plik


ÿþSylwia OziembBo-Brzykczy Czynniki chemiczne Obowizki pracodawcy Warszawa 2008 Projekt okBadki Dorota Zajc Opracowanie redakcyjne Magdalena Regulska Opracowanie typograficzne i Bamanie Barbara Charewicz Zdjcie na okBadce: European Commission, Audiovisual Service Copyright GBówny Inspektorat Pracy 2008 © PACSTWOWA INSPEKCJA PRACY GAÓWNY INSPEKTORAT PRACY WARSZAWA 2008 www.pip.gov.pl Spis tre[ci III. Podstawowe obowizki pracodawcy............................................................. 5 1. Identyfikacja substancji chemicznych wystpujcych w zakBadzie.............. 5 2. Ustalenie stopnia szkodliwo[ci...................................................................... 5 3. Dokumentacja dotyczca czynników chemicznych ..................................... 7 4. Informowanie pracujcych o zagro|eniach i sposobach ochrony przed nimi ...................................................................................................... 16 5. Przechowywanie i magazynowanie chemikaliów .........................................18 6. Oznakowanie opakowaD, miejsc, rurocigów, pojemników oraz zbiorników sBu|cych do przechowywania lub zawierajcych substancje lub preparaty niebezpieczne ......................................................22 III. Pierwsze obowizki w ramach REACH .........................................................28 1. Chemikalia podlegajce przepisom REACH................................................. 28 2. Pierwszy etap REACH  rejestracja substancji .............................................29 3. Rejestracja przez producentów, importerów lub dalszych u|ytkowników substancji....................................................................................................... 30 III. Podsumowanie................................................................................................. 31 IV. MateriaBy zródBowe........................................................................................... 32 3 4 I. Podstawowe obowizki pracodawcy 1. Identyfikacja substancji chemicznych wystpujcych w zakBadzie Ka|dy pracodawca, u którego w procesie pracy s produkowane, pakowane, stosowane, czy te| przechowywane substancje i preparaty chemiczne  ma obo- wizek speBni wymagania prawne naBo|one przez obowizujce przepisy. Niewywi- zywanie si z niektórych obowizków naBo|onych przez przepisy stanowi wykroczenie, za które pracodawcy mog by karani grzywn. Publikacja przeznaczona jest dla pracodawców, u których w procesach pracy wystpuj chemikalia, dla pracowników sBu|b bhp oraz dla wszystkich zainteresowa- nych tematyk bezpieczeDstwa przy wykorzystywaniu chemikaliów. Czynniki chemiczne stwarzaj szczególne zagro|enie dla zdrowia lub |ycia osób na nie nara|onych. Niedopuszczalne jest stosowanie czynni- ków chemicznych bez uprzedniego ustalenia ich stopnia szkodliwo[ci dla zdrowia pracowników i podjcia odpowiednich [rodków profilaktycznych. Bezpieczne stosowanie substancji i preparatów chemicznych mo| liwe jest po zweryfikowaniu i okre[leniu wystpujcych w zakBadzie chemikaliów oraz zapo- znaniu si z ich wBa[ciwo[ciami. Po przeprowadzeniu takiej analizy pracodawca ma obowizek sporzdzenia spisu niebezpiecznych substancji i preparatów chemicz- nych. Spis ten powinien by na bie|co aktualizowany. 2. Ustalenie stopnia szkodliwo[ci Znajc czynniki chemiczne wystpujce w zakBadzie, pracodawca ma obowizek ustalenia stopnia ich szkodliwo[ci dla zdrowia pracujcych. Badania i pomiary czyn- ników szkodliwych realizuj laboratoria posiadajce akredytacj na podstawie prze- pisów o systemie oceny zgodno[ci. Do dnia 31 grudnia 2008 r. badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdro- wia wystpujcych w [rodowisku pracy mog wykonywa tak|e laboratoria: 5 PaDstwowej Inspekcji Sanitarnej; jednostek badawczo-rozwojowych dziaBajcych w dziedzinie medycyny pracy i Centralnego Instytutu Ochrony Pracy  PaDstwowego Instytutu Badawczego; upowa|nione przez paDstwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego, na podstawie dotychczas obowizujcych przepisów; Wojskowej Inspekcji Sanitarnej w Wojskowych O[rodkach Medycyny Prewen- cyjnej. Przed przystpieniem do przeprowadzania badaD i pomiarów czynników szko- dliwych dla zdrowia w [rodowisku pracy nale|y dokona: rozeznania procesów tech- nologicznych, wystpujcych w nich czynników oraz analizy organizacji i sposobu wykonywania pracy. Obowizek wykonania takich badaD i pomiarów nale|y speBni nie pózniej ni| w terminie 30 dni od dnia rozpoczcia dziaBalno[ci. Kolejnych badaD i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia wystpujcego w [rodowisku pracy nie przepro- wadza si, je|eli wyniki dwóch ostatnio przeprowadzonych badaD i pomiarów nie przekroczyBy 0,1 warto[ci najwy|szego dopuszczalnego st|enia, a w procesie tech- nologicznym lub w warunkach wystpowania danego czynnika nie dokonaBa si zmiana mogca wpBywa na wysoko[ st|enia lub nat|enia czynnika szkodliwe- go dla zdrowia. W pozostaBych przypadkach kolejne czasookresy uzale|nione s od wyników poprzednich badaD i pomiarów. W przypadku wystpowania w [rodowisku pracy czynnika szkodliwego dla zdro- wia, niebdcego czynnikiem rakotwórczym lub mutagennym, badania i pomiary przeprowadza si: co najmniej raz w roku  przy stwierdzeniu w ostatnio przeprowadzonym ba- daniu lub pomiarze st|enia lub nat|enia czynnika szkodliwego dla zdrowia powy|ej 0,5 warto[ci najwy|szego dopuszczalnego st|enia lub nat|enia; co najmniej raz na dwa lata  przy stwierdzeniu w ostatnio przeprowadzonym badaniu lub pomiarze st|enia lub nat|enia czynnika szkodliwego dla zdro- wia powy|ej 0,1 do 0,5 warto[ci najwy|szego dopuszczalnego st|enia lub nat|enia; w ka|dym przypadku wprowadzenia zmiany w warunkach wystpowania te- go czynnika. Odrbnie przepisy reguluj czstotliwo[ wykonywania badaD i pomiarów w przypadku wystpowania w [rodowisku pracy czynnika o dziaBaniu rakotwórczym lub mutagennym. Przeprowadza si je: co najmniej raz na trzy miesice  przy stwierdzeniu w ostatnio przeprowadzo- nym badaniu lub pomiarze st|enia czynnika rakotwórczego lub mutagenne- go powy|ej 0,5 warto[ci najwy|szego dopuszczalnego st|enia; co najmniej raz na sze[ miesicy  przy stwierdzeniu w ostatnio przeprowa- 6 dzonym badaniu lub pomiarze st|enia czynnika rakotwórczego lub mutagen- nego powy|ej 0,1 do 0,5 warto[ci najwy|szego dopuszczalnego st|enia; w ka|dym przypadku wprowadzenia zmiany w warunkach wystpowania te- go czynnika. W przypadku wystpowania w [rodowisku pracy szkodliwego dla zdro- wia czynnika chemicznego, dla którego okre[lono warto[ najwy|szego do- puszczalnego st|enia puBapowego, nale|y przeprowadza cigBe pomiary st|enia tego czynnika. 3. Dokumentacja dotyczca czynników chemicznych Karty charakterystyki W procesach pracy niedopuszczalne jest stosowanie niebezpiecznych substan- cji i preparatów chemicznych bez kart charakterystyki, poniewa| zawieraj one infor- macje o stopniu szkodliwo[ci danego czynnika. Przepisy prawa zobowizuj pracodawc do jej posiadania. Za przekazanie kart charakterystyki odbiorcom sub- stancji chemicznych odpowiedzialny jest dostawca. Jednocze[nie jest on zobo- wizany do aktualizacji tych kart. Przepisy wymieniaj trzy przypadki obligujce dostawc do przekazania karty charakterystyki: karta charakterystyki jest obowizkowa w przypadku, gdy substancja lub pre- parat speBniaj kryteria klasyfikujce je jako niebezpieczne zgodnie z dyrek- tyw 67/548/EWG lub dyrektyw 1999/45/WE; kart charakterystyki nale|y dostarczy w przypadku, gdy substancja jest trwaBa, wykazujca zdolno[ do bioakumulacji i toksyczna (PBT) lub te| bar- dzo trwaBa i wykazujca bardzo du| zdolno[ do bioakumulacji (vPvB). Po- wy|sze cechy substancji okre[lane s na podstawie badaD do[wiadczalnych oraz dostpnych danych, a kryteria identyfikacji takich substancji zawarto w zaBczniku XIII do rozporzdzenia REACH; wymóg przekazania karty charakterystyki dotyczy substancji znajdujcej si na li[cie sporzdzonej zgodnie z art. 59 ust. 1 rozporzdzenia REACH z po- wodów innych ni| omówione w dwóch powy|szych przypadkach. Dotyczy to tworzonej przez Europejsk Agencj ds. Chemikaliów kandydackiej listy sub- stancji, które ewentualnie bd wBczone do zaBcznika XIV rozporzdzenia REACH, tj. do substancji podlegajcych procedurze udzielania zezwoleD. Na- le|y zaznaczy, |e zastosowania lub ka tegorie zastosowaD mog zosta zwolnione z obowizku uzyskania zezwolenia pod warunkiem, |e z istniej- 7 cych konkretnych przepisów prawnych UE  ustalajcych minimalne wyma- gania dotyczce ochrony zdrowia ludzkiego lub [rodowiska dla takiego zasto- sowania substancji  wynika, |e ryzyko jest objte wBa[ciw kontrol. Wzór karty charakterystyki zostaB okre[lony w zaBczniku nr II do rozpo- rzdzenia Wspólnoty Europejskiej w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleD i stosowanych ograniczeD w zakresie chemikaliów (REACH). Informacje przekazywane przez dostawc w przypadku braku wymogu sporzdzania karty charakterystyki Dla substancji w ich postaci wBasnej lub skBadników preparatów, dla których nie jest wymagana karta cha rakterystyki, na dostawc zostaB na Bo|ony obowizek przekazania okre[lonych informacji. Kwestie te doprecyzowano w rozporzdzeniu REACH. Zakres tych informacji obejmuje: numery rejestracji dla ka|dej substancji, nadane przez Agencj ds. Chemi- kaliów po skompletowaniu dokumentów rejestracyjnych przez rejestrujce- go (producenta, importera, dalszego u|ytkownika); informacj o tym, czy dana substancja wymaga zezwolenia i szczegóBy zwi- zane z ka|dym udzieleniem lub odmow udzielenia zezwolenia w BaDcuchu dostaw (producent, importer, dalszy u|ytkownik); szczegóBy dotyczce ka|dego przypadku zastosowania ograniczenia; wszelkie inne dostpne i stosowne informacje dotyczce substancji, niezbd- ne do umo|liwienia okre[lenia i zastosowania