FSC) W zabiegach agrolotniczych inhibitory syntezy chityny stosowa� ��cznie z adiuwantem Ikar 95 EC lub Dedal 90 EC z dodatkiem wody w iloSciach podanych w etykiecie-instrukcji stosowania. DIMILIN 480 SC 0,075-0,1 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem DIMILIN 25 WP 0,25-0,3 kg/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem NOMOLT 150 SC 0,1-0,2 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem RIMON 100 EC 0,15-0,2 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem Pyretroidy wszystkie niezalecane przez FSC W zabiegach agrolotniczych pyretroidy stosowa� ��cznie z adiuwantem Ikar 95 EC lub Dedal 90 EC z dodatkiem wody w iloSciach podanych w etykiecie-instrukcji stosowania. DECIS 005 UL 0,5-0,75 l/ha, stosowa� bez rozcie�czania DECIS 2,5 EC 0,15-0,25 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem DECIS TAB 6-10 tabletek/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem FASTAC 100 EC 0,06-0,075 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem PATRIOT 2,5 EC 0,15-0,25 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem SHERPA 100 EC 0,1-0,2 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem SUMI-ALPHA 050 EC 0,15-0,2 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem Hydroidy niezalecane przez FSC MIMIC 240 SC 0,4 l/ha, stosowa� z wod� w iloSci 2,6 l wody/ha 28 5.3.3. STRZYGONIA CHOIN�WKA Preparat Zalecana dawka Bacillus thuringiensis EKOTECH 15 OF 0,75-1 l/ha, preparat rozcie�czy�, dodaj�c 1,5 l wody/ha EKOTECH PRO 075 OF 1,5-2 l/ha, preparat rozcie�czy�, dodaj�c 1,5 l wody/ha FORAY 03 UL 2-2,5 l/ha, stosowa� bez rozcie�czania FORAY 04 UL 1-2 l/ha, stosowa� bez rozcie�czania THURICIDE 02 UL 4 l/ha, stosowa� bez rozcie�czania Inhibitory syntezy chityny (Dimilin niezalecany przez FSC) W zabiegach agrolotniczych inhibitory syntezy chityny stosowa� ��cznie z adiuwantem Ikar 95 EC lub Dedal 90 EC z dodatkiem wody w iloSciach podanych w etykiecie-instrukcji stosowania. DIMILIN 480 SC 0,1-0,15 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem DIMILIN 25 WP 0,25-0,3 kg/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem NOMOLT 150 SC 0,1-0,2 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem RIMON 100 EC 0,15-0,2 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem Pyretroidy wszystkie niezalecane przez FSC W zabiegach agrolotniczych pyretroidy stosowa� ��cznie z adiuwantem Ikar 95 EC lub Dedal 90 EC z dodatkiem wody w iloSciach podanych w etykiecie-instrukcji stosowania. DECIS 005 UL 0,5-0,75 l/ha, stosowa� bez rozcie�czania DECIS 2,5 EC 0,15-0,25 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem DECIS TAB 6-10 tabletek/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem FASTAC 100 EC 0,06-0,075 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem PATRIOT 2,5 EC 0,15-0,25 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem SHERPA 100 EC 0,1-0,2 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem SUMI-ALPHA 050 EC 0,15-0,2 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem Hydroidy niezalecane przez FSC MIMIC 240 SC 0,4 l/ha, stosowa� z wod� w iloSci 2,6 l wody/ha 29 5.3.4. POPROCH CETYNIAK Preparat Zalecana dawka Bacillus thuringiensis EKOTECH 15 OF 0,75-1 l/ha, preparat rozcie�czy�, dodaj�c 1,5 l wody/ha EKOTECH PRO 075 OF 1,5-2 l/ha, preparat rozcie�czy�, dodaj�c 1,5 l wody/ha FORAY 03 UL 2-2,5 l/ha, stosowa� bez rozcie�czania FORAY 04 UL 1-2 l/ha, stosowa� bez rozcie�czania THURICIDE 02 UL 4 l/ha, stosowa� bez rozcie�czania Inhibitory syntezy chityny (Dimilin niezalecany przez FSC) W zabiegach agrolotniczych inhibitory syntezy chityny stosowa� ��cznie z adiuwantem Ikar 95 EC lub Dedal 90 EC z dodatkiem wody w iloSciach podanych w etykiecie-instrukcji stosowania. DIMILIN 480 SC 0,1-0,15 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem DIMILIN 25 WP 0,25-0,3 kg/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem NOMOLT 150 SC 0,1-0,2 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem RIMON 100 EC 0,15-0,2 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem Pyretroidy wszystkie niezalecane przez FSC W zabiegach agrolotniczych pyretroidy stosowa� ��cznie z adiuwantem Ikar 95 EC lub Dedal 90 EC z dodatkiem wody w iloSciach podanych w etykiecie-instrukcji stosowania. DECIS 005 UL 0,5-0,75 l/ha, stosowa� bez rozcie�czania DECIS 2,5 EC 0,15-0,25 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem DECIS TAB 6-10 tabletek/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem FASTAC 100 EC 0,06-0,075 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem PATRIOT 2,5 EC 0,15-0,25 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem SHERPA 100 EC 0,1-0,2 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem SUMI-ALPHA 050 EC 0,15-0,2 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem Hydroidy niezalecane przez FSC MIMIC 240 SC 0,4 l/ha, stosowa� z wod� w iloSci 2,6 l wody/ha 30 5.3.5 OSNUJA GWIA DZISTA, ZASNUJE Preparat Zalecana dawka Inhibitory syntezy chityny ( Dimilin niezalecany przez FSC) W zabiegach agrolotniczych inhibitory syntezy chityny stosowa� ��cznie z adiuwantem Ikar 95 EC lub Dedal 90 EC z dodatkiem wody w iloSciach podanych w etykiecie-instrukcji stosowania. DIMILIN 480 SC 0,1-0,15 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem DIMILIN 25 WP 0,25-0,3 kg/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem NOMOLT 150 SC 0,1-0,2 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem RIMON 100 EC 0,15-0,2 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem Pyretroidy wszystkie niezalecane przez FSC W zabiegach agrolotniczych pyretroidy stosowa� ��cznie z adiuwantem Ikar 95 EC lub Dedal 90 EC z dodatkiem wody w iloSciach podanych w etykiecie-instrukcji stosowania. DECIS 005 UL 0,75-1,25 l/ha, stosowa� bez rozcie�czania DECIS 2,5 EC 0,25-0,32 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem DECIS TAB 10-12 tabletek/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem FASTAC 100 EC 0,075-0,1 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem PATRIOT 2,5 EC 0,25-0,32 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem SHERPA 100 EC 0,1-0,2 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem SUMI-ALPHA 050 EC 0,2-0,25 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem Hydroidy niezalecane przez FSC MIMIC 240 SC 0,4 l/ha, stosowa� z wod� w iloSci 2,6 l wody/ha 31 5.3.6. ZW�JKA ZIELONECZKA, PI�DZIK PRZEDZIMEK, ZIMOWEK OGO�OTNIAK Preparat Zalecana dawka Bacillus thuringiensis EKOTECH 15 OF 0,75-1 l/ha, preparat rozcie�czy�, dodaj�c 1,5 l wody/ha EKOTECH PRO 075 OF 1,5-2 l/ha, preparat rozcie�czy�, dodaj�c 1,5 l wody/ha FORAY 03 UL 2-2,5 l/ha, stosowa� bez rozcie�czania FORAY 04 UL 1-2 l/ha, stosowa� bez rozcie�czania THURICIDE 02 UL 4 l/ha, stosowa� bez rozcie�czania Inhibitory syntezy chityny (Dimilin niezalecany przez FSC) W zabiegach agrolotniczych inhibitory syntezy chityny stosowa� ��cznie z adiuwantem Ikar 95 EC lub Dedal 90 EC z dodatkiem wody w iloSciach podanych w etykiecie-instrukcji stosowania. DIMILIN 480 SC 0,1-0,15 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem DIMILIN 25 WP 0,25-0,3 kg/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem NOMOLT 150 SC 0,1-0,2 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem RIMON 100 EC 0,15-0,2 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem Pyretroidy wszystkie niezalecane przez FSC W zabiegach agrolotniczych pyretroidy stosowa� ��cznie z adiuwantem Ikar 95 EC lub Dedal 90 EC z dodatkiem wody w iloSciach podanych w etykiecie-instrukcji stosowania. DECIS 005 UL 0,5-0,75 l/ha, stosowa� bez rozcie�czania DECIS 2,5 EC 0,15-0,25 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem DECIS TAB 6-10 tabletek/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem FASTAC 100 EC 0,06-0,075 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem PATRIOT 2,5 EC 0,15-0,25 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem SHERPA 100 EC 0,1-0,2 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem SUMI-ALPHA 050 EC 0,15-0,2 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem Hydroidy niezalecane przez FSC MIMIC 240 SC 0,4 l/ha, stosowa� z wod� w iloSci 2,6 l wody/ha 32 5.3.7. ZW�JKI SOSNOWE I SKORNIK TUZINEK " Zabiegi naziemn� aparatur� opryskuj�c� nale�y wykonywa� w ko�cowej fazie r�jki motyli lub w okresie zmiany miejsc �erowania larw, " W�aSciwy dob�r terminu zabiegu jest czynnikiem decyduj�cym o skutecznoSci zwalczania. Preparat Zalecana dawka Inhibitory syntezy chityny ( Dimilin niezalecany przez FSC) DIMILIN 480 SC 0,15 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem DIMILIN 25 WP 0,3 kg/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem NOMOLT 150 SC 0,2 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem RIMON 100 EC 0,2 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem Pyretroidy wszystkie niezalecane przez FSC DECIS 