plik


ÿþCentralna Komisja Egzaminacyjna Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczcia egzaminu. WPISUJE ZDAJCY Miejsce na naklejk KOD PESEL z kodem EGZAMIN MATURALNY Z CHEMII MAJ 2011 POZIOM ROZSZERZONY Instrukcja dla zdajcego 1. Sprawdz, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 18 stron Czas pracy: (zadania 1  35). Ewentualny brak zgBo[ 150 minut przewodniczcemu zespoBu nadzorujcego egzamin. 2. Rozwizania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy ka|dym zadaniu. 3. W rozwizaniach zadaD rachunkowych przedstaw tok rozumowania prowadzcy do ostatecznego wyniku oraz pamitaj o jednostkach. 4. Pisz czytelnie. U|ywaj dBugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem. 5. Nie u|ywaj korektora, a bBdne zapisy wyraznie przekre[l. 6. Pamitaj, |e zapisy w brudnopisie nie bd oceniane. 7. Mo|esz korzysta z karty wybranych tablic chemicznych, linijki oraz kalkulatora. 8. Na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej naklejk z kodem. Liczba punktów 9. Nie wpisuj |adnych znaków w cz[ci przeznaczonej do uzyskania: 60 dla egzaminatora. MCH-R1_1P-112 UkBad graficzny © CKE 2010 2 Egzamin maturalny z chemii Poziom rozszerzony Zadanie 1. (2 pkt) Pewien pierwiastek X tworzy anion prosty o konfiguracji elektronowej atomu argonu. W stanie podstawowym w powBoce walencyjnej atomu pierwiastka X dwa orbitale p maj niesparowane elektrony. Napisz symbol pierwiastka X oraz podaj konfiguracj elektronow powBoki walencyjnej atomu tego pierwiastka. Symbol pierwiastka X: ................................................................................................................. Konfiguracja elektronowa powBoki walencyjnej: ........................................................................ Zadanie 2. (3 pkt) + Przeanalizuj budow nastpujcych czsteczek i jonów: CH4, H3O , NH3, CO2 i napisz wzór tej drobiny, a) w której wi|ca para elektronowa pochodzi od jednego atomu. ....................................................................................................................................................... b) w której wszystkie elektrony walencyjne bior udziaB w tworzeniu wizaD. ....................................................................................................................................................... c) która ma ksztaBt liniowy. ....................................................................................................................................................... Zadanie 3. (2 pkt) Pomidzy czsteczkami, w których obecne s atomy wodoru zwizane bezpo[rednio z silnie elektroujemnymi atomami niemetalu (fluoru, tlenu, azotu), tworz si wizania wodorowe majce wpByw na wBa[ciwo[ci fizyczne zwizku. a) Spo[ród zwizków o wzorach: CH3OH, CH3COCH3, CH3F, CH3NH2, CH3CH3, CH3Cl wybierz i napisz wzory tych, których czsteczki tworz wizania wodorowe. ....................................................................................................................................................... Wizania wodorowe utrudniaj przej[cie zwizku w stan gazowy, poniewa| powoduj asocjacj czsteczek  Bczenie si ich w wiksze agregaty. Wizania te s tym silniejsze, im bardziej elektroujemny jest atom niemetalu bdcy donorem pary elektronowej. b) Uszereguj zwizki o wzorach: CH3CH3, CH3NH2, CH3OH zgodnie ze wzrastajc lotno[ci (od najmniejszej do najwikszej). ....................................................................................................................................................... Egzamin maturalny z chemii 3 Poziom rozszerzony Zadanie 4. (1 pkt) Pierwsza energia jonizacji (Ej) to minimalna energia potrzebna do oderwania jednego elektronu od obojtnego atomu. Na poni|szym wykresie przedstawiono zmiany pierwszej energii jonizacji pierwiastków uszeregowanych wedBug liczb atomowych. 