odpowiednich [rodków kon- troli ryzyka. Ka|dy uczestnik BaDcucha dostaw substancji lub preparatu ma obowizek prze- kazania uczestnikowi lub dystrybutorowi, stanowicemu poprzednie ogniwo BaDcu- cha dostaw, informacje odnoszce si do bezpieczeDstwa u|ywania danej substancji lub preparatu. Przekazania wymagaj informacje dotyczce niebezpiecznych wBa[ci- wo[ci, bez wzgldu na zastosowania, których dotycz oraz inne informacje mog- ce podwa|y stosowno[ [rodków kontroli ryzyka okre[lonych w dostarczonej mu karcie charakterystyki, przy czym przekazywane s one wyBcznie w odniesieniu do zastosowaD zidentyfikowanych. Wyniki badaD i pomiarów Uprawnione laboratoria, po dokonaniu pomiarów czynników szkodliwych, prze- kazuj pracodawcy dokumentacj potwierdzajc ich wykonanie oraz wskazujc poziom nara|enia na nie na stanowiskach pracy. 8 Pierwsze wyniki badaD i pomiarów czynników szkodliwych przechowuje si w za- kBadzie przez 3 lata, liczc od daty ostatniego wpisu. Rejestr czynników szkodliwych Na podstawie wyników badaD i pomiarów pracodawca ma obowizek bie|ce- go prowadzenia rejestru czynników szkodliwych dla zdrowia wystpujcych na sta- nowisku pracy. Rejestry przechowuje si w zakBadzie przez 40 lat, liczc od daty ostatniego wpisu. WZÓR REJESTRU CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH DLA ZDROWIA  WYSTPUJCYCH NA STANOWISKU PRACY [10] Nr karty ........................................... ........................................... [][][][][][] ........................................... (nazwa lub symbol stanowiska pracy) ......................................... (piecz zakBadu pracy) Data zaBo|enia rejestru: [][][][][][][][] dzieD/miesic/rok ............................................ Lokalizacja stanowiska pracy: Nr statystyczny  REGON Charakterystyka stanowiska: (krótki opis technologii lub rodzaju produkcji, elementy wyposa|enia, materiaBy, strefy zagro|enia, podstawowe czynno[ci, sposób i czas ich wykonywania) 9 Wykaz czynników szkodliwych wystpujcych na stanowisku pracy Czynniki chemiczne PyBy Czynniki fizyczne Czynniki biologiczne Rok: 20.. 20.. 20.. 20.. Pracujcych ogóBem na stanowiskach pracy: kobiet w tym: mBodocianych pracujcych na nocnej zmianie Liczba pracujcych w warunkach przekroczenia warto[ci dopuszczalnych Karty badaD i pomiarów Wyniki badaD i pomiarów czynników szkodliwych pracodawca zobligowany jest na bie|co wpisywa do prowadzonych kart badaD i pomiarów. Karty te przechowuje si w zakBadzie przez okres 40 lat, liczc od daty ostatnie- go wpisu. KARTA BADAC I POMIARÓW CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH [10] CZYNNIK CHEMICZNY 1. Nazwa czynnika 2. Data pomiaru 3. Miejsce pomiaru 4. Wykonujcy pomiar 5. Metoda pomiaru 10 CZYNNIK CHEMICZNY cd. Wynik pomiaru*) 6. (warto[ dopuszczalna) 7. Interpretacja wyniku 8. Stanowisko pracy PYA 1. Nazwa czynnika 2. Data pomiaru 3. Miejsce pomiaru 4. Wykonujcy pomiar 5. Metoda pomiaru Wynik pomiaru*) 6. (warto[ dopuszczalna) 7. Interpretacja wyniku 8. Stanowisko pracy CZYNNIK FIZYCZNY 1. Nazwa czynnika 2. Data pomiaru 3. Miejsce pomiaru 4. Wykonujcy pomiar 5. Metoda pomiaru 6. Wynik pomiaru 7. Interpretacja wyniku 8. Stanowisko pracy *) W przypadku pomiarów cigBych  warto[ maksymalna. 11 Instrukcje bezpieczeDstwa i higieny pracy Pracodawca ma obowizek udostpni pracownikom do staBego korzystania ak- tualne instrukcje bezpieczeDstwa i higieny pracy dotyczce postpowania z materia- Bami niebezpiecznymi i szkodliwymi dla zdrowia. Powinny one w sposób zrozumiaBy dla pracowników wskazywa czynno[ci, któ- re nale|y wykona przed rozpoczciem danej pracy, zasady i sposoby bezpieczne- go jej wykonywania, czynno[ci po jej zakoDczeniu oraz zasady postpowania w sytuacjach awaryjnych stwarzajcych zagro|enia dla |ycia lub zdrowia pracowni- ków. Ponadto instrukcje dotyczce prac zwizanych ze stosowaniem niebezpiecz- nych substancji i preparatów chemicznych powinny uwzgldnia informacje zawarte w kartach charakterystyki substancji i preparatów. Instrukcje magazynowania W zakBadzie nale|y opracowa instrukcje okre[lajce sposób skBadowania, pa- kowania, za Badunku i transportu ma teriaBów niebezpiecznych. Powinny by one dostpne w magazynach z chemikaliami, za[ informacje w nich zawarte powinny dotyczy: zachowania temperatur, wilgotno[ci i ochrony przed nasBonecznieniem sto- sownie do rodzaju materiaBów niebezpiecznych i ich wBa[ciwo[ci; przestrzegania ograniczeD dotyczcych wspólnego skBadowania i stosowania materiaBów; ograniczenia ilo[ci jednocze[nie skBadowanych materiaBów do ilo[ci dopusz- czalnej dla danego materiaBu i danego pomieszczenia; przestrzegania zasad rotacji z zachowaniem dopuszczalnego czasu skBado- wania poszczególnych materiaBów; zachowania dodatkowych wymagaD specyficznych dla skBadowania materia- Bów i ich stosowania; rozmieszczenia materiaBów w sposób umo|liwiajcy prowadzenie kontroli skBadowania i skBadowanych materiaBów. Nale|y w nich uj równie| zasady postpowania w sytuacjach awaryjnych. Ocena ryzyka chemicznego Pracodawca jest obowizany do ustalenia, czy w [rodowisku pracy wystpuje czynnik chemiczny stwarzajcy zagro|enie oraz do dokonania i udokumentowania oceny ryzyka zawodowego stwarzanego przez ten czynnik. 