2,5 EC 0,25-0,32 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem DECIS TAB 12 tabletek/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem FASTAC 100 EC 0,1 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem PATRIOT 2,5 EC 0,32 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem SHERPA 100 EC 0,2 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem SUMI-ALPHA 050 EC 0,25 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem 33 5.3.8. POZOSTA�E G�SIENICE MOTYLI Preparat Zalecana dawka Bacillus thuringiensis EKOTECH 15 OF 0,75-1 l/ha, preparat rozcie�czy�, dodaj�c 1,5 l wody/ha EKOTECH PRO 075 OF 1,5-2 l/ha, preparat rozcie�czy�, dodaj�c 1,5 l wody/ha FORAY 03 UL 2-2,5 l/ha, stosowa� bez rozcie�czania FORAY 04 UL 1-2 l/ha, stosowa� bez rozcie�czania THURICIDE 02 UL 4 l/ha, stosowa� bez rozcie�czania Inhibitory syntezy chityny (Dimilin niezalecany przez FSC) W zabiegach agrolotniczych inhibitory syntezy chityny stosowa� ��cznie z adiuwantem Ikar 95 EC lub Dedal 90 EC z dodatkiem wody w iloSciach podanych w etykiecie-instrukcji stosowania. DIMILIN 480 SC 0,1-0,15 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem DIMILIN 25 WP 0,25-0,3 kg/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem NOMOLT 150 SC 0,1-0,2 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem RIMON 100 EC 0,15-0,2 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem Pyretroidy wszystkie niezalecane przez FSC W zabiegach agrolotniczych pyretroidy stosowa� ��cznie z adiuwantem Ikar 95 EC lub Dedal 90 EC z dodatkiem wody w iloSciach podanych w etykiecie-instrukcji stosowania. DECIS 005 UL 0,5-0,75 l/ha, stosowa� bez rozcie�czania DECIS 2,5 EC 0,15-0,25 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem DECIS TAB 6-10 tabletek/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem FASTAC 100 EC 0,06-0,075 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem PATRIOT 2,5 EC 0,15-0,25 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem SHERPA 100 EC 0,1-0,2 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem SUMI-ALPHA 050 EC 0,15-0,2 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem Hydroidy niezalecane przez FSC MIMIC 240 SC 0,4 l/ha, stosowa� z wod� w iloSci 2,6 l wody/ha 34 5.3.9. POZOSTA�E LARWY HYMENOPTERA �YJ�CE W OPRZ�DACH Inhibitory syntezy chityny ( Dimilin niezalecany przez FSC) W zabiegach agrolotniczych inhibitory syntezy chityny stosowa� ��cznie z adiuwantem Ikar 95 EC lub Dedal 90 EC z dodatkiem wody w iloSciach podanych w etykiecie-instrukcji stosowania. DIMILIN 480 SC 0,1-0,15 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem DIMILIN 25 WP 0,25-0,3 kg/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem NOMOLT 150 SC 0,1-0,2 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem RIMON 100 EC 0,15-0,2 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem Pyretroidy wszystkie niezalecane przez FSC W zabiegach agrolotniczych pyretroidy stosowa� ��cznie z adiuwantem Ikar 95 EC lub Dedal 90 EC z dodatkiem wody w iloSciach podanych w etykiecie- instrukcji stosowania. DECIS 005 UL 0,75-1,25 l/ha, stosowa� bez rozcie�czania DECIS 2,5 EC 0,25-0,32 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem DECIS TAB 10-12 tabletek/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem FASTAC 100 EC 0,075-0,1 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem PATRIOT 2,5 EC 0,25-0,32 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem SHERPA 100 EC 0,1-0,2 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem SUMI-ALPHA 050 EC 0,2-0,25 l/ha, stosowa� z wod� i adiuwantem Uwagi " Okres karencji dla Srodk�w owadob�jczych z grupy zwi�zk�w benzoilomocznikowych wynosi 24 godziny. Rrodki B. thuringiensis s� zwolnione z karencji. " Rrodki o dzia�aniu �o��dkowym s� nietruj�ce dla owad�w po�ytecznych, nieszkodliwe dla zwierz�t domowych i zwierzyny �ownej. " Zabiegi Srodkami B. thuringiensis nale�y wykonywa� w temperaturze powy�ej 15_C. " Rrodki z grupy pyretroid�w dzia�aj� najskuteczniej w temperaturze poni�ej 20_C. Stosowanie pyretroid�w w temperaturze powy�ej 32_C jest niewskazane. " Przygotowan� ciecz u�ytkow� zu�y� bezpoSrednio po sporz�dzeniu, najp�xniej w ci�gu 12 godzin. 35 " Zabiegi lotnicze wykonywa�, gdy pr�dkoS� wiatru wynosi od 1 do 3 m/sek, a wilgotnoS� wzgl�dna powietrza nie jest mniejsza ni� 60%. " Opryskiwanie nale�y powt�rzy�, jeSli wyst�pi� intensywne opady deszczu przed up�ywem 4 godzin po zabiegu Srodkami kontaktowymi lub 6 godzin po zabiegu Srodkami �o��dkowymi, albo gdy podczas kontroli skutecznoSci zabiegu liczba �ywych larw na drzewie przekracza liczby krytyczne. 5.4. SZKODNIKI WT�RNE ZASIEDLAJ�CE DREWNO NIEKOROWANE Opryskiwanie wykonuje si� naziemn� aparatur� opryskuj�c� przed r�jk� chrz�szczy, na drewno niezasiedlone przez szkodniki, stosuj�c wodn� emulsj� insektycyd�w wymienionych w tabeli w iloSci 5 l na 1m3 drewna. Wszystkie wymienione insektycydy, z wyj�tkiem Srodka TALSTAR 100 EC, s� niezalecane przez FSC. Preparat Zalecane st��enie CYPERKILL SUPER 25 EC 0,04-0,32% (40-320 ml preparatu w 100 l wody) DECIS 2,5 EC 0,1-1% (100-1000 ml preparatu w 100 l wody) DECIS TAB 4-40 tabletek w 100 l wody) DURSBAN 480 SC 2% (2000 ml preparatu w 100 l wody) FASTAC 100 EC 0,3-0,5% (300-500 ml preparatu w 100 l wody) OWADOFOS 540 EC 5% (5000 ml preparatu w 100 l wody) PATRIOT 2,5 EC 0,1-1% (100-1000 ml preparatu w 100 l wody) PYRINEX 480 SC 2% (2000 ml preparatu w 100 l wody) SHERPA 100 EC 0,1-0,8% (100-800 ml preparatu w 100 l wody) SUMI-ALPHA 050 EC 0,15-1% (150-1000 ml preparatu w 100 l wody) SUMITHION 500 EC 5% (5000 ml preparatu w 100 l wody) TALSTAR 100 EC 1% (1000 ml preparatu w 100 l wody) Uwaga " Opryskiwanie przeprowadza� przed r�jk� lub w pierwszych dniach r�jki. Zabiegi wykonane na drewno zasiedlone nie s� skuteczne. 36 5.5. MSZYCE (OCHOJNIK, SMREKUN I INNE) Zwalczanie mszyc w szk��kach gatunk�w liSciastych oraz na starszych Swierkach i modrzewiach wykonuje si� przy u�yciu naziemnej aparatury opryskuj�cej wodnymi emulsjami Srodk�w owadob�jczych (100 300 l cieczy u�ytkowej na ha). W przypadku du�ej liczebnoSci szkodnik�w zabieg nale�y powt�rzy� po 10 14 dniach. Zaleca si� PIRIMOR 500 WG w dawce 0,4 0,75 kg/ha. 5.6. ZWALCZANIE NICIENI W SZK��KACH Zabiegi przeciwko nicieniom wykonuje si� przy u�yciu nematocyd�w granulowanych, rozsiewanych rz�dowo. Zaleca si� FURADAN 5 GR (niezalecany przez FSC) w dawce 3 g na metr bie��cy rz�du. Poniewa� Srodki nicieniob�jcze s� bardzo silnie truj�ce dla ludzi i zwierz�t, nale�y je starannie zmiesza� z gleb� na g��bokoS� 5 cm. Zapytania i uwagi dotycz�ce stosowania insektyd�w prosimy kierowa� na adres: prof. dr hab. Barbara G�owacka lub dr hab. Iwona Skrzecz Instytut Badawczy LeSnictwa, Zak�ad Ochrony Lasu, 05-090 Raszyn, ul. Braci LeSnej, nr 3, tel. 022 71 50 540, 7150541; e-mail B.Glowacka@ibles.waw.pl lub I.Skrzecz@ibles.waw.pl 37 6. Sygnalizacja pojawu motyli i niekt�rych chrz�szczy oraz ograniczanie liczebnoSci populacji kornik�w i ryjkowc�w Substancje wymienione w tabeli 8. zaleca si� do sygnalizacji pojawu i ograniczania liczebnoSci kornika drukarza, kornika zros�oz�bnego, rytownika pospolitego, szeliniaka sosnowca i Swierkowca, cety�ca wi�kszego, oraz po przed�u�eniu decyzji o dopuszczeniu do obrotu i stosowania do sygnalizacji pojawu i ograniczania liczebnoSci drwalnika paskowanego. Zapytania i uwagi dotycz�ce stosowania feromon�w prosimy kierowa� na adres: prof. dr hab. Andrzej Kolk lub Wojciech Janiszewski Instytut Badawczy LeSnictwa, Zak�ad Ochrony Lasu, 05-090 Raszyn, ul. Braci LeSnej nr 3, tel. 0227150552, 0227150555; e-mail W.Janiszewski@ibles.waw.pl 38 Tabela 8. Feromony zalecane w leSnictwie w 2008 r. Nazwa Producent Srodka Nazwa i OkreSlenie OkreSlenie OkreSlenie Termin zawartoS� toksycznoSci toksycznoSci toksycznoSci wa�noSci substancji dla ludzi dla pszcz�� dla zezwolenia aktywnej (klasa) (klasa) organizm�w wodnych 1 2 3 4567 Dyspenser Zak�ad DoSwiadczalny substancje sklasyfikowany sklasyfikowany sklasyfikowany zezwolenie feromonowy CHEMIPAN Instytut wabi�ce jako pozosta�e jako pozosta�e jako pozosta�e nie jest CEMBRODOR Chemii Fizycznej i Instytut wymagane Chemii Organicznej PAN Warszawa Dyspenser Zak�ad DoSwiadczalny substancje sklasyfikowany sklasyfikowany sklasyfikowany 2008.07.09 feromonowy CHEMIPAN Instytut wabi�ce jako pozosta�e jako pozosta�e jako pozosta�e Chalcodor Chemii Fizycznej i Instytut Chemii Organicznej PAN Warszawa Dyspenser Zak�ad DoSwiadczalny substancje sklasyfikowany sklasyfikowany sklasyfikowany 2008-07-09 feromonowy CHEMIPAN Instytut wabi�ce jako pozosta�e jako pozosta�e jako pozosta�e Colodor Chemii Fizycznej i Instytut Chemii Organicznej PAN Warszawa Dyspenser Zak�ad DoSwiadczalny substancje sklasyfikowany sklasyfikowany sklasyfikowany 2014-06-01 feromonowy CHEMIPAN Instytut wabi�ce jako pozosta�e jako pozosta�e jako pozosta�e Duplodor Chemii Fizycznej i Instytut