30 He 25 Ne 20 Ar N Kr 15 Cl Xe C P Zn Be 10 Mg Si 5 Li Na K Rb Cs 0 0 10203040506070 Liczba atomowa OceD prawdziwo[ poni|szych zdaD i uzupeBnij tabel. Wpisz liter P, je|eli uznasz zdanie za prawdziwe, lub liter F, je|eli uznasz je za faBszywe. Zdanie P/F W szeregu pierwiastków: lit, beryl, wgiel i azot wraz ze wzrostem liczby atomowej obserwujemy zale|no[ polegajc na tym, |e im wicej elektronów 1. znajduje si na powBoce zewntrznej, tym wiksza jest warto[ pierwszej energii jonizacji. W szeregu pierwiastków: hel, neon, argon, krypton i ksenon wraz ze wzrostem 2. liczby atomowej obserwujemy zwikszanie si promienia atomowego i wzrost warto[ci pierwszej energii jonizacji. Magnez ma mniejszy promieD atomowy ni| glin i wiksz warto[ pierwszej 3. energii jonizacji. Nr zadania 1. 2a) 2b) 2c) 3a) 3b) 4. WypeBnia Maks. liczba pkt 2 1 1 1 1 1 1 egzaminator Uzyskana liczba pkt Energia jonizacji, eV 4 Egzamin maturalny z chemii Poziom rozszerzony Informacja do zadaD 5. 7. Tryt 3H (T) jest nietrwaBym izotopem wodoru o okresie póBtrwania 12,3 lat, który emituje czstki ² . Powstaje on midzy innymi w wy|szych warstwach atmosfery na skutek zderzeD neutronów z atomami azotu 14N. W przemianie tej obok trytu powstaje tak|e trwaBy izotop wgla. Tryt w reakcji z tlenem tworzy wod trytow, która w opadach przedostaje si do wód powierzchniowych. Szacuje si, |e w 1 cm3 wody bdcej w naturalnym obiegu znajduje si 6 · 104 atomów trytu. Zadanie 5. (1 pkt) Napisz równanie reakcji wytwarzania trytu w wy|szych warstwach atmosfery. UzupeBnij poni|szy schemat. + + ’! Zadanie 6. (1 pkt) Podaj w przybli|eniu, w ilu dm3 wody bdcej w naturalnym obiegu znajduje si 1 mol atomów trytu. ....................................................................................................................................................... Zadanie 7. (1 pkt) Próbk wody o objto[ci 10 cm3 umieszczono w naczyniu i szczelnie zamknito. Na podstawie poni|szego wykresu przedstawiajcego zale|no[ liczby atomów trytu w 1 cm3 wody od czasu oszacuj, ile atomów trytu pozostanie w próbce wody o objto[ci 10 cm3 po 40 latach. 70000 60000 50000 40000 30000 20000 10000 0 0 10203040506070 Czas, lata Po 40 latach w próbce pozostanie okoBo .......................................................... atomów trytu. 3 Liczba atomów trytu w 1 cm wody Egzamin maturalny z chemii 5 Poziom rozszerzony Zadanie 8. (2 pkt) Sporzdzono 200 g roztworu zawierajcego 100 g sacharozy. Sacharoz poddano reakcji hydrolizy: C12H22O11 + H2O ¯#HCl C6H12O6 + C6H12O6 ¯#’! ¯# Reakcj przerwano w momencie, gdy caBkowite st|enie cukrów redukujcych w roztworze byBo równe 40% masowych. Oblicz st|enie sacharozy, wyra|one w procentach masowych, w roztworze po przerwaniu reakcji. W obliczeniach przyjmij przybli|one warto[ci mas molowych: -1 -1 MC H22O11 = 342 g · mol , MC H12O6 = 180 g · mol . 