12 Okre[lenie w ocenie ryzyka zagro|eD zwizanych z wBa[ciwo[ciami da- nej substancji czy preparatu oraz pod jcie [rodków minimalizujcych stwierdzone ryzyko jest istotnym elementem warunkujcym bezpieczne [rodowisko pracy. Ponadto pracodawca ma obowizek prowadzenia dokumentacji oceny ryzyka zawodowego oraz zastosowanych niezbdnych [rodków profilaktycznych. Dokument potwierdzajcy przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego powi- nien uwzgldnia w szczególno[ci: 1) opis ocenianego stanowiska pracy, w tym wyszczególnienie: a) stosowanych maszyn, narzdzi i materiaBów; b) wykonywanych zadaD; c) wystpujcych na stanowisku niebezpiecznych, szkodliwych i uci|liwych czynników [rodowiska pracy; d) stosowanych [rodków ochrony zbiorowej i indywidualnej; e) osób pracujcych na tym stanowisku; 2) wyniki przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego dla ka|dego z czynników [rodowiska pracy oraz niezbdne [rodki profilaktyczne zmniejszajce ryzyko; 3) dat przeprowadzonej oceny oraz osoby dokonujce oceny. W ocenie ryzyka zawodowego, dotyczcego nara|enia na chemikalia, nale|y równie| uwzgldni: niebezpieczne wBa[ciwo[ci czynnika chemicznego; otrzymane od dostawcy informacje dotyczce zagro|enia czynnikiem che- micznym oraz zaleceD jego bezpiecznego stosowania, w szczególno[ci za- warte w karcie charakterystyki, o których mowa w odrbnych przepisach; rodzaj, poziom i czas trwania nara|enia; warto[ci najwy|szych dopuszczalnych st|eD w [rodowisku pracy, je|eli zo- staBy ustalone; warto[ci dopuszczalnych st|eD w materiale biologicznym, je|eli zostaBy usta- lone; efekty dziaBaD zapobiegawczych; wyniki oceny stanu zdrowia pracowników, je|eli zostaBa przeprowadzona; warunki pracy przy u|ytkowaniu czynników chemicznych, z uwzgldnieniem ilo[ci tych czynników. Ryzyko zawodowe wynikajce z pracy z czynnikiem chemicznym stwarzajcym zagro|enie nale|y eliminowa lub ogranicza do minimum zgodnie z ogólnymi prze- pisami bezpieczeDstwa i higieny pracy. 13 DziaBania te powinny by osigane gBównie przez: wBa[ciwe zaprojektowanie i organizacj pracy w miejscu pracy; dostarczenie odpowiedniego wyposa|enia dla prac z czynnikami chemicz- nymi oraz stosowanie procedur utrzymania ruchu, które zapewniaj ochron zdrowia i bezpieczeDstwo pracowników w miejscu pracy; zmniejszanie do minimum liczby pracowników nara|onych lub tych, którzy mog by nara|eni na czynniki chemiczne w miejscu pracy; zmniejszanie do minimum czasu i poziomu nara|enia na czynnik chemiczny; odpowiedni higien miejsca pracy; zmniejszanie do minimum ilo[ci czynnika chemicznego wymaganego w pro- cesie pracy; stosowanie wBa[ciwych procedur pracy, w tym procedur lub instrukcji bez- piecznego obchodzenia si z czynnikiem chemicznym stwarzajcym zagro- |enie i odpadami zawierajcymi taki czynnik oraz procedur ich przecho- wywania i transportu w miejscu pracy; wBa[ciwe stosowanie urzdzeD i sprztu w pracach z czynnikiem chemicz- nym, zapewniajce bezpieczeDstwo i ochron zdrowia pracowników. W przypadku, gdy rodzaj prowadzonej przez pracodawc dziaBalno[ci na to po- zwala, preferowanym dziaBaniem, podejmowanym w celu wyeliminowania lub ogra- niczenia ry zyka, powinno by uni kanie sto sowania czyn nika chemicznego stwarzajcego zagro|enie, poprzez zastpienie go czynnikiem chemicznym lub pro- cesem, który w warunkach jego stosowania nie stwarza zagro|enia lub stwarza mniejsze zagro|enie dla bezpieczeDstwa i zdrowia pracowników. Ograniczeniu ryzyka mo|e równie| sBu|y eliminowanie (w miar mo|liwo[ci) lub zastpowanie niebezpiecznych czynników lub procesów takimi, które nie bd stanowiBy zagro|enia dla pracowników. W innym przypadku pracodawca jest obo- wizany do ograniczenia ryzyka do minimum przez zastosowanie [rodków oraz dzia- BaD ochronnych i zapobiegawczych, odpowiednich do wyników oceny ryzyka zawodowego. Podejmuje si je poprzez: wyeliminowanie uwalniania do [rodowiska pracy czynnika chemicznego stwa- rzajcego zagro|enie przez wBa[ciwe projektowanie procesów pracy i kon- trol techniczn oraz stosowanie odpowiedniego wyposa|enia i materiaBów; ograniczenie uwalniania do [rodowiska pracy czynnika chemicznego stwa- rzajcego zagro|enie przez wBa[ciwe projektowanie i wBa[ciw organizacj procesów pracy, stosowanie odpowiedniego wyposa|enia i materiaBów oraz systematyczne kontrole stanu bezpieczeDstwa i higieny pracy ze szczegól- nym uwzgldnieniem organizacji procesów pracy, stanu technicznego ma- szyn i innych urzdzeD technicznych oraz usta lenie sposobów re jestracji nieprawidBowo[ci i metod ich usuwania; 14 stosowanie [rodków ochrony zbiorowej