Chemii Organicznej PAN Warszawa 39 Nazwa Producent Srodka Nazwa i OkreSlenie OkreSlenie OkreSlenie Termin zawartoS� toksycznoSci toksycznoSci toksycznoSci wa�noSci substancji dla ludzi dla pszcz�� dla zezwolenia aktywnej (klasa) (klasa) organizm�w wodnych 1 2 3 4567 Dyspenser Zak�ad DoSwiadczalny substancje sklasyfikowany sklasyfikowany sklasyfikowany 2008-07-09 feromonowy - CHEMIPAN Instytut wabi�ce jako pozosta�e jako pozosta�e jako pozosta�e Hylodor Chemii Fizycznej i Instytut Chemii Organicznej PAN - Warszawa Dyspenser Zak�ad DoSwiadczalny substancje sklasyfikowany sklasyfikowany sklasyfikowany 2009-08-18 feromonowy - CHEMIPAN Instytut wabi�ce jako pozosta�e jako pozosta�e jako pozosta�e Ipsodor Chemii Fizycznej i Instytut Chemii Organicznej PAN Warszawa Dyspenser Zak�ad DoSwiadczalny substancje sklasyfikowany sklasyfikowany sklasyfikowany 2014-06-01 feromonowy - CHEMIPAN Instytut wabi�ce jako pozosta�e jako pozosta�e jako pozosta�e Lymodor Chemii Fizycznej i Instytut Chemii Organicznej PAN Warszawa Dyspenser Zak�ad DoSwiadczalny substancje sklasyfikowany sklasyfikowany sklasyfikowany zezwolenie feromonowy- CHEMIPAN Instytut wabi�ce jako pozosta�e jako pozosta�e jako pozosta�e nie jest Panodor Chemii Fizycznej i Instytut wymagane Chemii Organicznej PAN Warszawa 40 Dyspenser Zak�ad DoSwiadczalny substancje sklasyfikowany sklasyfikowany sklasyfikowany 2014-06-01 feromonowy - CHEMIPAN Instytut wabi�ce jako pozosta�e jako pozosta�e jako pozosta�e Rhyodor Chemii Fizycznej i Instytut Chemii Organicznej PAN Warszawa Dyspenser Zak�ad DoSwiadczalny substancje sklasyfikowany sklasyfikowany sklasyfikowany 2008-07-09 feromonowy - CHEMIPAN Instytut wabi�ce jako pozosta�e jako pozosta�e jako pozosta�e Tomodor Chemii Fizycznej i Instytut Chemii Organicznej PAN Warszawa Dyspenser Zak�ad DoSwiadczalny substancje sklasyfikowany sklasyfikowany sklasyfikowany zezwolenie feromonowy CHEMIPAN Instytut wabi�ce jako pozosta�e jako pozosta�e jako pozosta�e nie jest Chemii Fizycznej i Instytut wymagane -Tortodor Chemii Organicznej PAN Warszawa Dyspenser Zak�ad DoSwiadczalny substancje sklasyfikowany sklasyfikowany sklasyfikowany zezwolenie feromonowy - CHEMIPAN Instytut wabi�ce jako pozosta�e jako pozosta�e jako pozosta�e nie jest Trypodor Chemii Fizycznej i Instytut wymagane Chemii Organicznej PAN Warszawa Pheroprax BASF Agro B.V. substancje sklasyfikowany sklasyfikowany sklasyfikowany 2010-02-28 Ampu�ka Holandia wabi�ce jako pozosta�e jako pozosta�e jako pozosta�e Pheroprax BASF Agro B.V. substancje sklasyfikowany sklasyfikowany sklasyfikowany 2009-07-05 Dyspenser Holandia wabi�ce jako pozosta�e jako pozosta�e jako pozosta�e 41 Tabela 9. Sygnalizacja pojawu motyli Gatunek Preparat Typ Miejsce Miejsce Terminy Kontrola pu�apek szkodnika pu�apki dyspensera wystawienia wy�o�enia pu�apek pu�apek w pu�apce Brudnica LYMODOR IBL-1 Umocowa� w Drzewostan Nie p�xniej ni� Co 14 dni do ko�ca r�jki, uchwycie sosnowy i do 10 lipca najp�xniej do 15 wrzeSnia mniszka pomi�dzy Swierkowy lejkiem a powy�ej 20 lat. daszkiem Corocznie w tych samych miejscach Brudnica LYMODOR IBL-1 Umocowa� w Drzewostany Do 1-go lipca Co 14 dni do ko�ca r�jki uchwycie liSciaste i sady nieparka pomi�dzy lejkiem a daszkiem Strzygonia PANODOR IBL-1 Umocowa� w Drzewostany II-ga dekada Jednorazowa kontrola po uchwycie sosnowe marca zako�czeniu od�ow�w (dla choin�wka pomi�dzy powy�ej 15 lat cel�w prognozy), co 2 dni lejkiem a dla ustalenia termin�w daszkiem zabieg�w zwalczania. Zw�jka RHYODOR PL-1 PL-2 Przyklei� na Uprawy i Do 1-go lipca Co 14 dni do ko�ca r�jki, co sosn�weczka Srodku m�odniki 2 dni dla ustalenia termin�w p�aszczyzny sosnowe na zabieg�w zwalczania. lepowej palikach lub ga��ziach 42 Tabela 10. Sygnalizacja pojawu i ograniczanie liczebnoSci kornik�w i ryjkowc�w Gatunek Preparat Typ Miejsce dyspensera Miejsce Terminy Liczba Kontrola Uwagi szkodnika pu�apki w pu�apce wystawienia wy�o�enia pu�apek pu�apek i zalecenia pu�apek pu�apek 1 2 3 4 56789 Kornik IPSODOR IBL-2 Umocowa� w przezna- Drzewostany Na pierwsz� Przy Co 7 14 dni Nale�y drukarz PHEROPRAX czonym do tego celu Swierkowe generacj� zagro�eniu w zale�noSci przestrzega� wyci�ciu na ekranie oraz pu�apki s�abym od wielkoSci odleg�oSci drzewostany wyk�adamy 1 pu�apka na od�ow�w, 15 25 m IBL-3 Zawiesi� wewn�trz z du�ym do po�owy 4 ha, przy opad�w od najbli�szy 2-go segmentu, nad udzia�em kwietnia. zagro�eniu i temperatury ch butelk� Na drug� silnym Swierk�w, Swierka Pu�apki Zawiesi� wewn�trz generacj� w 2 4 szt./ha na nizinach. szczelinowe pu�apki drugiej W po�owie warunkach Pu�apki Zawiesi� wewn�trz czerwca g�rskich rurowe pu�apki powy�ej Drzewo Przymocowa� w 25 m od tzw. chwytne po�owie d�ugoSci Scian d�u�ycy kornikowych Kornik CEMBRODOR IBL-2 Umocowa� w przezna- Drzewostany Na pierw sz� Przy Co 7 14 dni Nale�y modrzewio- czonym do tego celu modrzewiow generacj� zagro�eniu w zale�noSci przestrzega� wiec wyci�ciu na ekranie e oraz pu�apki s�abym 1 od wielkoSci odleg�oSci drzewostany wyk�adamy pu�apka od�ow�w, 10 15 m od IBL-3 Zawiesi� wewn�trz z du�ym na prze�omie opad�w i najbli�szych na 1 ha, 2-go segmentu udzia�em marca i temperatury modrzewi przy Pu�apki Zawiesi� wewn�trz modrzewia kwietnia. Na zagro�eniu pu�apki drug� szczelinowe silnym 2 5 generacj� w grupie Pu�apki Zawiesi� wewn�trz na prze�omie szt./ha rurowe pu�apki lipca i sierpnia Drzewo Przymocowa� w po�o- chwytne wie d�ugoSci d�u�ycy 43 Gatunek Preparat Typ Miejsce dyspensera Miejsce Terminy Liczba Kontrola Uwagi szkodnika pu�apki w pu�apce wystawienia wy�o�enia pu�apek pu�apek i zalecenia pu�apek pu�apek 1 2 3 4 56789 Kornik DUPLODOR IBL-2 Umocowa� w Drzewostany Na pierwsz� Przy Co 7 14 dni Nale�y zros�oz�bny przeznaczonym do Swierkowe generacj� zagro�eniu w zale �noSci bezwzgl�dni tego celu wyci�ciu oraz pu�apki s�abym 1 od wielkoSci e na ekranie drzewostany wyk�adamy pu�apka na 1 od�ow�w, przestrzega� z du�ym do po�owy ha, przy opad�w i odleg�oSci IBL-3 Zawiesi� wewn�trz 2- udzia�em kwietnia. zagro�eniu temperatury 10 15 m od go segmentu, Swierka silnym 2 3 w Na drug� najbli�szych nad butelk� grupie generacj� w Swierk�w Pu�apki Zawiesi� wewn�trz szt./ha drugiej szczelinow pu�apki po�owie lipca e Pu�apki Zawiesi� wewn�trz rurowe pu�apki Cetyniec TOMODOR IBL-2 Umocowa� w Drzewostany Koniec Przy Co 7 14 dni Nie wi�kszy przeznaczonym sosnowe lutego zagro�eniu w zale�noSci umieszcza� dotego celu wyci�ciu oraz s�abym od wielkoSci pu�apek w na ekranie drzewostany 1 pu�apka na od�ow�w, bezpoSredni z du�ym 10 ha, przy opad�w i m IBL-3 Zawiesi� wewn�trz udzia�em zagro�eniu temperatury s�siedztwie 2-go segmentu, sosny silnym os�abionych nad butelk� 1 pu�apka sosen Pu�apki Zawiesi� wewn�trz na 2 5 ha. pu�apki szczelinow e Drzewo Przymocowa� w po�o- chwytne wie d�ugoSci d�u�ycy 44 Drwalnik TRYPODOR IBL-2 Umocowa� w Drzewostany, W po�owie Przy Co 7 14 dni Odleg�oS� paskowany LINOPRAX przeznaczonym do myg�y, marca zagro�eniu w zale�noSci wy�o�onych tego celu wyci�ciu na sk�adnice s�abym 1 od wielkoSci pu�apek od ekranie surowca pu�apka na 5 od�ow�w, mygie� nie drzewnego ha, przy opad�w i powinna by� IBL-3 Zawiesi� wewn�trz Srednim 1 2 temperatury mniejsza ni� 2-go segmentu, szt./ha, a 30 m nad butelk� przy silnym 2 3 szt./ha Pu�apki Zawiesi� wewn�trz szczelinowe pu�apki Pu�apki Zawiesi� wewn�trz rurowe pu�apki Rytownik CHALCODOR IBL-2 Umocowa� w Drzewostany W ostatniej Przy Co 7 14 dni Nale�y pospolity przeznaczonym do Swierkowe dekadzie zagro�eniu w zale�noSci przestrzega� tego celu wyci�ciu na oraz kwietnia s�abym 1 od wielkoSci odleg�oSci ekranie drzewostany pu�apka na od�ow�w, 10 15 m od z du�ym ha, przy opad�w i najbli�szych Pu�apki Zawiesi� wewn�trz udzia�em zagro�eniu temperatury Swierk�w, w szczelinowe pu�apki Swierka silnym 2 3 warunkach szt./ha g�rskich 20 30 m od tzw. Scian kornikowych Szeliniak HYLODOR IBL-4 UmieSci� wewn�trz Nowo Do 15 Prognozowa Co 7 14 dni Przy sosnowiec i zak�adane kwietnia nie 5 10 w zale�noSci wyk�adaniu pu�apki Swierkowiec uprawy szt./ha od wielkoSci pu�apek sosnowe zwalczanie od�ow�w nale�y 11 50 u�ywa� szt./ha szablonu do wyciskania rowk�w 45 7. Ochrona szk��ek i drzew przed patogenami grzybowymi Wszystkie Srodki zawieraj�ce w sk�adzie karbendazym zosta�y zabronione w ochronie szk��ek leSnych na podstawie decyzji Komisji Wsp�lnot Europejskich. Czasowo fungicydy zawieraj�ce w sk�adzie karbendazym dozwolone s� do stosowania w 2008 r. w szk��kach leSnych w tych nadleSnictwach, kt�re posiadaj� zapasy wyprodukowane do ko�ca sierpnia 2007 r. z etykietami (starymi) zezwalaj�cymi na ich stosowanie w leSnictwie do wyczerpania zapas�w. Fungicyd Sarfun Pro 187,5 SC zosta� zarejestrowany dla leSnictwa w dniu 28.02.2007 r. decyzj� Komisji Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi Nr R 57/2007 do stosowania przeciwko m�czniakowi prawdziwemu d�bu oraz osutce sosny w szk��kach leSnych. Nast�pnie w sierpniu 2007 r. wszed� w �ycie zakaz stosowania karbendazymu w leSnictwie, wobec czego w szk��kach leSnych w 2008 r. mo�e by� stosowany jedynie Sarfun Pro 187,5 SC wyprodukowany w okresie od 28 lutego do ko�ca sierpnia 2007 r. Rrodki grzybob�jcze dopuszczone do stosowania w leSnictwie podano zgodnie z Rejestrem Srodk�w ochrony roSlin dopuszczonych do obrotu zezwoleniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi (wed�ug stanu na dzie� 4.12.2007 r.). Uwaga: po nazwie w nawiasach, podana jest charakterystyka dzia�ania Srodka w roSlinie 7.1. PASO�YTNICZA ZGORZEL SIEWEK 7.1.1. DEZYNFEKCJA POD�O�Y Dezynfekowa� pod�o�a dwa, trzy tygodnie przed siewem Sadoplonem 75 WP (Srodek o dzia�aniu kontaktowym) w dawce 20 kg w 5000 l/ha wody. Uwaga: Rrodek dzia�a s�abiej w niskich temperaturach. 