12 6 Obliczenia: Odpowiedz: Zadanie 9. (2 pkt) Zgodnie z teori Brönsteda kwas i sprz|ona z nim zasada ró|ni si o jeden proton, przy czym im silniejszy jest kwas, tym sBabsza jest sprz|ona z nim zasada. a) UzupeBnij poni|sz tabel, wpisujc wzory brakujcej sprz|onej zasady i brakujcego sprz|onego kwasu. Kwas Zasada NH3 CH3NH2 b) Korzystajc z zamieszczonej powy|ej informacji, wska| najsBabsz spo[ród - - nastpujcych zasad: Cl- , HS- , CH3COO , C6H5O . NajsBabsz zasad jest .................................................................................................................. Nr zadania 5. 6. 7. 8. 9a) 9b) WypeBnia Maks. liczba pkt 1 1 1 2 1 1 egzaminator Uzyskana liczba pkt 6 Egzamin maturalny z chemii Poziom rozszerzony Zadanie 10. (2 pkt) -3 Zmierzono pH wodnych roztworów czterech soli o st|eniu 0,01 mol · dm i wyniki zestawiono w poni|szej tabeli. Wzór soli RCOONH4 R1COONH4 R1COONa R2COONa pH 6,0 6,5 7,9 8,1 Na podstawie: A. Hulanicki, Reakcje kwasów i zasad w chemii analitycznej, Warszawa 1992 a) Uszereguj kwasy RCOOH, R1COOH, R2COOH od najsBabszego do najmocniejszego. ....................................................................................................................................................... b) Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji hydrolizy soli o wzorze R2COONa. ....................................................................................................................................................... Zadanie 11. (3 pkt) W probówkach 1 4 znajduj si (w nieznanej kolejno[ci) wodne roztwory nastpujcych substancji: AgNO3, BaCl2, ZnSO4, NaCl. W celu zidentyfikowania zawarto[ci probówek zbadano odczyn wodnego roztworu ka|dej soli oraz zmieszano kolejno ze sob roztwory z poszczególnych probówek. Wyniki przeprowadzonych do[wiadczeD zapisano w poni|szej tabeli. Numer probówki Odczyn roztworu 1 2 3 4 1  kwasowy “! “! 2 kwasowy “! “! “! 3  obojtny “! “! 4   obojtny “! Oznaczenia zastosowane w tabeli:  “! - strcanie osadu lub zmtnienie roztworu;    - brak objawów reakcji a) Korzystajc z powy|szej informacji, napisz wzory substancji znajdujcych si w probówkach 1 4. Probówki: 1: ........................... 2: ........................... 3: ........................... 4: ........................... b) Napisz w formie jonowej skróconej równania reakcji, które umo|liwiBy identyfikacj substancji znajdujcej si w probówce 3. Równania reakcji: ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Numer probówki Egzamin maturalny z chemii 7 Poziom rozszerzony Zadanie 12. (2 pkt) W reaktorze o objto[ci 1 dm3 przebiegBa przemiana zgodnie z równaniem A + B Ä! C + D. Do reakcji u|yto 2 mole substancji A i nadmiar substancji B. Po ustaleniu si stanu równowagi stwierdzono, |e w mieszaninie poreakcyjnej znajduje si 0,4 mola substancji A. StaBa równowagi tej reakcji w temperaturze prowadzenia procesu jest równa 1. Oblicz, ile moli substancji B u|yto do tej reakcji. Wynik podaj z dokBadno[ci do liczby caBkowitej. Obliczenia: Odpowiedz: Zadanie 13. (1 pkt) Na poni|szym wykresie zilustrowano zmian energii podczas przebiegu reakcji opisanej równaniem A (s) + AB2 (g) Ä! 2AB (g). E AB (g) A (s) + AB2 (g) przebieg reakcji OceD, jak zmieni si (wzro[nie czy zmaleje) wydajno[ reakcji otrzymywania produktu AB, je|eli w ukBadzie bdcym w stanie równowagi nastpi a) wzrost temperatury w warunkach izobarycznych (p = const). ....................................................................................................................................................... b) wzrost ci[nienia w warunkach izotermicznych (T = const). ....................................................................................................................................................... Nr zadania 10a) 10b) 11a) 11b) 12. 