u zródBa powstawania zagro|enia, tj. np. odpowiednia wentylacja, odpowiednie dziaBania organizacyjne; stosowanie [rodków ochrony indywidualnej, je|eli zagro|eniu nie mo| - na przeciwdziaBa w inny sposób. W przypadku, gdy pomiary st|eD czynnika chemicznego wyka| prze- kroczenie warto[ci najwy|szych dopuszczalnych st|eD, pracodawca nie- zwBocznie powinien podj dziaBania i [rodki zmierzajce do zlikwidowania przekroczeD. W przypadku obecno[ci w miejscu pracy czynnika chemicznego stwarzajcego zagro|enie wypadku lub awarii pracodawca okre[la i wdra|a procedury dziaBania celem zapewnienia bezpieczeDstwa i ochrony zdrowia pracowników. Procedury te obejmuj tak|e wiczenia ratownicze (powtarzane okresowo), zapewnienie odpo- wiednich [rodków i urzdzeD ratowniczych oraz zasady udzielania pierwszej pomo- cy poszkodowanym. Wykaz prac szczególnie niebezpiecznych W przypadku wykonywania prac przy u|yciu chemicznych materiaBów niebez- piecznych pracodawca jest obowizany do ustalenia i aktualizowania wykazu prac szczególnie niebezpiecznych wystpujcych w zakBadzie pracy. Ma równie| obowizek okre[lenia szczegóBowych wymagaD bezpieczeDstwa i hi- gieny pracy przy wykonywaniu tych prac. Profilaktyczna ochrona zdrowia Pracodawca nie mo|e dopu[ci do pracy pracownika bez aktualnego orzecze- nia lekarskiego stwierdzajcego brak przeciwwskazaD do pracy na okre[lonym sta- nowisku. Pracownicy nara|eni na dziaBanie chemikaliów powinni by objci w zakBadach profilaktyczn opiek lekarsk. W skierowaniach na badania lekarskie, wymaganych zgodnie z postanowieniami Kodeksu pracy, na le|y uszczegóBawia na ra|enie na specyficzne rodzaje chemikaliów. Rzetelne wskazanie zagro|eD pozwala leka- rzom medycyny pracy na prawidBowy dobór zakresu profilaktycznych badaD lekar- skich. Z kolei z tym zwizane jest wBa[ciwe zdiagnozowanie zdrowia pracowników w celu okre[lenia zdolno[ci do wykonywania okre[lonej pracy. 15 4. Informowanie pracujcych o zagro|eniach i sposobach ochrony przed nimi Szkolenia bhp Niezbdnym warunkiem dopuszczenia pracowników do pracy jest posiadanie przez nich wymaganych kwalifikacji, a tak|e dostatecznej znajomo[ci przepisów oraz zasad bezpieczeDstwa i higieny pracy. WypeBniajc ten przepis, pracodawcy zobowizani s do poddawania pracow- ników szkoleniom w zakresie bezpieczeDstwa i higieny pracy, zarówno wstpnym ogólnym, wstpnym stanowiskowym, jak te| okresowym. Programy szkoleD, doty- czcych na ra|enia na chemikalia, powinny obejmowa zagadnienia zwizane z czynnikami niebezpiecznymi i szkodliwymi, w tym z substancjami i preparatami chemicznymi. Konsultacje w zakresie bhp Pracodawca ma obowizek konsultowania z pracownikami lub ich przedstawi- cielami dziaBaD w zakresie bezpieczeDstwa i higieny pracy. Konsultacjom tym po- winny podlega zmiany w organizacji pracy i w wyposa|eniu stanowisk pracy, jak i wprowadzane nowe procesy technologiczne oraz substancje i preparaty chemicz- ne, je|eli mog one stwarza zagro|enia dla zdrowia lub |ycia pracowników. Ponadto nale|y konsultowa z pracownikami zagadnienia oceny ryzyka zawodo- wego wystpujcego przy wykonywaniu okre[lonych prac oraz zasady informowa- nia pracowników o tym ry zyku, jak te| szko lenia pracowników w dziedzinie bezpieczeDstwa i higieny pracy. Równie| pracownicy maj obowizek wspóBpracy z pracodawc w zakresie bhp oraz zgBaszania wszelkich sytuacji stwarzajcych zagro|enie, w tym zwizanych z u|ywaniem chemikaliów. Z kolei pracodawca powinien uwzgldnia uzasadnione wnioski pracowników w tym zakresie. Instrukta|e dla prac szczególnie niebezpiecznych w nara|eniu na chemikalia Pracodawca ma obowizek zaznajamia pracowników z przepisami i zasadami bezpieczeDstwa i higieny pracy, dotyczcymi wykonywanych przez nich prac. Po- nadto jest on obowizany poinformowa pracowników o mo|liwo[ci powstania nie- przewidzianych sytuacji, podczas których mogByby wystpi powa|ne zagro|enia dla zdrowia lub |ycia, zwizane z wystpowaniem czynników niebezpiecznych. Prace przy u|yciu materiaBów niebezpiecznych, tj. substancji i preparatów che- micznych sklasyfikowanych jako niebezpieczne, zgodnie z przepisami o substan- 16 cjach i preparatach chemicznych, mog by wykonywane po zapewnieniu przez pracodawc instrukta|u dla pracowników. Obejmuje on w szczególno[ci: imienny podziaB pracy; kolejno[ wykonywania zadaD; wymagania bhp przy poszczególnych czynno[ciach. Instrukcje bezpieczeDstwa i higieny pracy dotyczce postpowania z chemikaliami Pracownicy powinni by zapoznawani z instrukcjami stanowiskowymi w zakre- sie bezpieczeDstwa i higieny pracy. Pracodawca obowizany jest udostpni pra- cowni kom ak tualne in struk cje bez pieczeD stwa i hi gieny pracy do tyczce postpowania z materiaBami niebezpiecznymi i szkodliwymi dla zdrowia. Nale|y za- pewni mo|liwo[ staBego korzystania z tych instrukcji. Instrukcje magazynowania Pracowników zatrudnionych przy pracach zwizanych z magazynowaniem