46 7.1.2. ZAPRAWIANIE NASION " Nasiona zaprawia� przedsiewnie (na sucho) nast�puj�cymi zaprawami w dawce 3-5 g/kg nasion: " Manconex 80 WP(FSC) (Srodek o dzia�aniu kontaktowym), Zaprawa Funaben T (Srodek o dzia�aniu kontaktowym i uk�adowym, zawiera karbendazym), Sadoplon 75 WP (dzia�a kontaktowo), Zaprawa Nasienna T Zawiesinowa (dzia�a kontaktowo) " Nasiona zaprawia� zapraw� Sarfun T 450 FS (Srodek o dzia�aniu kontaktowym i uk�adowym, zawiera karbendazym) w dawce 4-7 ml + 8 ml wody na kg nasion. " Nasiona zaprawia� przedsiewnie nast�puj�cymi zaprawami: Sarfun T 65 DS (zawiera karbendazym) lub Zapraw� Oxafun T 75 DS/WS w dawce 300g/100 kg nasion (Srodki o dzia�aniu kontaktowym i uk�adowym). " Sarox T 500 FS (Srodek o dzia�aniu kontaktowym i uk�adowym) w dawce 300 ml Srodka/ 100 kg nasion. Uwaga: Wy�sz� dawk� stosowa� do zaprawiania drobniejszych nasion. Choroby �o��dzi (r��ne patogeny) " �o��dzie zaprawia� zapraw� Vitavax 2000 FS (Srodek o dzia�aniu kontaktowym i uk�adowym) w dawce 300 ml/100 kg owoc�w d�bu z dodatkiem wody w proporcji (Srodek:woda) 1:3 maksymalnie 1:4. Nie nale�y stosowa� wi�cej ni� 1,2 l wody na 100 kg �o��dzi. 7.1.3. ZABIEGI OPRYSKIWANIA " Sincocin AL (Srodek biologiczny, stymulator odpornoSci w roSlinach i nematocyd) stosowa� w dawce 2 l/ha w 1000 l/ha wody. Zabiegi rozpocz�� na etapie wschod�w. Nast�pny zabieg wykona� po 10-14 dniach. Mo�na stosowa� zabiegi w trakcie sezonu wegetacyjnego. Rrodek przeciwdzia�a tak�e nadmiernemu rozwojowi paso�ytniczych nicieni w glebie. 47 Tabela 11. Fungicydy zarejestrowane dla leSnictwa, dozwolone przez FSC Nazwa Producent Srodka Nazwa OkreSlenie OkreSlenie OkreSlenie Termin i zawartoS� toksycznoSci toksycznoSci dla toksycznoSci wa�noSci substancji dla ludzi (klasa) pszcz�� (klasa) dla organizm�w zezwolenia aktywnej wodnych 1 23 4567 Euparen Multi Bayer CropScience tolilofluanid dra�ni�cy, nie klasyfikuje si� niebezpieczny 2010-10-30 50 WG AG Niemcy 50% uczulaj�cy, Xi oraz ze wzgl�du na dla Srodowiska, czasowy zakaz zwroty R36, R43 niskie ryzyko N oraz zwrot obrotu i R50/53 stosowania do 31.12.2007 Folpan 80 WG Makhteshim Agan folpet 80% dra�., uczul., nie klasyfik. si� niebezp. 2008-11-25 Industries Ltd. rakotw�r. kat.3, Xn ze wzgl�du na dla Srodowiska, Izrael oraz zwroty R36, niskie ryzyko N oraz zwrot R50 R40, R43 Fungaflor 200 EC Janssen imazalil 200 g szkodliwy sklasyfikowany toksyczny 2009-12-08 Pharmaceutica N.V. w 1 litrze Srodka jako pozosta�e Belgia Ipotar 600 SC Zak�ady Chemiczne siarka 600 g dra�ni�cy, Xi oraz nie klasyfik. si� ze nie klasyfik. si� 2013-06-21 Siarkopol zwrot R38 wzgl�du na niskie zgodnie z przepis. w 1 litrze Srodka Tarnobrzeg Sp. z ryzyko o substancjach o.o. Tarnobrzeg i preparat. chemicznych Nimrod 250 EC Makhteshim bupirymat szkodliwy, Xi oraz nie klasyfik. si� ze niebezp. dla 2011-10-26 Chemical Works 250gw1 litrze zwrot R38, R65 wzgl�du na niskie Srodowiska, N oraz Ltd. Izrael Srodka ryzyko zwrot R51/53 PG Uprawa grzybni J. Phlebiopsis 2009- 07-19 Dux Warszawa gigantea PG- DOR MAR SC Phlebiopsis 2011-07-31 AGROMASTER Dzier�oni�w gigantea 48 PG-FUNGLER Wytw�rnia Grzybni i Phlebiopsis 2009-07-19 Biopreparat�w gigantea E.Iller Sierpc PG-IBL ZPUH Biofood Phlebiopsis nie jest klasyfik. nie klasyfik. si� nie jest klasyfik. 2009-07-19 S.C. Wa�cz gigantea zgodnie z kryte- ze wzgl�du zgodnie z kryteriami riami okreSlonymi w na niskie ryzyko okreSlonymi przepisach w przepisach o substan. o substan. i preparat. i preparat. chemicznych chemicznych PG-POSZWALD Wytw�rnia Grzybni i Phlebiopsis 2009-06-15 Biopreparat�w gigantea Poszwald K�ck k/Warszawy Polyram 70 WG BASF AG Niemcy metiram 70 % uczulaj�cy, Xi oraz nie klasyfik. si� ze niebezp. dla 2010-11-13 zwrot R43 wzgl�du na niskie Srodowiska, N oraz ryzyko zwrot R50/53 Sadoplon 75 WP Zak�ady Chemiczne tiuram 75 % szkodliwy nie dotyczy bardzo toksyczny 2008-12-15 Organika-Azot S.A. Jaworzno Sarox T 500 FS Zak�ady Chemiczne karboksyna 250 szkodliwy, Xn oraz nie klasyfik. si� ze niebezp. dla 2008-11-30 Organika-Sarzyna g zwroty R22, R36, wzgl�du na niskie Srodowiska, N oraz S.A. Nowa R43 ryzyko zwrot R50/53 tiuram 250 g Sarzyna w 1 litrze Srodka Sincocin AL AgSci Ltd USA wci�g z tkanek nie jest klasyfik. nie klasyfik. si� ze nie jest klasyfik. 2008-05-29 roSlin 0,56% zgodnie z kryteriami wzgl�du na niskie zgodnie z kryteriami okreSlonymi w ryzyko okreSlonymi w przepisach o przepisach o substan. i preparat. substan. i preparat. chemicznych chemicznych 49 1 23 4567 Spinaker 607 SL Bayer CropScience propamokarb w nie jest klasyfik. nie klasyfik. si� ze niebezp. dla 2009-07-30 SA Francja postaci zgodnie z kryteriami wzgl�du na niskie Srodowiska oraz kompleksu z okreSlonymi w ryzyko zwrot R52 chlorowodorem przepisach o 607gw1 litrze substan. i preparat. Srodka chemicznych Thiram Granuflo Taminco N.V. - tiuram 80 % szkodliwy, nie klasyfik. si� ze niebezp. dla 2008-05-21 80 WG Belgia uczulaj�cy, Xn oraz wzgl�du na niskie Srodowiska, N oraz zwroty R43, R48/22 ryzyko zwrot R50/53 TIOTAR 80 WP Zak�ady Chemiczne siarka 80 % nie jest klasyfik. nie klasyfik. si� ze nie jest klasyfik. 2011-03-23 Siarkopol zgodnie z kryteriami wzgl�du na niskie zgodnie z kryteriami Tarnobrzeg Sp. z okreSlonymi w ryzyko okreSlonymi w o.o. Tarnobrzeg przepisach o przepisach o substan. i preparat. substan. i preparat. chemicznych chemicznych TIOTAR 800 SC Zak�ady Chemiczne siarka 800 g nie jest klasyfik. nie klasyfik. si� ze nie jest klasyfik. 2010-03-02 Siarkopol zgodnie z kryteriami wzgl�du na niskie zgodnie z kryteriami w 1 litrze Srodka Tarnobrzeg Sp. z okreSlonymi w ryzyko okreSlonymi w o.o. Tarnobrzeg przepisach o przepisach o substan. i preparat. substan. i preparat. chemicznych chemicznych VITAVAX 2000 Chemtura karboksyna szkodliwy, Xn oraz nie klasyfik. si� ze niebezp. dla 2010-07-05 FS Corporation, 200 g zwrot R22/48 wzgl�du na niskie Srodowiska, N oraz Middlebury USA tiuram 200 g w ryzyko zwrot R50/53 1 litrze Srodka ZAPRAWA Zak�ady Chemiczne karboksyna sklasyfikowany jako nie dotyczy bardzo toksyczny 2009-04-20 OXAFUN T 75 Organika-Azot S.A. 37,5% pozosta�e DS/WS Jaworzno tiuram 37,5 % 50 Tabela 12. Fungicydy zarejestrowane dla leSnictwa, niezalecane przez FSC Nazwa Producent Nazwa I zawartoS� OkreSlenie OkreSlenie OkreSlenie Termin Srodka substancji aktywnej toksycznoSci dla toksycznoSc toksyczno wa�noSci ludzi (klasa) i dla pszcz�� Sci dla zezwolenia (klasa) organizm� w wodnych DITHANE DowAgroSciences mankozeb 75 % sklasyfikowany nie klasyfi- bardzo 2011-10-25 Polska Sp. z o. o. jako pozosta�e kuje si� toksyczny NeoTec 75 WG (FSC) Warszawa ze wzgl�du na niskie ryzyko FALCON Bayer spiroksamina 250 g szkodliwy, dra�ni�cy, nie klasyfik. niebezp. 2008-09-28 460 EC(FSC) CropScience AG tebukonazol 167 g �r�cy, dzia�a szkod. si� ze wzgl�- dla Niemcy triadimenol 43 g na rozrodcz. kat. 3, du na niskie Srodowiska w 1 litrze Srodka Xn, C oraz zwroty ryzyko , N oraz R21/22, R34, R41, zwrot R63 R50/53 (FSC) MANCONEX DowAgroSciences mankozeb 80 % sklasyfikowany jako sklasyfikowa bardzo 2009-08-09 80 WP Polska Sp. z o. o. pozosta�e ny jako toksyczny Warszawa pozosta�e 51 Tabela 13. Fungicydy zarejestrowane dla leSnictwa, kt�re mog� by� stosowane w ograniczonym terminie. UWAGA: Wszystkie Srodki zawieraj�ce w sk�adzie karbendazym zosta�y zabronione w szk��kach leSnych na podstawie Wniosku Komisji Wsp�lnot Europejskich. Rrodki takie jednak mo�na stosowa� w leSnictwie (do wyczerpania zapas�w) pod warunkiem, �e zosta�y wyprodukowane do ko�ca sierpnia 2007 r. i posiadaj� etykiet� z zaleceniami dla szk��ek leSnych. Nazwa Producent Nazwa i OkreSlenie OkreSlenie OkreSlenie Termin Srodka zawartoS� toksycznoSci toksycznoSci toksycznoSci wa�noSci substancji dla ludzi (klasa) dla pszcz�� dla organiz- zezwolenia aktywnej (klasa) m�w wodnych MIEDZIAN 50 Zak�ady Chemicz- miedx w szkodliwy sklasyfikowany szkodliwy 2007-05-21 WP ne Organika Azot postaci jako pozosta�e mo�e by� SA Jaworzno tlenochlorku stosowany do miedzi 50% 2008-11-21 SARFUN 500 Zak�ady karbendazym toksycz., mutagenny nie klasyf. si� niebezp. dla Do wyczerpa- SC Chemiczne 500gw1 litrze kat.2, dzia�. ze wzgl�dy na Srodow., N nia zapas�w Organika-Sarzyna Srodka szkodliwie na niskie ryzyko oraz zwrot S.A. Nowa rozrodcz. kat. 2, T R50/53 Sarzyna oraz zwroty R46, R60, R61 SARFUN PRO Zak�ady karbendazym toksycz., mutagenny nie klasyf. si� niebezp. dla Do wyczerpa- 187,5 SC Chemiczne 125 g kat.1 i 2, ze wzgl�dy na Srodow., N nia zapas�w Organika-Sarzyna propikonazol dzia�.szkodliwie na niskie ryzyko oraz zwrot produkcji S.A. Nowa 62,5gw rozrodcz. kat.2, T R51/53 Srodka od Sarzyna 1 litrze Srodka oraz zwroty 28.02.07. do R46, R60, R61 ko�ca sierpnia 2007 r. 52 SARFUN T 65 Zak�ady karbendazym toksycz., dra�., mut. nie klasyf. si� niebezp. dla Do DS Chemiczne 20% kat.1 i 2, dzia� szkod. ze wzgl�dy na Srodow., N wyczerpania Organika-Sarzyna na rozrod. kat. 1i 2, niskie ryzyko oraz zwrot zapas�w tiuram 45% S.A. Nowa T oraz zwroty R37, R50/53 Sarzyna R46, R60, R61 SARFUN T 450 Zak�ady tiuram toksycz., dra�., mut. nie klasyf. si� niebezp. dla Do FS Chemiczne 311,5 g kat.1 i 2, dzia� szkod. ze wzgl�du Srodow., N oraz wyczerpania Organika-Sarzyna karbendazym na rozrod. kat. 1i 2 na niskie zwrot R50/53 zapas�w S.A. Nowa 138,5 g w oraz zwroty R36, ryzyko Sarzyna 1 litrze Srodka R46, R60, R61 SIARKOL Zak�ady siarka 80 % nie jest klasyfik. nie klasyfik. nie jest klasyfik. 