13. WypeBnia Maks. liczba pkt 1 1 2 1 2 1 egzaminator Uzyskana liczba pkt 8 Egzamin maturalny z chemii Poziom rozszerzony Zadanie 14. (4 pkt) Poni|ej przedstawiony jest schemat reakcji: 2 - + - MnO + H ’! MnO + MnO2 + H2O 4 4 a) Napisz w formie jonowej z uwzgldnieniem liczby oddawanych lub pobieranych elektronów (zapis jonowo-elektronowy) równania procesów redukcji i utleniania zachodzcych podczas tej przemiany. Równanie reakcji redukcji: ....................................................................................................................................................... Równanie reakcji utleniania: ....................................................................................................................................................... b) Dobierz i uzupeBnij wspóBczynniki stechiometryczne w poni|szym schemacie. 2 - + - .......... MnO + .......... H ’! .......... MnO + .......... MnO2 + .......... H2O 4 4 2 - c) Napisz, jakie funkcje peBni jony MnO w tej reakcji. 4 ....................................................................................................................................................... Zadanie 15. (1 pkt) Rozpuszczalno[ substancji trudno rozpuszczalnej charakteryzuj dwie wielko[ci: " iloczyn rozpuszczalno[ci (KSO), który opisuje stan równowagi midzy osadem trudno rozpuszczalnej substancji a st|eniem jej jonów w roztworze " rozpuszczalno[ molowa (S), która wyra|ona jest st|eniem molowym substancji w jej roztworze nasyconym. -3 Substancja Iloczyn rozpuszczalno[ci KSO Rozpuszczalno[ molowa S, mol · dm - 9 - 31 Sc(OH)3 9,5 · 10 2,22 · 10 - 27 - 9 Sn(OH)2 5,45 · 10 1,1 · 10 Warto[ci liczbowe podane s dla temperatury 25 oC. Na podstawie: J. Sawicka, A. Janich-Kilian, W. Cejner-Mania, G. UrbaDczyk, Tablice chemiczne, GdaDsk 2002 Korzystajc z powy|szej informacji, napisz wzór wodorotlenku, który jest lepiej rozpuszczalny w wodzie, oraz napisz, czy dokonujc tego wyboru, nale|aBo porówna warto[ci rozpuszczalno[ci molowych, czy te| warto[ci iloczynów rozpuszczalno[ci substancji. Wzór wodorotlenku: .................................................................................................................... Nale|aBo porówna warto[ci ........................................................................................................ Egzamin maturalny z chemii 9 Poziom rozszerzony Zadanie 16. (1 pkt) OceD prawdziwo[ poni|szych zdaD i uzupeBnij tabel. Wpisz liter P, je|eli uznasz zdanie za prawdziwe, lub liter F, je|eli uznasz je za faBszywe. Zdanie P/F W ogniwie zbudowanym z póBogniw: Cd|Cd2+ i Sn|Sn2+ katod stanowi 1. póBogniwo Cd|Cd2+. Kationy Cu2+ wykazuj wiksz tendencj do przyBczania elektronów ni| 2. kationy Zn2+. SiBa elektromotoryczna ogniwa Ag|Ag+||Au3+|Au jest w warunkach 3. standardowych równa 2,32 V. Informacja do zadania 17. i 18. Elektroliza mo|e by prowadzona na elektrodach, które nie bior udziaBu w procesach elektrodowych (np. platyna, grafit), lub na elektrodach, które ulegaj roztworzeniu w procesie anodowym. Efekt roztwarzania materiaBu anody wykorzystywany jest do oczyszczania metali w procesie elektrorafinacji. Zadanie 17. (2 pkt) W celu oczyszczenia miedzi prowadzi