sub- stancji i preparatów chemicznych nale|y zapozna z tre[ci instrukcji magazynowa- nia. Instrukcja ta powinna by dostpna dla wykonujcych prace w magazynie. Informowanie o ryzyku zawodowym Pracodawca jest zobowizany zapewni pracownikom bezpieczeDstwo i higie- n pracy, w szczególno[ci przez ograniczanie ryzyka zawodowego w wyniku wBa[ci- wej organizacji pracy oraz stosowania koniecznych [rodków pro filaktycznych, a tak|e informowania i szkolenia pracowników. Przepisy okre[laj obowizek informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wi|e si z wykonywan prac oraz o zasadach ochrony przed zagro|eniami. Pracownicy powinni by informowani o zagro|eniach istniejcych na stanowiskach pracy. Szczególnie wa|ne s informacje dotyczce [rodków ochrony indywidualnej i zasad ich stosowania. Informacje z kart charakterystyki Pracownikom i ich przedstawicielom nale|y zapewni dostp do informacji za- wartych w kartach charakterystyki  w odniesieniu do substancji lub preparatów, któ- re stosuj, jak te|, na które mog by nara|eni w trakcie swojej pracy. Informacje o substancjach, dla których nie jest wymagana karta charakterystyki Pracownikom i ich przedstawicielom na le|y zapewni dostp do in formacji o substancjach w ich postaci wBasnej lub jako skBadników preparatów, dla których nie 17 jest wymagana karta charakterystyki  w odniesieniu do substancji lub preparatów, które stosuj, jak te|, na które mog by nara|eni w trakcie swojej pracy. Wyniki badaD [rodowiskowych O wynikach przeprowadzonych badaD i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w [rodowisku pracy pracodawca jest obowizany niezwBocznie poinformo- wa pracowników. Informacja ta powinna zosta przekazana w sposób ustalony w danym zakBadzie pracy. Ponadto na danym stanowisku nale|y umieszcza aktu- alne wyniki badaD lub pomiarów [rodowiskowych. 5. Przechowywanie i magazynowanie chemikaliów MateriaBy niebezpieczne nale|y przechowywa w miejscach i opakowa- niach przeznaczonych do tego celu i odpowiednio oznakowanych. Niedopuszczalne jest przechowywanie ma teriaBów niebezpiecznych w pojemnikach i opakowaniach sBu|cych do [rodków spo|ywczych. Pomieszczenia, aparatura, [rodki transportu, zbiorniki i opakowania, w któ- rych s stosowane, przemieszczane lub przechowywane niebezpieczne chemika- lia, powinny by odpowiednie w stosunku do wBa[ciwo[ci tych ma teriaBów. Ponadto w czasie transportu, skBadowania i stosowania materiaBów niebezpiecz- nych na le|y stosowa odpowiednie [rodki ochrony zbiorowej i indywidualnej  chronice pracowników przed szkodliwym lub niebezpiecznym dziaBaniem tych materiaBów. Zbiorniki i opakowania Zbiorniki, naczynia i inne opakowania sBu|ce do przechowywania materiaBów niebezpiecznych powinny by: oznakowane w sposób okre[lony w odrbnych przepisach; wykonane z materiaBu niepowodujcego niebezpiecznych reakcji chemicz- nych z ich zawarto[ci i nieulegajcego uszkodzeniu w wyniku dziaBania znaj- dujcego si w nich materiaBu niebezpiecznego; wytrzymaBe i zabezpieczone przed uszkodzeniem z zewntrz; odpowiednio szczelne i zabezpieczone przed wydostawaniem si z nich nie- bezpiecznej zawarto[ci lub dostaniem si do ich wntrza innych substancji, które w kontakcie z ich zawarto[ci mog stworzy stan zagro|enia; 18 wypeBnione w sposób zapewniajcy woln przestrzeD odpowiednio do mo|- liwo[ci termicznego rozszerzania si cieczy w warunkach przechowywania, transportu i stosowania. CiekBe materiaBy niebezpieczne Przy przechowywaniu ciekBego materiaBu niebezpiecznego w staBych zbiornikach nale|y: stosowa odpowiednie zabezpieczenia przed rozlewaniem i rozprzestrzenia- niem si zawarto[ci zbiornika w razie jego uszkodzenia, jak np. wanny, ryn- ny, koryta, zbiorniki rezerwowe; zapewni urzdzenie do bezpiecznego pomiaru ilo[ci cieczy zawartej w zbior- niku; uniemo|liwi dostp osób niepowoBanych do miejsc, w których znajduj si zbiorniki. Zbiorniki z ciekBymi materiaBami niebezpiecznymi oraz cieczami gorcymi mo- g by umieszczane nad stanowiskami pracy lub przej[ciami wyBcznie w przypad- kach wymuszonych przez proces technologiczny. Wówczas na le|y stosowa urzdzenia chronice przed oblaniem pracowników znajdujcych si pod tymi zbior- nikami. Nad pomieszczeniami, w których znajduj si staBe zbiorniki z gazami spr|ony- mi, skroplonymi lub rozpuszczonymi pod ci[nieniem, nie mog by organizowane stanowiska pracy. Pakowanie, skBadowanie, zaBadunek i transport materiaBów niebezpiecz- nych z innymi materiaBami stwarzajcymi dodatkowe zagro|enie na skutek wzajemnego oddziaBywania tych ma teriaBów  w przypadku uszkodzenia opakowania  jest niedopuszczalne. Magazyny Pomieszczenia przeznaczone do skBadowania lub stosowania materiaBów nie- bezpiecznych pod wzgldem po|arowym lub wybuchowym oraz pomieszczenia, w których istnieje niebezpieczeDstwo wydzielania si substancji sklasyfikowanych ja- ko niebezpieczne, powinny by wyposa|one w: urzdzenia zapewniajce