2007-01-28 EXTRA 80 WP Chemiczne zgodnie z kryteriami si� ze zgodnie z kryte- mo�e by� Organika-Sarzyna okreSlonymi w wzgl�du na riami okreSlonymi stosowany do S.A. Nowa przepisach o niskie ryzyko w przepisach 2008-07-28 Sarzyna substan. i preparat. o substan. chemicznych i preparat. chemicznych ZAPRAWA Zak�ady karbendazym toksycz., dra�., mut. nie klasyf. si� niebezp. Do FUNABEN T Chemiczne 20% kat.1 i 2, dzia� szkod. ze wzgl�du dla Srodow., wyczerpania Organika-Azot tiuram 45 % na rozrod. kat. 1i 2, na niskie N oraz zwrot zapas�w S.A. Jaworzno T oraz zwroty R41, ryzyko R50/53 R43, R46, R48/20/22, R60, R61 ZAPRAWA Zak�ady tiuram 75% sklasyfikowany jako nie dotyczy bardzo toksyczny 2006-10-07 NASIENNA T Chemiczne pozosta�e mo�e by� ZAWIESINOWA Organika- Azot stosowany do SA Jaworzno 2008-04-07 53 Cylindrocarpon, Fusarium, Rhizoctonia " Sarfun 500 SC (Srodek o dzia�aniu kontaktowym i uk�adowym, zawiera karbendazym) zalecana dawka 0,8 1 l/ha; zalecana iloS� wody 1000 l/ha. Nale�y stosowa� najwy�ej dwa zabiegi w sezonie w momencie najwi�kszego zagro�enia chorob�. " Sadoplon 75 WP (Srodek o dzia�aniu kontaktowym) zalecana dawka 5-6 kg/ha; zalecana iloS� wody 1000 l/ha. Stosowa� na wschody w odst�pach 7 10 dni. " Thiram Granuflo 80 WG (Srodek o dzia�aniu kontaktowym) zalecana dawka 3 4 kg/ha; zalecana iloS� wody 1000 l/ha, I zabieg wykona� w momencie p�kania gleby , nast�pne w miar� potrzeby w odst�pach 5 14 dni. Uwaga : Wy�sze dawki stosowa� przy wi�kszym zagro�eniu chorob�. Dwa ostatnie Srodki s�abiej dzia�aj� w niskich temperaturach. Rhizoctonia (FSC) (FSC) " Dithane NeoTec 75 WG , Manconex 80 WP , (Srodki o dzia�aniu kontaktowym) zalecane st��enie 0,4%, zalecana iloS� cieczy u�ytkowej 1000l/ha. Phytophthora, Pythium, Rhizoctonia " Folpan 80 WG (Srodek o dzia�aniu kontaktowym) zalecana dawka 2 kg/ha w 500 l/ha wody na gleb� o wy�szej wilgotnoSci. Phytophthora, Pythium " Spinaker 607 SL profilaktycznie dawka Srodka 1 l/ha w 1000 l/ha wody, interwencyjnie 2-3 l/ha Srodka w 1000 l/ha wody. Wy�sz� dawk� Srodka nale�y stosowa� przy wi�kszym zagro�eniu chorob�. 7.2. M�CZNIAK PRAWDZIWY D�BU Microsphaera alphitoides Zabiegi ochronne nale�y rozpocz�� na: " siewki po ca�kowitym rozwini�ciu liSci, " wielolatki na p�kaj�cy p�k. 54 Wy�sze dawki oraz wy�sze st��enia Srodk�w podanych poni�ej nale�y stosowa� przy wi�kszym zagro�eniu chorob� drzewek. Drugi zabieg wykona� w odst�pie dw�ch tygodni po pierwszym, nast�pne w miar� rozwoju choroby z cz�stotliwoSci� co 3 4 tygodnie. Ni�sze dawki cieczy u�ytkowej stosowa� na siewki roczne, wy�sze na wielolatki. Preparaty siarkowe Ipotar i Tiotar zawieraj� w sk�adzie substancje zmniejszaj�ce napi�cie powierzchniowe. W trakcie zabieg�w preparatem Falcon nie stosowa� nawo�enia mocznikiem w okresie 2 tygodni przed i po zabiegach. Rrodki chemiczne nale�y stosowa� przemiennie uwzgl�dniaj�c w programie ochrony substancje aktywne w ich sk�adzie, nale��ce do r��nych grup. (FSC) " Falcon 460 EC (Srodek o dzia�aniu uk�adowym) siewki zalecana dawka 0,5 l/ha, zalecana iloS� wody 200 l/ha; wielolatki zalecana dawka 0,75 l/ha, zalecana iloS� wody 300 l/ha. " Fungaflor 200 EC (Srodek o dzia�aniu uk�adowym) zalecane st��enie 0,1-0,15%, zalecana iloS� cieczy u�ytkowej: 600-700 l/ha. " Ipotar 600 SC (Srodek o dzia�aniu kontaktowym) zalecane st��enie 0,4%; zalecana iloS� cieczy u�ytkowej 200-300 l/ha. " Nimrod 250 EC (Srodek o dzia�aniu uk�adowym) zalecane st��enie 0,1%; zalecana iloS� cieczy u�ytkowej 500 l/ha. " Sarfun Pro 187,5 SC (Srodek o dzia�aniu uk�adowym, zawiera karbendazym) zalecane st��enie 0,3%; zalecana iloS� cieczy u�ytkowej 200-300 l/ha. " Siarkol Extra 80 WP (Srodek o dzia�aniu kontaktowym) zalecane st��enie 0,4-0,6%; zalecana iloS� cieczy u�ytkowej 200-300 l/ha . " Tiotar 80 WP (Srodek o dzia�aniu kontaktowym) zalecana dawka 1,5 kg/ha; zalecana iloS� wody 200-300 l/ha. " Tiotar 800 SC (Srodek o dzia�aniu kontaktowym) zalecana dawka 1,2-2,4 l/ha; zalecana iloS� wody 200-300 l/ha. 7.3. OPADZINA MODRZEWIA Meria laricis Zabiegi wykonywa� od momentu p�kania p�czk�w do pocz�tku sierpnia. Trzy pocz�tkowe zabiegi wykona� w odst�pach 10-14 dni, dalsze w 55 odst�pach 2-3 tygodni. Jeden zabieg pod koniec sezonu wegetacyjnego nale�y wykona� na bezlistne p�dy oraz gleb� z igliwiem. " Miedzian 50 WP (Srodek grzybob�jczy i bakteriob�jczy o dzia�aniu kontaktowym) siewki roczne zalecane st��enie 0,5%; zalecana iloS� cieczy u�ytkowej 200 l/ha, wielolatki zalecane st��enie 0,5%; zalecana iloS� cieczy u�ytkowej 500 l/ha wody. Jeden zabieg Miedzianem nale�y wykona� przy ko�cu sezonu, zalecane st��enie 1%; zalecana iloS� cieczy u�ytkowej w 300 l/ha. 7.4. WIOSENNA OSUTKA SOSNY Lophodermium seditiosum Zabiegi nale�y rozpocz�� w po�owie lipca i wykonywa� w odst�pach 3-4 tygodni, jeSli zachodzi taka mo�liwoS�, a� do p�xniej jesieni, do ko�ca listopada. W trakcie bardzo �agodnych zim, przy du�ym zagro�eniu chorob�, mo�na wykona� dodatkowe zabiegi. Nie stosowa� nawo�enia mocznikiem w okresie 2 tygodni przed i po zabiegach fungicydem Falcon. W celu przeciwdzia�ania uodparnianiu si� patogen�w, Srodki nale�y stosowa� przemiennie, uwzgl�dniaj�c w programie ochrony substancje aktywne, nale��ce do r��nych grup chemicznych. (FSC) (FSC) " Dithane NeoTec 75 WG , Manconex 80 WP (Srodki o dzia�aniu kontaktowym) zalecane st��enie 0,3%, iloS� cieczy u�ytkowej 500 l/ha na roczne siewki, 1000 l/ha na dwulatki. " Polyram 70 WG (Srodek o dzia�aniu kontaktowym) zalecana dawka 1,2 kg/ha do wysokoSci drzewek 60 cm, dla ka�dych dalszych 10 cm stosowa� dodatkowo 0,2 kg/ha. (FSC) " Falcon 460 EC (Srodek o dzia�aniu uk�adowym) zalecane st��enie 0,15%; zalecana iloS� cieczy u�ytkowej: roczne siewki: 500 l/ha (Srodek= 0,75 l/ha); dwulatki:1000 l/ha (Srodek=1,5 l/ha). " Sarfun Pro 187,5 SC (Srodek o dzia�aniu uk�adowym, zawiera karbendazym) zalecane st��enie 0,5% zalecana iloS� cieczy u�ytkowej: roczne siewki: 500 l/ha (Srodek=2,5 l/ha); dwulatki: 1000 l/ha (Srodek=5 l/ha). 56 7.5. SZARA PLER� Botrytis cinerea Zabiegi stosowa� w odst�pach 3-7 dni. " Euparen Multi 50 WG (Srodek o dzia�aniu kontaktowym, jest r�wnie� akarycydom, czasowy zakaz obrotu do 31.12.2007.) siewki zalecana dawka 1,5 kg w 200 l/ha wody, dwulatki zalecana dawka 2 kg w 500 l/ha wody. 7.6. RDZE R��ne patogeny " Polyram 70 WG (Srodek o dzia�aniu kontaktowym) zalecana dawka 1,2 kg/ha do wysokoSci drzewek 60 cm, na ka�de dalsze 10 cm wysokoSci zwi�ksza� dawk� Srodka o 0,2 kg/ha. (FSC) " Falcon 460 EC (Srodek o dzia�aniu uk�adowym) zalecana dawka 0,5-0,6 l/ha; zalecana iloS� wody 200-400 l/ha. Uwaga: Wy�sze dawki Srodka stosowa� przy du�ym zagro�eniu chorobami, wy�sze dawki cieczy u�ytkowej stosowa� w zabiegach ochronnych wykonywa- nych na wielolatki. 7.7. HUBA KORZENI, OPIE�KOWA ZGNILIZNA KORZENI DRZEW Heterobasidion annosum, grzyby z rodzaju Armillaria " Rrodki biologiczne zawieraj�ce saprotroficzny grzyb Phlebiopsis gigantea (�ylic� olbrzymi�) nale�y stosowa� zgodnie z zaleceniami producent�w znajduj�cymi si� na za��czonych do produkt�w etykietach. W wykazie za��czonym do zalece� (Tabela 11) podano Srodki zawieraj�ce Pg dozwolone do stosowania w leSnictwie. 57 (FSC) Rrodki oznaczone - ich stosowanie jest niezalecane w lasach certyfikowanych przez FSC. Zapytania i uwagi dotycz�ce stosowania fungicyd�w prosimy kierowa� na adres: dr in�. Barbara Duda, Instytut Badawczy LeSnictwa, Zak�ad Fitopatologii LeSnej, 05-090 Raszyn, ul. Braci LeSnej, nr 3, tel. 22 71 50 502 e-mail B.Duda@ibles.waw.pl 58 8. Ochrona przed szkodami powodowanymi przez ssaki �owne " Zu�ycie Srodk�w do ochrony sadzonek przed zgryzaniem wynosi od 2 do 20 kg lub litr�w na 1000 drzewek, w zale�noSci od gatunku zabezpieczanych drzewek i sposob�w ich traktowania (wierzcho�ek p�du g��wnego lub ca�e sadzonki). " Zu�ycie Srodk�w do ochrony pni (strza�) drzew przed spa�owaniem wynosi od 10 do 30 kg (litr�w) na 1000 strza� kilkuletnich lub starszych drzew (wyj�tek Cervastop PA 1 kg na 1 pie�) i zale�y przede wszystkim od konsystencji Srodka i sposobu traktowania drzew. 