si elektroliz wodnego roztworu siarczanu(VI) miedzi(II) na elektrodach, z których jedn stanowi czysta miedz, a drug miedz zanieczyszczona. Podczas tego procesu miedz i metale o ni|szym standardowym potencjale redukcji ni| miedz ulegaj na anodzie utlenieniu, natomiast na katodzie osadza si czysta miedz. PByta miedziana zawierajca ok. 98% miedzi zanieczyszczona jest niklem. W celu uzyskania czystej miedzi pByt poddano elektrorafinacji. Korzystajc z powy|ej informacji, napisz równania wszystkich reakcji, zachodzcych na elektrodach podczas elektrorafinacji. Anoda: Katoda: Zadanie 18. (1 pkt) Napisz, z jakim biegunem (dodatnim czy ujemnym) zródBa prdu staBego poBczona jest ta elektroda, której masa wzrasta podczas procesu elektrorafinacji. ....................................................................................................................................................... Nr zadania 14a) 14b) 14c) 15. 16. 17. 18. WypeBnia Maks. liczba pkt 2 1 1 1 1 2 1 egzaminator Uzyskana liczba pkt 10 Egzamin maturalny z chemii Poziom rozszerzony Zadanie 19. (3 pkt) Reakcja A + 2B Ä! C przebiega w temperaturze T wedBug równania kinetycznego -3 v = k·cA·cB2. Pocztkowe st|enie substancji A byBo równe 2 mol · dm , a substancji B byBo -3 -3 -1 równe 3 mol · dm . Szybko[ pocztkowa tej reakcji byBa równa 5,4 mol · dm · s . a) Oblicz staB szybko[ci reakcji w temperaturze T, wiedzc, |e dla reakcji przebiegajcej wedBug równania kinetycznego v = k·cA·cB2 staBa szybko[ci k ma -2 6 -1 jednostk: mol · dm · s . Obliczenia: Odpowiedz: b) Korzystajc z powy|szych informacji, oblicz szybko[ reakcji w momencie, gdy przereaguje 60% substancji A. Wynik podaj z dokBadno[ci do czwartego miejsca po przecinku. Obliczenia: Odpowiedz: Egzamin maturalny z chemii 11 Poziom rozszerzony Informacja do zadania 20. i 21. W laboratorium chemicznym alkany mo|na otrzyma kilkoma sposobami, midzy innymi w reakcji halogenków alkilów z sodem przeprowadzonej w podwy|szonej temperaturze. Przemiana ta prowadzi do wydBu|enia BaDcucha wglowego. Charakterystycznymi dla alkanów s przemiany z substancjami niepolarnymi. Tak reakcj jest podstawienie, np. atomu chloru w miejsce atomu wodoru, przebiegajce pod wpBywem [wiatBa lub ogrzania. Powstajca w tej przemianie monochloropochodna mo|e  w podwy|szonej temperaturze i w alkoholowym roztworze wodorotlenku potasu  ulega reakcji eliminacji, tworzc zwizek nienasycony. PowstaBy alken przyBcza wod w obecno[ci kwasu siarkowego(VI), dajc alkohol. Opisane przemiany mo|na przedstawi poni|szym schematem. CH3Cl ¯#1 CH3CH3 ¯#2 CH3CH2Cl ¯#3 CH2=CH2 ¯#4 CH3CH2OH ¯#’! ¯#’! ¯#’! ¯#’! Zadanie 20. (2 pkt) Napisz, stosujc wzory póBstrukturalne (grupowe) zwizków organicznych, równania reakcji oznaczonych na podanym schemacie numerami 1, 3. Skorzystaj z informacji i w równaniach reakcji (nad strzaBkami) napisz warunki, w jakich zachodz te przemiany. Równania reakcji: 1.: .................................................................................................................................................. 