sygnalizacj o zagro|eniach; odpowiedni sprzt i [rodki ga[nicze, [rodki neutralizujce, apteczki oraz od- powiednie [rodki ochrony zbiorowej i indywidualnej, stosownie do wystpu- jcych zagro|eD. 19 Pracodawca jest obowizany ustali i poda do wiadomo[ci pracowników wa- runki, jakie powinny by speBnione przed wej[ciem pracowników do zagro|onych pomieszczeD. Pracownicy zatrudnieni w tych pomieszczeniach powinni mie zapew- niony staBy dostp do [rodków Bczno[ci na wypadek awarii, wybuchu lub po|aru. W pomieszczeniach, w których w wyniku awarii mog wydziela si substancje toksyczne lub bardzo toksyczne albo substancje stwarzajce zagro|enie wybuchem, pracodawca ma obowizek zapewni awaryjn wentylacj wycigow uruchamian od wewntrz i z zewntrz pomieszczeD. Ma ona zapewnia wymian powietrza do- stosowan do przeznaczenia pomieszczenia  zgodnie z odrbnymi przepisami i Polskimi Normami. SkBadowanie materiaBów niebezpiecznych Sposób skBadowania i stosowania materiaBów niebezpiecznych powinien za- pewnia: zachowanie temperatur, wilgotno[ci i ochron przed nasBonecznieniem sto- sownie do rodzaju materiaBów niebezpiecznych i ich wBa[ciwo[ci; przestrzeganie ograniczeD dotyczcych wspólnego skBadowania i stosowania materiaBów; ograniczenie ilo[ci jednocze[nie skBadowanych materiaBów do ilo[ci dopusz- czalnej dla danego materiaBu i danego pomieszczenia; przestrzeganie zasad rotacji z zachowaniem dopuszczalnego czasu skBado- wania poszczególnych materiaBów; zachowanie dodatkowych wymagaD specyficznych dla skBadowania materia- Bów i ich stosowania; rozmieszczenie materiaBów w sposób umo|liwiajcy prowadzenie kontroli skBadowania i skBadowanych materiaBów. PrzeBadunek PrzeBadunek ma teriaBów niebezpiecznych powinien odbywa si w miejscu do tego przystosowanym, przy wykorzystaniu odpowiednich do tego celu urzdzeD oraz [rodków ochrony zbiorowej i indywidualnej chronicych przed zagro|eniami i skutkami zagro|eD, szczególnie pochodzcych od elektryczno[ci statycznej oraz wystpujcych przy przelewaniu cieczy. W miejscu przeBadunku materiaBów niebezpiecznych nie mog przeby- wa osoby niezatrudnione przy tych pracach. 20 Czynniki rakotwórcze Je|eli procesy pracy powoduj wystpowanie czynników rakotwórczych i innych stwarzajcych niebezpieczeDstwo dla zdrowia i |ycia pracowników  pracodawca powinien podj przedsiwzicia w kierunku zastpienia tych procesów innymi, w których czynniki te nie wystpuj. Je|eli przedsiwzicia te nie s technicznie mo|liwe, pracodawca jest obowi- zany w szczególno[ci: ograniczy do minimum liczb pracowników nara|onych na czynniki niebez- pieczne; ograniczy do minimum wystpowanie tych czynników w [rodowisku pracy; zapewni stosowanie [rodków ochrony zbiorowej, a gdy nara|enie nie mo|e by zlikwidowane w inny sposób  [rodków ochrony indywidualnej; wymaga od pracowników przestrzegania zasad higieny, a w szczególno[ci niedopuszczanie do spo|ywania posiBków, picia i palenia tytoniu w miejscach pracy; okre[li w instrukcjach bezpieczeDstwa i higieny pracy z czynnikami chemicz- nymi odpowiednie zasady postpowania w razie powstania nieprzewidzia- nych sytuacji powodujcych powa|ne zagro|enia dla pracowników; zastosowa odpowiednie napisy i znaki ostrzegawcze w miejscach, w któ- rych wystpuj czynniki rakotwórcze; zapewni pomieszczenia, instalacje i urzdzenia przystosowane do regular- nego i skutecznego czyszczenia. Zrodki |rce Je|eli podczas procesów pracy wystpuje niebezpieczeDstwo oblania pracow- ników [rodkami |rcymi lub zapalenia odzie|y na pracowniku  nie da lej ni| 20 m w linii poziomej od stanowisk, na których wykonywane s te procesy, powin- ny by zainstalowane natryski ratunkowe (prysznice bezpieczeDstwa) do obmycia caBego ciaBa oraz oddzielne natryski (prysznice) do przemywania oczu. W razie potrzeby natryski powinny uruchamia si samoczynnie lub w inny spo- sób  z uwzgldnieniem ograniczonej sprawno[ci osób z nich korzystajcych. Na- tryski powinny by zasilane wod nieogrzewan i dziaBa niezawodnie bez wzgldu na warunki atmosferyczne. Przy wyj[ciu z pomieszczenia, w którym odbywa si praca przy u|yciu materia- Bów toksycznych, powinna znajdowa si co najmniej jedna umywalka z doprowa- dzon do niej ciepB wod. Ponadto na ka|dych dwudziestu pracowników nale|y zapewni jedn umywalk. 