8.1. RRODKI ZAPACHOWO-SMAKOWE DO OCHRONY DRZEW 8.1.1. RRODKI ZABEZPIECZAJ�CE PRZED ZGRYZANIEM I SPA�OWANIEM " Emol BTX LA nanosi� przez smarowanie, zu�ycie: 2-10 l na 1000 drzewek oraz 10-15 l na 1000 pni w zale�noSci od gatunku, wielkoSci i sposobu zabezpieczania. Stosowa� jesieni�, w dni bezdeszczowe w temperaturze nie ni�szej ni� +5�C. " Emol PLUS BTX LA nanosi� przez smarowanie, zu�ycie: ok. 2 l na 1000 sadzonek w zale�noSci od gatunku przy zabezpieczaniu od zgryzania, 10 15 l na 1000 drzewek przy zabezpieczaniu od spa�owania. Rrodek stosowa� w dni bezdesz- czowe w temperaturze nie ni�szej ni� +5�C. " Pellacol 10 PA nanosi� przez smarowanie lub oprysk, zu�ycie: 2-4 l na 1000 drzewek oraz 10-15 l na 1000 pni w zale�noSci od gatunku, wielkoSci i sposobu zabezpieczania. Stosowa� jesieni� w dni bezdeszczowe i bezwietrzne w temperaturze nie ni�szej ni� 0�C. 59 Tabela 14. Repelenty zalecane do stosowania w leSnictwie w 2008 r. Nazwa Producent Srodka Nazwa i OkreSlenie OkreSlenie OkreSlenie Termin zawartoS� toksycznoSci dla toksycznoSci dla toksycznoSci dla wa�noSci substancji ludzi (klasa) pszcz�� (klasa) organizm�w zezwolenia aktywnej wodnych 1 2 34567 ARBOROL AL Stahler Agrochemie benzoesan sklasyfikowany sklasyfikowany szkodliwy 2008-11-17 GmbH and Co KG denatonium jako pozosta�e jako pozosta�e Niemcy 0,01 % CERVACOL Avenarius Agro Piasek kwarcowy sklasyfikowany nie kwalifikuje si� sklasyfikowany 2015.11.30 EXTRA PA GmbH Austria 250 g jako pozosta�e ze wzgl�du na jako pozosta�e brak ryzyka CERVASTOP Avenarius Agro polioctan winylu sklasyfikowany nie kwalifikuje si� sklasyfikowany 2009-02-19 PA GmbH Austria jako pozosta�e ze wzgl�du na jako pozosta�e brak ryzyka EMOL 05 LA Fabryka Farb i tiuram 5% dra�ni�cy Xi oraz nie kwalifikuje si� niebezpieczny dla 2010-02-10 Lakier�w Polifarb- (prod. Taminco zwrot R43 ze wzgl�du na Srodowiska, N Pilawa S.A. Pilawa N.V.) brak ryzyka oraz zwrot R50/53 EMOL 10 LA Fabryka Farb i tiuram 10 % szkodliwy, Xn nie kwalifikuje si� niebezpieczny dla 2010-07-11 Lakier�w Polifarb- (prod. Taminco oraz zwroty R43, ze wzgl�du na Srodowiska, N Pilawa S.A. Pilawa N.V.) R48/22 brak ryzyka oraz zwrot R50/53 EMOL -BTX LA Fabryka Farb i benzoesan nie jest klasyfi- nie kwalifikuje si� nie jest klasyfi- 2018-08-27 Lakier�w Polifarb- denatonium kowany zgodnie z ze wzgl�du na kowany zgodnie z Pilawa S.A. Pilawa 0,155 g (prod. kryteriami brak ryzyka kryteriami Chemical okreSlonymi w okreSlonymi w Busines. Bogdan przepisach o przepisach o Jaskowiak) subst. i prep. subst. i prep. chemicznych chemicznych 60 EMOL PLUS Fabryka Farb i benzoesan sklasyfikowany nie dotyczy sklasyfikowany 2014-07-09 BTX LA Lakier�w Polifarb- denatonium jako pozosta�e jako pozosta�e Pilawa S.A. Pilawa 0,1 g g (prod. Chemical Busines. Bogdan Jaskowiak) HUKINOL AL Poll Ltd Sp. z o.o. mieszanina III IV IV 2010-04-28 Warszawa alifatycznych kwas�w karboksylowych (prod. Chemische Fabryk Kirsch GmbH) KIEFERLE- Kieferle GmbH 75% kwasu izo- sklasyfikowany sklasyfikowany sklasyfikowany 2012-07-17 HUKINOL Niemcy walerianowego jako pozosta�e jako pozosta�e jako pozosta�e 75 AL PELLACOL Nufarm GmbH and tiuram 10 % sklasyfikowany sklasyfikowany bardzo toksyczny 2008-09-09 10 PA Co. KG Austria (prod. UCB jako pozosta�e jako pozosta�e Chemicals) REPENTOL Chema piasek kwarcowy uczulaj�cy, Xi nie kwalifikuje si� nie jest 2009-12-07 6PA Sp��dzielnia Pracy 300 (prod. oraz zwrot R43 ze wzgl�du na klasyfikowany w Olesinie k/Mi�ska Chema - brak ryzyka zgodnie z Mazowieckiego Sp��dzielnia kryteriami D�be Wielkie Pracy w Olesinie okreSlonymi w k/Mi�ska przepisach o Mazowieckiego subst. i prep. chemicznych 61 REPENTOL Chema �wirek filtracyjny uczulaj�cy, Xi nie kwalifikuje si� nie jest 2013-07-02 6 BIS PA Sp��dzielnia Pracy 300 (prod. oraz zwrot R43 ze wzgl�du na klasyfikowany w Olesinie k/Mi�ska Bia�aG�ra Sp. z o. brak ryzyka zgodnie z Mazowieckiego o.) kryteriami D�be Wielkie okreSlonymi w przepisach o subst. i prep. chemicznych STOP ZEC AL TECH S.A.R.L kompozycja sklasyfikowany sklasyfikowany sklasyfikowany 2007-01-28* Francja zapachowa jako pozosta�e jako pozosta�e jako pozosta�e zwi�zk�w ichtiologicznych STOP DZIK GR AL TECH S.A.R.L odstraszaj�ca sklasyfikowany nie dotyczy sklasyfikowany 2009-02-19 Francja kompozycja sma- jako pozosta�e jako pozosta�e kowa (prod. AL TECH S.A.R.L Francja) WAM EXTRA Witasek Piasek kwarcowy nie jest klasyfi- nie klasyfikuje si� nie jest klasyfi- 2016.06.19 PA Pflanzenschutz 300 g (prod. kowany zgodnie z ze wzgl�du na kowany zgodnie z GmbH Austria Quartzwerke kryteriami brak ryzyka kryteriami Osterreich GmbH) okreSlonymi w okreSlonymi w przepisach o przepisach o subst. i prep. subst. i prep. chemicznych chemicznych * Srodek dozwolony Ustaw� o ochronie roSlin z 18.12.2003. Art. 46, Ust. 3, do stosowania przez 1,5 roku od zako�czenia terminu wa�noSci zezwolenia 62 8.1.2. RRODKI ZABEZPIECZAJ�CE PRZED ZGRYZANIEM 8.1.2.1. Rrodki nanoszone przez smarowanie, " Cervacol Extra PA zu�ycie: 10-14 kg na 1000 sztuk 2-5 letnich drzewek w zale�noSci od ich wielkoSci i gatunku. Stosowa� jesieni�, w dni bezdeszczowe w temperaturze nie ni�szej ni� 00 C. " Emol 05 LA zu�ycie: od2l na1000 drzewek iglastych do 10-15 l na 1000 drzewek liSciastych w zale�noSci od gatunku, wielkoSci drzewka i sposobu zabezpieczania. Stosowa� jesieni�, w dni bezdeszczowe w temperaturze nie ni�szej ni� +50 C. " Emol 10 LA zu�ycie: od 2 l na 1000 drzewek iglastych do 10 l na 1000 drzewek liSciastych w zale�noSci od gatunku, wielkoSci drzewka i sposobu zabezpieczania. Stosowa� jesieni�, w dni bezdeszczowe w temperaturze nie ni�szej ni� +50 C. " Repentol 6 PA zu�ycie: 10-15 kg Srodka na 1000 sztuk 2-5 letnich drzewek w zale�noSci od ich wielkoSci. Stosowa� jesieni�, w dni bezdeszczowe w temperaturze nie ni�szej ni� 00 C. " Wam Extra PA zu�ycie: 2-5 kg Srodka na 1000 drzewek. Stosowa� jesieni�, w dni bezdeszczowe w temperaturze powy�ej 00 C. Przed u�yciem dok�adnie wymiesza�. 8.1.2.2. Rrodki nanoszone przez smarowanie lub oprysk " Arborol AL zu�ycie: od 2 l na 1000 drzewek iglastych do 1-6 l na 1000 drzewek liSciastych w zale�noSci od gatunku, wielkoSci i sposobu zabezpieczania (smarowanie lub oprysk). Opryski wykonywa� opryskiwaczem zalecanym przez producenta repelentu lub innym, w przypadku gdy naciSni�cie spustu wyzwala ok. 1,2 ml Srodka. Stosowa� jesieni�, w dni bezdeszczowe w temperaturze nie ni�szej ni� +50 C. 63 8.1.3. RRODKI ZABEZPIECZAJ�CE PRZED SPA�OWANIEM " Cervastop PA zu�ycie: ok. 1 kg na 1 pie�, nanosi� na wysokoS� do ok. 2 m (lub wy�ej) w zale�noSci od obwodu pnia, wysokoSci smarowania; mo�na stosowa� przez ca�y rok w temp. powy�ej 00 C w dni bezdeszczowe. Po wyschni�ciu utrzymuje si� przez okres ok. 6 lat tworz�c szaro- br�zow� pow�ok�. " Repentol 6 Bis PA zu�ycie 15-20 kg na 1000 pni sosny. Stosowa� jesieni�, w dni bezdeszczowe w temp. nie ni�szej ni� 00 C. 8.2. RRODKI ZAPACHOWE DO OCHRONY UPRAW ROLNICZYCH I LERNYCH " Hukinol AL Po 3 krople nanosi� na sukienne ga�ganki umieszczone na palikach o wysokoSci 0,5 i 1 m wbitych przemiennie i rozmieszczonych w odst�pach co 20 m. Stosowa� od wczesnej wiosny do czasu zbioru roSliny uprawnej. W okresie najwi�kszego zagro�enia stosowanie Srodka powtarza� co 7-14 dni. " Kieferle Hukinol 75 AL Wok�� wybranych upraw co 15-20 m wbi� paliki wysokoSci 50-60 cm, z umieszczonymi na szczycie sukiennymi ga�gankami os�oni�tymi daszkiem z tworzywa . Rrodek nanosi� pipet� lub strzykawk� co 10-14 dni (w zale�noSci od pogody) w iloSci 3-5 kropli na palik. Rrodka nie stosowa� wzd�u� ca�ej linii lasu. " Stop Dzik GR zabezpieczanie pasa brze�nego o szer. 20 m lub ca�ej powierzchni dawka 2-3 granulki na m2 (zu�ycie: 3-8 kg/ha); rozrzuca� siewnikiem lub r�cznie w r�kawicach. Stosowa�: a) w okresie sadzenia ziemniak�w i siewu d�bu; b) w trakcie wegetacji lub kilka tygodni przed zbiorem. Rrodek zabezpiecza uprawy przez okres 4-5 tygodni. " Stop Z EC uprawy rolnicze: st��enie 3% (3 l Srodka w 100 l wody), zu�ycie cieczy u�ytkowej 300 l/ha. Stosowa� (oprysk drobnokroplisty ca�ej 64 powierzchni lub pasa brze�nego o szer. ok. 15 m) od wczesnej wiosny do czasu zbioru, w razie koniecznoSci zabieg powt�rzy� po 2-3 tygodniach. leSnictwo: w okresie zimowym (1 l Srodka + 1-2 l wody), w okresie wegetacji (1 l Srodka + 5 l wody). Zu�ycie: 1 litr na 100-500 sadzonek lub drzewek. Opryski wykonywa� p�xnym popo�udniem lub wczeSnie rano w dni bezwietrzne w temp. nie ni�szej ni� +5� C. Po wyschni�ciu Srodek staje si� przezroczysty. Zapytania