3.: .................................................................................................................................................. Zadanie 21. (2 pkt) a) Okre[l, wedBug jakiego mechanizmu: elektrofilowego, nukleofilowego czy rodnikowego przebiega reakcja oznaczona na schemacie numerem 2. ....................................................................................................................................................... b) Okre[l, czy nieorganiczny reagent reakcji oznaczonej na schemacie numerem 4 jest czynnikiem elektrofilowym, czy nukleofilowym. ....................................................................................................................................................... Zadanie 22. (1 pkt) Podaj liczb wszystkich wizaD Ã i wizaD À w czsteczce zwizku organicznego o wzorze: CHa"CCHO Liczba wizaD Ã : ....................... Liczba wizaD À : ....................... Nr zadania 19a) 19b) 20. 21a) 21b) 22. WypeBnia Maks. liczba pkt 1 2 2 1 1 1 egzaminator Uzyskana liczba pkt 12 Egzamin maturalny z chemii Poziom rozszerzony Informacja do zadania 23. i 24. Jedn z ogólnych metod okre[lania struktury zwizku jest degradacja  rozpad czsteczki zwizku o nieznanej strukturze na kilka mniejszych czsteczek, Batwiejszych do zidentyfikowania. Metoda ta jest wykorzystywana do okre[lania poBo|enia podwójnego wizania w czsteczkach alkenów. Stosowane jest wówczas ich utlenianie, np. za pomoc roztworu KMnO4, prowadzone w [rodowisku kwasowym. Podczas tej reakcji, w zale|no[ci od budowy czsteczki alkenu, mog powsta kwasy karboksylowe, ketony lub tlenek wgla(IV). R1 R Z ugrupowania (R2 C =) powstaje keton, z ugrupowania (H C=) powstaje kwas, a tlenek wgla(IV) powstaje z ugrupowania (H2C=). Zadanie 23. (2 pkt) Pewien alken utleniany nadmiarem KMnO4 w [rodowisku kwasowym daje dwa ró|ne kwasy karboksylowe, za[ w reakcji 1 mola tego alkenu z 1 molem wodoru powstaje n-heksan. a) Napisz wzór póBstrukturalny (grupowy) tego alkenu. ....................................................................................................................................................... b) Podaj nazwy systematyczne dwóch kwasów karboksylowych powstaBych podczas utleniania tego alkenu. 1. ................................................................................................................................................... 2. ................................................................................................................................................... Zadanie 24. (1 pkt) W dwóch nieoznakowanych kolbach znajdowaBy si dwa alkeny (ka|dy w innym naczyniu). Wiadomo, |e jednym zwizkiem byB 2-metyloprop-1-en, a drugim but-2-en. W celu odró|nienia 2-metyloprop-1-enu od but-2-enu przeprowadzono do[wiadczenie, podczas którego do obu naczyD dodano zakwaszony, wodny roztwór KMnO4. Korzystajc z powy|szych informacji, wymieD po jednej obserwacji, która pozwoli na odró|nienie obu zwizków. UzupeBnij poni|sz tabel. Obserwacja potwierdzajca obecno[ w kolbie 2-metyloprop-1-enu but-2-enu Egzamin maturalny z chemii 13 Poziom rozszerzony Zadanie 25. (2 pkt) Buta-1,3-dien to zwizek o wzorze CH2=CH CH=CH2. Jest on produktem wyj[ciowym do otrzymywania kauczuku syntetycznego. Polimeryzacja buta-1,3-dienu mo|e przebiega w poBo|eniach 1, 4 lub 1, 2. W pierwszym przypadku powstaj makroczsteczki o nienasyconych BaDcuchach liniowych, w drugim przypadku BaDcuch gBówny polimeru nie zawiera podwójnych wizaD, natomiast wystpuj one w BaDcuchach bocznych. Napisz wzory merów obu polimerów, powstajcych w reakcji polimeryzacji buta-1,3-dienu, wiedzc, |e mer to najmniejszy, powtarzajcy si fragment budowy BaDcucha polimeru. Zadanie 26. (1 pkt) Okre[l stopnie utlenienia atomów wgla (podkre[lone symbole) w