i uwagi dotycz�ce stosowania repelent�w prosimy kierowa� na adres: mgr in�. Marek Pude�ko Instytut Badawczy LeSnictwa, Zak�ad Ekologii Lasu i �owiectwa 05-090 Raszyn, ul. Braci LeSnej nr 3, tel. 22 71 50 419, 71 50 417, e-mail M.Pudelko@ibles.waw.pl 65 9. Ochrona przed szkodami powodowanymi przez gryzonie 9.1. RRODKI STOSOWANE DO ZWALCZANIA GRYZONI W SZK��KACH LERNYCH: Normix GR(FSC) , NORMIX-AT GR(FSC) (FSC) stosowanie Srodka niezalecane w lasach certyfikowanych przez FSC wyk�ada� w porcjach po 15-40 g do otwor�w zamieszka�ych nor gryzoni (nie zadeptuj�c korytarzy), do rurek drenarskich lub odkrywek w ziemi o wymiarach ok. 20x20x15 cm zamaskowanych desk�, darni�, itp. punkty trucia umieszcza� co 5-10 m bezpoSrednio na Scie�kach przebiegu gryzoni lub przy otworach nor tak, aby jeden punkt przypada� na oko�o 40 m2 powierzchni. stosowa� rozsiewaczem nawozowym lub siewnikiem z podniesionymi redlicami bezpoSrednio na powierzchni� gleby pokryt� roSlinami, wyk�ada� doglebowym dozownikiem ci�gnikowym w mi�dzyrz�dziach lub dozownikiem r�cznym Normix w pobli�u pni drzew tj. w miejscach gnie�d�enia si� nornika polnego i karczownika ziemnowodnego. Zalecana dawka: gdy liczebnoS� gryzoni jest niska 4-6 kg/ha gdy liczebnoS� gryzoni jest wysoka 8-12 kg/ha W miar� potrzeby trutk� uzupe�ni�, ale nie cz�Sciej, ni� co 7-10 dni. Uwagi: " Nie stosowa� Srodk�w na gleb� nie pokryt� roSlinami oraz na obrze�ach p�l. " Teren�w traktowanych Srodkiem nie kosi� przed up�ywem 14 dni oraz nie wpuszcza� na nie zwierz�t gospodarskich przez okres 1 miesi�ca od ostatniego przeprowadzonego zabiegu. " Po zako�czonym zabiegu zwalczania gryzoni punkty trucia zlikwidowa�, a nie pobrany przez gryzonie Srodek zutylizowa�. " Martwe gryzonie zjedzone przez zwierz�ta lub ptaki mog� by� dla nich szkodliwe. Znalezione martwe gryzonie zebra� nie p�xniej ni� po 7 dniach od wy�o�enia trutki i zutylizowa�. Jest to 66 szczeg�lnie wa�ne w�wczas, gdy Srodek wyk�adano na polach w pobli�u zabudowa� lub w szk��kach leSnych. " Nie dopuSci� do przedostania si� Srodk�w do zbiornik�w i ciek�w wodnych. Zapytania i uwagi dotycz�ce stosowania rodentycyd�w prosimy kierowa� na adres: mgr in�. Marek Pude�ko Instytut Badawczy LeSnictwa, Zak�ad Ekologii Lasu i �owiectwa 05-090 Raszyn, ul. Braci LeSnej, nr 3, tel. 22 71 50 419, 71 50 417, e-mail M.Pudelko@ibles.waw.pl 67 Tabela 15. Rodentycydy zalecane do stosowania w leSnictwie w 2008 r. Nazwa Producent Nazwa i zawartoS� OkreSlenie OkreSlenie OkreSlenie Termin Srodka substancji aktywnej toksycznoSci toksycznoSci toksycznoSci wa�noSci dla ludzi dla pszcz�� dla organizm zezwolenia �w wodnych NORMIX GR(FSC) ZPUH Best- 0,001% polbrodifakum sklasyfikowany nie dotyczy sklasyfikowany 2007-06-26* Pest Jaworzno w postaci soli jako pozosta�e jako pozosta�e z denatonium NORMIX-AT GR(FSC) ZPUH Best- 0,001% polbrodifakum sklasyfikowany nie dotyczy sklasyfikowany 2010-06-19 Pest Jaworzno w postaci soli jako pozosta�e jako pozosta�e z denatonium (FSC) stosowanie Srodka niezalecane w lasach certyfikowanych przez FSC * Srodek dozwolony Ustaw� o ochronie roSlin z 18.12.2003. Art. 46, Ust. 3, do stosowania przez 18 miesi�cy od up�ywu terminu wa�noSci zezwolenia 68 10. Zwalczanie chwast�w Do zwalczania chwast�w w leSnictwie w roku 2008 zarejestrowane s� nast�puj�ce preparaty: " AGIL 100 EC, AGROFOSAT 360 SL, AVANS PREMIUM 360 SL, GLIFOCYD 360 SL, GLYFOS 360 SL, ROUNDUP 360 SL w roztworze wodnym, w 200 300 l cieczy u�ytkowej na ha, " Casoron 6,75 GR, w formie granul do wysiewu w gleb�, Ponadto przez okres 18 miesi�cy od daty zako�czenia terminu wa�noSci zezwolenia, jednak nie d�u�ej ni� do czasu up�ywu terminu wa�noSci danej partii preparatu mo�na stosowa� nast�puj�ce preparaty: " AVANS 330 SL, RODEO 360 SL, ROUNDUP ULTRA 360 SL w roztworze wodnym, w 200 300 l cieczy u�ytkowej na ha, " MOGETON 25 WP w roztworze wodnym w 10 l cieczy u�ytkowej na 100 m2. 10.1. ZWALCZANIE CHWAST�W W SZK��KACH LERNYCH 10.1.1. ZWALCZANIE CHWAST�W PRZY PRZYGOTOWANIU GLEBY POD SZK��KI Przeciwko chwastom jednoliSciennym i dwuliSciennym (trawy, turzyce, jaskrowate, z�o�one i inne) stosuje si�: " AGROFOSAT 360 SL w dawce3 8l/ha, " AVANS 330 SL w dawce3 9l/ha, " AVANS PREMIUM 360 SL w dawce5 7l/ha, " GLIFOCYD 360 SL w dawce3 7 l/ha, " GLYFOS 360 SL w dawce3 8 l/ha, " RODEO 360 SL w dawce3 8l/ha, " ROUNDUP 360 SL w dawce3 8l/ha, " ROUNDUP ULTRA 360 SL w dawce3 8l/ha. Rrodki stosuje si� w okresie od maja do wrzeSnia przy pogodzie bezdeszczowej, najlepiej s�onecznej. 69 Tabela 16. Herbicydy zarejestrowane dla leSnictwa, wymienione w rejestrze Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi Nazwa Producent Nazwa i zawartoS� OkreSlenie OkreSlenie OkreSlenie Termin Srodka substancji aktywnej toksycznoSci toksycznoSci dla toksycznoSci wa�noSci pszcz�� dla organizm�w zezwolenia dla ludzi wodnych Agil Makhteshim- propachizafop 100 g szkodliwy, dra�ni�cy, nie klasyfikuje niebezpieczny 2012-03-08 100 EC Agan (prod. Makhteshim-Agan Xn oraz zwroty si� ze wzgl�du dla Srodowiska, Industries Industries) R36/38, R65 na niskie ryzyko N oraz zwrot Izrael w 1 litrze Srodka R51/53 Agrofosat Rokita-Agro glifosat w postaci soli nie jest klasyfikowany nie klasyfikuje niebezpieczny 2012-05-10 360 SL S.A. Brzeg izopropyloaminowej zgodnie z kryteriami si� ze wzgl�du dla Srodowiska, Dolny 360 g (prod. okreSlonymi w prze- na niskie ryzyko N oraz zwrot Cheminova A/S) pisach o subst. i R51/53 w 1 litrze Srodka prep. chemicznych Avans Syngenta glifosat w postaci soli szkodliwy sklasyfikowany sklasyfikowany 2011-11-22 Premium Limited amonowej 360 g jako pozosta�e jako pozosta�e 360 SL Wielka (prod. Syngenta Limited) Brytania w 1 litrze Srodka Casoron Chemtura dichlobenyl 6,75 % nie jest klasyfikowany nie klasyfikuje niebezpieczny 2008-06-05* 6,75 GR Corporation (prod. Chemtura zgodnie z kryteriami si� ze wzgl�du dla Srodowiska Inc. USA Corporation Inc.) okreSlonymi w prze- na niskie ryzyko oraz zwrot pisach o subst. i R52/53 prep. chemicznych 70 Glifocyd Zak�ady Che- glifosat w postaci soli sklasyfikowany jako sklasyfikowany toksyczny 2012-01-14 360 SL miczne Organi- izopropyloaminowej 360 pozosta�e jako pozosta�e ka-Sarzyna g (prod. Cheminova A/S) S.A. Nowa w 1 litrze Srodka Sarzyna Glyfos 360 Cheminova glifosat w postaci soli nie jest nie klasyfikuje niebezpieczny 2010-02-10 SL A/S Dania izopropyloaminowej klasyfikowany si� ze wzgl�du dla 360 g (prod. zgodnie z kryteriami na niskie ryzyko Srodowiska, N okreSlonymi w przep. oraz zwrot Cheminova A/S) o subst. i prep. R51/53 w 1 litrze Srodka chemicznych Roundup Monsanto glifosat w postaci soli dra�ni�cy, Xi oraz nie klasyfikuje niebezpieczny 2008-06-30 360 SL Europe izopropyloaminowej zwrot R41 si� ze wzgl�du dla S.A/N.V. 360 g (prod. Monsanto na niskie ryzyko Srodowiska, N Belgia Europe S.A/N.V.) oraz zwroty w 1 litrze Srodka R51/53 * Po up�ywie terminu wa�noSci zezwolenia na dopuszczenie do obrotu preparat mo�e by� stosowany do czasu up�ywu terminu jego noSci podanego w etykiecie, ale nie d�u�ej przez okres 18 miesi�cy. 71 Tabela 17. Herbicydy zarejestrowane dla leSnictwa, nie wymienione w rejestrze Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, kt�re mog� by� stosowane przez 18 miesi�cy po up�ywie wa�noSci zezwolenia Nazwa Producent Nazwa i zawartoS� OkreSlenie OkreSlenie OkreSlenie Termin Srodka substancji aktywnej toksycznoSci toksycznoSci toksycznoSci wa�noSci dla pszcz�� dla organizm�w zezwolenia dla ludzi wodnych Avans 330 SL Syngenta glifosat w postaci soli szkodliwy sklasyfikowany toksyczny 2008-07-28 Limited trimetylosulfoniowej jako pozosta�e Wielka 330 g (prod. Syngenta Brytania Limited) w 1 litrze Srodka Mogeton 25 Agro-Kanesho chinochlamina 25 % szkodliwy sklasyfikowany bardzo 2007-11-14 WP Co Ltd - (prod. Agro-Kanesho jako pozosta�e toksyczny Co Ltd) Rodeo 360 SL Monsanto glifosat w postaci soli sklasyfikowany sklasyfikowany toksyczny 2007-09-26 Europe S.A. izopropyloaminowej jako pozosta�e jako pozosta�e Belgia 360 g (prod. Monsanto Europe S.A.) w 1 litrze Srodka Roundup Ultra Monsanto glifosat w postaci soli sklasyfikowany sklasyfikowany sklasyfikowany 2007-03-20 Europe S.A. monoizopropyloaminow jako pozosta�e jako pozosta�e jako pozosta�e 360 SL * Belgia ej 360 g (prod. Monsanto Europe S.A.) w 1 litrze Srodka * Rrodek dopuszczony do stosowania na terenie uzdrowisk i otulin park�w narodowych. 72 Przeciwko chwastom jednoliSciennym skuteczne s� mieszanki siarcza- nu amonowego z nast�puj�cymi Srodkami: " AGROFOSAT 360 SL, " AVANS 330 SL, " AVANS PREMIUM 360 SL, " GLIFOCYD 360 SL, " GLYFOS 360 SL, " RODEO 360 SL, " ROUNDUP 360 SL, " ROUNDUP ULTRA 360 SL. Mieszanki przygotowuje si� w dawkach 3 4 kg/ha siarczanu amo- nowego + 3 4 l/ha preparatu i stosuje od maja do wrzeSnia. Na obrze�ach szk��ek stosowa� mo�na w/w Srodki w dawkach 3 7 l/ha, a tak�e Casoron 6,75 GR w dawce 6 7 g/m2. 10.1.2. ZWALCZANIE CHWAST�W NA KWATERACH Z WIELOLATKAMI Przeciwko chwastom jednoliSciennym, wiosn� po wschodach chwast�w mo�na stosowa� AGIL 100 EC w dawce 0.5 1.5 l/ha. Na chwasty jedno- i dwuliScienne o wysokoSci ok. 20 cm stosuje si� w ci�gu ca�ego okresu wegetacyjnego przy bezdeszczowej i ciep�ej (powy�ej 10�C) pogodzie: " AGROFOSAT 360 SL w dawce 4 6 l/ha, " AVANS 330 SL w dawce 5 6 l/ha, " AVANS PREMIUM 360 SL w dawce 3 5 l/ha, " GLIFOCYD 360 SL w dawce 2 3 l/ha, " GLYFOS 360 SL w dawce 4 6 l/ha, " RODEO 360 SL w dawce 4 6 l/ha, " ROUNDUP 360 SL w dawce 4 6 l/ha, " ROUNDUP ULTRA 360 SL w dawce 4 6 l/ha, Przy zabiegach wszystkimi wymienionymi Srodkami konieczne jest zastosowanie opryskiwacza z os�onami bocznymi, chroni�cymi cz�Sci zielne sadzonek przed zetkni�ciem z preparatem. Opryskiwacze bez os�on mo�na u�ywa�, jeSli sadzonki oczyszczone s� z ga��zi do wysokoSci 40 50 cm lub wy�ej i maj� zdrewnia�a kor�. Opryskiwa� nale�y w taki spos�b, aby Srodek nie osiada� na zielonych cz�Sciach uprawianych roSlin. 73 10.1.3. ZWALCZANIE MCH�W, W�TROBOWC�W I GLON�W W NAMIOTACH FOLIOWYCH I SZKLARNIACH Do zwalczania mch�w, w�trobowc�w i glon�w w produkcji sadzonek w warunkach kontrolowanych zaleca si� stosowa� preparat MOGETON 25 WP. Zalecana dawka: 150 g/100 m2 w 10 l wody. SkutecznoS� zabiegu oraz tolerancja roSlin uprawnych na Srodek wzrasta, gdy po zabiegu spryska si� uprawy wod� w iloSci 0,5 2l/m2 . 10.2. ZWALCZANIE CHWAST�W W UPRAWACH LERNYCH 10.2.1. ZWALCZANIE CHWAST�W PRZED ZA�O�ENIEM UPRAWY Przy Srednim lub silnym zachwaszczeniu roSlinami jedno- i dwuliSciennymi (trzcinnik, orlica, odroSla drzew, krzewy, krzewinki i inne) na wszystkich typach siedliskowych lasu skuteczne s�: " AGROFOSAT 360 SL w dawce 3 8 l/ha, " AVANS 330 SL w dawce 3 9 l/ha, " AVANS PREMIUM 360 SL w dawce 5 7 l/ha, " GLIFOCYD 360 SL w dawce 3 7 l/ha, " GLYFOS 360 SL w dawce 3 8 l/ha, " RODEO 360 SL w dawce 3 8 l/ha, " ROUNDUP 360 SL w dawce 3 8 l/ha, " ROUNDUP ULTRA 360 SL w dawce 3 8 l/ha. Zabiegi przeprowadza si� w okresie od maja do sierpnia, przy bezdeszczowej pogodzie. Wprowadzenie roSlin uprawnych mo�liwe jest ju� po trzech tygodniach. Do zabezpieczania pniak�w drzew i krzew�w przed wyrastaniem odroSli oraz do niszczenia pniak�w zaleca si� stosowanie przez opryskiwanie lub smarowanie p�dzlem nast�puj�ce preparaty: " AGROFOSAT 360 SL, " AVANS 330 SL, " AVANS PREMIUM 360 SL, " GLYFOS 360 SL, " RODEO 360 SL, " ROUNDUP 360 SL, " ROUNDUP ULTRA 360 SL. 74 Rrodki stosuje si� w st��eniu 20 %, bezpoSrednio po Sci�ciu drzewa (poza okresem intensywnego wyp�ywu sok�w). Zabieg wykonuje si� w okresie od jesieni do wiosny. Drzewa rosn�ce niszczy si� przy pomocy nast�puj�cych Srodk�w: " AGROFOSAT 360 SL, " AVANS 330 SL, " AVANS PREMIUM 360 SL, " GLIFOCYD 360 SL, " GLYFOS 360 SL, " RODEO 360 SL, " ROUNDUP 360 SL, " ROUNDUP ULTRA 360 SL. Rrodki przygotowuje si� w st��eniu 50 % (1 cz�S� Srodka + 1 cz�S� wody). Zabieg wykonuje si� w okresie od sierpnia do paxdziernika, stosuj�c ciecz u�ytkow� w zaciosy na drzewie. Skutki zabiegu widoczne s� w nast�pnym roku. 10.2.2. ZWALCZANIE CHWAST�W W UPRAWACH LERNYCH W uprawach leSnych wszystkich gatunk�w przeciwko chwastom jednoliSciennym mo�na u�y� preparatu AGIL 100 EC w dawce 0.5 1.5 l/ha. Rrodek stosowa� wiosn� po wschodach chwast�w. W uprawach leSnych, do zwalczania szczeg�lnie uci��liwych chwast�w takich jak trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigeios) oraz mietlica pospolita (Agrostis vulgaris), kt�re s� w zaawansowanych fazach rozwoju Srodek mo�na zastosowa� w dawce 4 do 6 l/ha. W 2 4 letnich uprawach gatunk�w liSciastych stosuje si� wiosn�, przed rozwojem sadzonek Casoron 6,75 GR w dawce 6 7 g/m2, rozsypuj�c r�wnomiernie na powierzchni gleby r�cznie lub przy u�yciu odpowiedniej aparatury. Zabiegi w uprawach sosnowych i Swierkowych wykonuje si� przez opryskiwanie ca�ej powierzchni w ko�cu sierpnia lub na pocz�tku wrzeSnia, przy bezdeszczowej pogodzie, po zako�czeniu rocznego przyrostu sadzonek. Przeciwko odroSlom drzew, nalotom, krzewom i krzewinkom oraz chwastom zielnym w wy�ej podanych uprawach zaleca si� stosowa� preparaty: " AGROFOSAT 360 SL w dawce 3 l/ha, " AVANS 330 SL w dawce 3 l/ha, 75 " AVANS PREMIUM 360 SL w dawce 3 l/ha, " GLYFOS 360 SL w dawce 3 l/ha, " RODEO 360 SL w dawce 3 l/ha, " ROUNDUP 360 SL w dawce 3 l/ha, " ROUNDUP ULTRA 360 SL. W ci�gu okresu wegetacyjnego mo�na stosowa� wymienione Srodki, a tak�e GLIFOCYD 360 SL, w uprawach wszystkich gatunk�w zapewniaj�c ca�kowit� os�on� sadzonek. Uwagi: " IloS� wody (np. 200 300 l/ha) podana do sporz�dzenia cieczy roboczej w�aSciwa jest dla rozpylaczy zapewniaj�cych opryskiwanie Sredniokropelkowe. " W przypadku stosowania Srodk�w systemicznych zabiegi powinny by� wykonywane podczas bezdeszczowej, najlepiej s�onecznej pogody, w temperaturze powietrza powy�ej 10�C. " W celu wyznaczenia w�aSciwego terminu zabiegu na ca�ych powierzchniach upraw sosnowych lub Swierkowych i uzyskania pewnoSci o zako�czeniu rocznego przyrostu mo�na u�ywa� testu Kontest R zgodnie z instrukcj� jego stosowania. Zapytania i uwagi dotycz�ce stosowania herbicyd�w prosimy kierowa� na adres: dr in�. Jan �ukaszewicz lub mgr in�. Szymon Krajewski, Instytut Badawczy LeSnictwa, Zak�ad Hodowli Lasu S�kocin Stary, 05-090 Raszyn, ul. Braci LeSnej, nr 3, tel. 0227150682, 0227150684 e-mail: J.Lukaszewicz@ibles.waw.pl, S.Krajewski@ibles.waw.pl 76 11. Wybrane akty prawne dotycz�ce Srodk�w ochrony roSlin 1) USTAWA z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roSlin (Dz.U. z 2004 r. nr 11; poz. 94) 2) USTAWA z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2004 nr 92 poz. 880) 3) USTAWA z dnia 11stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz.U. z 2001 r. nr 11; poz. 84) 4) USTAWA z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. z 2004 r. nr113, poz. 97) 5) USTAWA z dnia 18 grudnia 2003 r. o zmianie ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. z 2001 r. nr 63, poz. 638) 6) ROZPORZ�DZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 2 wrzeSnia 2003 r. w sprawie oznakowania opakowa� substancji niebezpiecznych i preparat�w niebezpiecznych (Dz.U. z 2003 r. nr 173; poz. 1679) 7) ROZPORZ�DZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 2 wrzeSnia 2003 r. w sprawie kryteri�w i sposobu klasyfikacji substancji i preparat�w chemicznych (Dz. U. z 2003 r., Nr 171, poz. 1666) 8) ROZPORZ�DZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 9 listopada 2004 r. zmieniaj�ce rozporz�dzenie w sprawie oznakowania opakowa� substancji niebezpiecznych i preparat�w niebezpiecznych (Dz.U. z 2004 r. nr 260; poz. 2595) 9) ROZPORZ�DZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 24 czerwca 2002 r. w sprawie bezpiecze�stwa i higieny pracy przy stosowaniu i magazynowaniu Srodk�w ochrony roSlin oraz nawoz�w mineralnych i organiczno-mineralnych (Dz.U. z 2002 r. nr 99; poz. 896) 10) ROZPORZ�DZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 17 maja 2005 r. w sprawie zakresu bada�, informacji i danych dotycz�cych Srodka ochrony roSlin i substancji aktywnej oraz zasad sporz�dzania ich oceny (Dz.U. z 2005 r. nr 100; poz. 839) 11) ROZPORZ�DZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 4 sierpnia 2004 r. w sprawie bada� skutecznoSci dzia�ania Srodka ochrony roSlin (Dz.U. z 2004 r. nr 183; poz. 1890) 12) ROZPORZ�DZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 8 czerwca 2004 r. w sprawie wymaga� dotycz�cych treSci etykiety- instrukcji stosowania Srodka ochrony roSlin (Dz.U. z 2004 r. nr 141; poz. 1498) 77 13) ROZPORZ�DZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 17 maja 2005 r. w sprawie zakresu bada�, informacji i danych dotycz�cych Srodka ochrony roSlin i substancji aktywnej oraz zasad sporz�dzania ich oceny (Dz.U. z 2005 r. nr 100; poz. 839) 14) ROZPORZ�DZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 30 czerwca 2006 r. zmieniaj�ce rozporz�dzenie w sprawie zakresu bada�, informacji i danych dotycz�cych Srodka ochrony roSlin i substancji aktywnej oraz zasad sporz�dzania ich oceny (Dz.U. z 2006 r. nr 133; poz. 937). 78 NOTATKI ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ 79 ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ 80

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
środki ochrony roślin
srodki ochrony 06[1]
ŚRODKI OCHRONY
Tabela ochrony roślin www agrolim pl
Eksploatacja maszyn i urządzeń do nawożenia i ochrony roślin
ochrona roślin przed przymrozkami
OCHRONA PRZYRODY W LASACH NIEPAŃSTWOWYCHreferat a krol
instrukcja bhp dla punktow sprzedazy srodkow ochrony roslin
Eksploatowanie narzędzi, maszyn i urządzeń do nawożenia i ochrony roślin
instrukcja bhp przy obsludze opryskiwacza chemicznych srodkow ochrony roslin
Bakterie w ochronie roślin przed agrofagami
środki ochrony dodatkowej
Agrotechniczne metody ochrony roślin
Biologiczne metody ochrony roslin
Środki ochrony zbiorowej przed zapyleniem

więcej podobnych podstron