czsteczkach, których wzory podano w tabeli. Wzór czsteczki CH3CH2OH HCHO HCOOH StopieD utlenienia atomu wgla Zadanie 27. (2 pkt) Zwizek organiczny X o wzorze sumarycznym C7H6O2 ulega reakcji hydrolizy. Produktami tej reakcji w [rodowisku kwasowym s zwizki Y i Z. Substancja Y, jako jedyny przedstawiciel swojego szeregu homologicznego, ma wBa[ciwo[ci redukujce. Zwizek Z w reakcji z chlorkiem |elaza(III) daje zwizek kompleksowy o fioletowej barwie. a) Podaj nazwy grup zwizków, do których nale| substancje organiczne X, Y i Z. X: ........................................ Y: ........................................ Z: ........................................ b) Napisz, stosujc wzory póBstrukturalne (grupowe) zwizków organicznych, równanie reakcji hydrolizy kwasowej zwizku organicznego X. ....................................................................................................................................................... Nr zadania 23a) 23b) 24. 25. 26. 27a) 27b) WypeBnia Maks. liczba pkt 1 1 1 2 1 1 1 egzaminator Uzyskana liczba pkt 14 Egzamin maturalny z chemii Poziom rozszerzony Zadanie 28. (1 pkt) Dwa zwizki organiczne A i B s wzgldem siebie izomerami. W wyniku bromowania zarówno zwizku A jak i zwizku B powstaje kwas 2,3-dibromobutanowy. Narysuj wzory strukturalne zwizków A i B, tak aby jednoznacznie wskazywaBy na wystpujcy w nich rodzaj izomerii. Zadanie 29. (1 pkt) Czsteczki glicerolu, kwasu palmitynowego C15H31COOH i kwasu stearynowego C17H35COOH s achiralne, ale czsteczki zwizku powstajcego w reakcji glicerolu z tymi kwasami mog by chiralne. Narysuj wzór triglicerydu, zawierajcego reszty kwasów palmitynowego i stearynowego, którego czsteczki s chiralne. Zadanie 30. (1 pkt) L-arabinoza jest aldopentoz, w czsteczce której grupa -OH przy atomie wgla poBczonym z grup aldehydow znajduje si po przeciwnej stronie ni| grupy -OH przy pozostaBych asymetrycznych atomach wgla. Na podstawie podanej informacji uzupeBnij rysunek, tak aby byB on wzorem L-arabinozy w projekcji Fischera. H O C C C C CH2OH Egzamin maturalny z chemii 15 Poziom rozszerzony Zadanie 31. (2 pkt) Zaprojektuj do[wiadczenie, które pozwoli na rozró|nienie wodnych roztworów dwóch cukrów: glukozy i fruktozy. a) UzupeBnij schemat do[wiadczenia, wpisujc nazw u|ytego odczynnika wybranego z podanej poni|ej listy: [wie|o wytrcony wodorotlenek miedzi(II) woda bromowa z dodatkiem wodnego roztworu wodorowglanu sodu wodny roztwór azotanu(V) srebra z dodatkiem wodnego roztworu amoniaku. Schemat do[wiadczenia: wodny roztwór glukozy wodny roztwór fruktozy Odczynnik: II I ........................................................................ ........................................................................ ........................................................................ b) Napisz, jakie obserwacje potwierdz obecno[ glukozy w probówce I i fruktozy w probówce II po wprowadzeniu tych substancji do wybranego odczynnika (wypeBnij poni|sz tabel). Barwa zawarto[ci probówki przed zmieszaniem reagentów po zmieszaniu reagentów Probówka I Probówka II Nr zadania 28. 29. 30. 31a) 31b) WypeBnia Maks. liczba pkt 1 1 1 1 1 egzaminator Uzyskana liczba pkt 16 Egzamin maturalny z chemii Poziom rozszerzony Informacja do zadania 32. i 33. Przeprowadzono do[wiadczenie zilustrowane poni|szym rysunkiem. Roztwór wodny substancji X Roztwór wodny substancji X II I KOH (aq) + fenoloftaleina HCl (aq) + oran| metylowy W obu probówkach nastpiBa zmiana barwy wskazników. Zadanie 32. (1 pkt) Korzystajc z przeprowadzonego do[wiadczenia, okre[l charakter chemiczny substancji X. ....................................................................................................................................................... Zadanie 33. (3 pkt) a) Spo[ród wymienionych zwizków: benzen, etanol, propanal, kwas aminoetanowy (glicyna) wybierz ten, którego u|yto w do[wiadczeniu jako substancj X, i napisz jego nazw. ....................................................................................................................................................... b) Napisz w formie jonowej skróconej równania reakcji przebiegajcych w probówkach I i II. Zastosuj wzory póBstrukturalne (grupowe). Probówka I: .................................................................................................................................. Probówka II: ................................................................................................................................. Egzamin maturalny z chemii 17 Poziom rozszerzony Zadanie 34. (1 pkt) Pewne reakcje chemiczne, którym ulegaj niektóre aminokwasy wchodzce w skBad biaBek, stosuje si jako próby rozpoznawcze na obecno[ biaBka. Jedn z takich prób jest reakcja ksantoproteinowa. Przeprowadzono do[wiadczenie, w którym do znajdujcego si w probówce biaBka jaja kurzego dodano st|ony kwas azotowy(V) i zaobserwowano pojawienie si osadu o |óBtej barwie. Spo[ród podanych poni|ej wzorów aminokwasów podkre[l wzór tego, którego obecno[ w biaBku spowodowaBa powstanie |óBtego osadu. H2N CH COOH H2N CH COOH CH2 H2N CH COOH CH OH N COOH CH2 SH CH3 H OH Zadanie 35. (2 pkt) UzupeBnij poni|sze zdania dotyczce wBa[ciwo[ci biaBek, wpisujc w odpowiedniej formie gramatycznej okre[lenia wybrane z poni|szego zestawu. denaturacja, wysolenie, roztwór wBa[ciwy, roztwór koloidalny, zawiesina, polarne, niepolarne, hydratacja, dysocjacja, odwracalny, nieodwracalny 1. BiaBko jaja kurzego rozpuszcza si w wodzie, tworzc ......................................................... . Ka|da czsteczka biaBka w roztworze posiada tzw. otoczk solwatacyjn. Solwatacja czsteczek biaBka jest mo|liwa ze wzgldu na obecno[ ........................................ grup hydroksylowych, karboksylowych i aminowych w BaDcuchach bocznych aminokwasów. 2. Otoczk solwatacyjn biaBek mo|na zniszczy przez dodanie do roztworu soli, np. NaCl, której jony s silniej solwatowane. Widoczne jest wtedy wytrcenie biaBka z roztworu, zwane ........................................... . Proces ten jest ................................................ . Pod wpBywem wysokiej temperatury, soli metali ci|kich czy te| st|onych kwasów lub zasad biaBka wytrcaj si z roztworów w sposób .................................................. . Zjawisko to nosi nazw ......................................................... . Nr zadania 32. 33a) 33b) 34. 35. WypeBnia Maks. liczba pkt 1 1 2 1 2 egzaminator Uzyskana liczba pkt 18 Egzamin maturalny z chemii Poziom rozszerzony BRUDNOPIS KOD EGZAMINATORA Czytelny podpis egzaminatora KOD ZDAJ¥CEGO

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
2011 maj (4)
2011 maj (3)
2011 MAJ OKE PP TRS
2011 MAJ OKE PR II
2011 MAJ OKE PP
2011 maj CKE
2011 MAJ OKE PR
2011 MAJ OKE PP ODP
2011 maj (2)
2011 MAJ OKE PP
2011 MAJ OKE PP
2011 MAJ OKE PR ODP

więcej podobnych podstron