21 6. Oznakowanie opakowaD, miejsc, rurocigów, pojemni- ków oraz zbiorników sBu|cych do przechowywania lub zawierajcych substancje lub preparaty niebezpieczne WBa[ciwe oznakowanie opakowaD substancji i preparatów chemicznych, miejsc ich przechowywania oraz rurocigów je przesyBajcych zapewnia mo|li- wo[ szybkiej oraz prawidBowej identyfikacji zawartych w nich chemikaliów. Po- zwala za razem na zapewnienie pracujcym sku tecznych [rodków ochrony zbiorowej oraz indywidualnej, jak i na wBa[ciwe ich stosowanie. Oznakowanie opakowaD Ka|de opakowanie zawierajce substancj lub preparat chemiczny powinno by oznakowane w sposób przewidziany przepisami. Niedopuszczalne jest stosowanie substancji i preparatów chemicznych nieoznakowanych w sposób widoczny, umo|- liwiajcy ich identyfikacj. Przepisy przewiduj odstpstwa w zakresie oznakowania opakowaD substancji niebezpiecznej lub preparatu niebezpiecznego w przypadku, gdy opakowania te s zbyt maBe lub z innych powodów nie s przystosowane do ta- kiego oznakowania. Oznakowanie powinno by umieszczone na opakowaniu w taki sposób, aby jego tre[ mogBa zosta odczytana poziomo, gdy opakowanie pozostaje w normalnym po- Bo|eniu. Etykieta powinna by trwale przymocowana na powierzchni opakowania, a jej wewntrzna powierzchnia powinna przylega bezpo[rednio i w caBo[ci do niego. Informacje zamieszczone na oznakowaniu opakowania powinny wyraznie od- ró|nia si od tBa i mie takie wymiary i liternictwo, |eby byBy Batwe do odczytania. Kolor i wygld oznakowania opakowania powinny by tak dobrane, aby znak ostrze- gawczy i jego tBo wyraznie si od siebie odró|niaBy. Czytelno[ oznakowania uzale|niona jest od wielko[ci oznaczeD na etykiecie. Oznakowanie opakowania powinno mie nastpujce wymiary, zale|ne od pojem- no[ci opakowania [5]: Pojemno[ opakowania Wymiary (w milimetrach)  nieprzekraczajca 3 dm3 co najmniej 52 x 74, je|eli to mo|liwe  wiksza ni| 3 dm3, co najmniej 74 x 105 ale nieprzekraczajca 50 dm3  wiksza ni| 50 dm3, co najmniej 105 x 148 ale nieprzekraczajca 500 dm3  wiksza ni| 500 dm3 co najmniej 148 x 210 22 Nale|y pamita, i| ka|dy znak ostrzegawczy powinien pokrywa co najmniej jed- n dziesit pola powierzchni oznakowania opakowania, ale nie mniej ni| 1 cm2. Oznakowanie opakowania ka|dej substancji niebezpiecznej powinno zawiera: nazw substancji; nazw lub imi i nazwisko oraz adres i numer telefonu podmiotu odpowie- dzialnego za wprowadzenie substancji do obrotu (producenta, importera lub dystrybutora); znak lub znaki ostrzegawcze i napisy okre[lajce ich znaczenie; zwroty wskazujce rodzaj zagro|enia (R), zwroty okre[lajce sposoby ochro- ny (S), numer WE. Na opakowaniach preparatów chemicznych nale|y umie[ci przede wszystkim: nazw handlow lub informacj o przeznaczeniu preparatu; nazw lub imi i nazwisko, adres i numer telefonu podmiotu odpowiedzialne- go za wprowadzenie preparatu do obrotu; nazw chemiczn lub nazwy chemiczne substancji obecnych w preparacie, znak lub znaki ostrzegawcze i napisy okre[lajce ich znaczenie; zwroty R, zwroty S; ilo[ (mas lub objto[) preparatu w opakowaniu, je|eli preparat jest prze- znaczony do sprzeda|y dla konsumentów. Oznakowanie rurocigów oraz pojemników i zbiorników sBu|cych do prze- chowywania lub zawierajcych substancje albo preparaty niebezpieczne Pojemniki i zbiorniki stosowane do przechowywania substancji niebezpiecz- nych i preparatów niebezpiecznych oraz do pracy z nimi, jak te| niezabudowane ru- rocigi zawierajce takie substancje lub takie preparaty oznacza si znakami ostrzegawczymi. Przepisy przewiduj w niektórych przypadkach odstpienie od oznakowania zna- kami ostrzegawczymi: w przypadku pojemników i zbiorników stosowanych do przechowywania znaj- dujcych si w procesie technologicznym substancji niebezpiecznych lub preparatów niebezpiecznych przez krótki czas; gdy zawarto[ pojemnika lub zbiornika ulega czstym zmianom, a osobom obsBugujcym te pojemniki lub zbiorniki zostanie zapewniona informacja do- tyczca zagro|eD stwarzanych przez substancj niebezpieczn lub preparat niebezpieczny w nich przechowywany. Ponadto znaki ostrzegawcze mog zosta zastpione znakami ostrzegawczymi dla materiaBów niebezpiecznych z zastosowaniem tych samych piktogramów. W ta- kim przypadku nale|y je uzupeBni dodatkow informacj, dotyczc w szczegól- 23 Napis Napis Znak okre[lajcy Znak okre[lajcy Symbol Symbol ostrzegawczy znaczenie znaku ostrzegawczy znaczenie znaku ostrzegawczego ostrzegawczego Produkt Produkt bardzo niebezpieczny T+ N toksyczny dla [rodowiska Produkt Produkt T E toksyczny wybuchowy Produkt Produkt Xn O szkodliwy utleniajcy Produkt Produkt skrajnie C F+ |rcy Batwopalny Produkt Produkt wysoce Xi F dra|nicy Batwopalny Piktogramy powinny by koloru czarnego na |óBto-pomaraDczowym tle. W napisach okre[la- jcych znaczenie znaku ostrzegawczego mo|na pomin wyraz  produkt i okre[li znacze- nie znaku napisami typu skrajnie Batwopalny, wybuchowy, bardzo toksyczny. [5] 24 no[ci nazwy substancji niebezpiecznej lub preparatu niebezpiecznego, wzoru che- micznego substancji, oraz informacj o zagro|eniach stwarzanych przez substancj lub preparat niebezpieczny. Znaki te umieszcza si w widocznym miejscu, w sposób uniemo|liwiajcy ich zniszczenie lub przemieszczenie. W przypadku rurocigów oznakowanie umieszcza si w odstpach gwarantujcych wBa[ciwy dostp do informacji oraz w pobli|u naj- bardziej niebezpiecznych elementów rurocigu, w szczególno[ci zaworów lub zBcz. Oznakowanie miejsc skBadowania chemikaliów Miejsca, w których przechowywane s w znaczcych ilo[ciach substancje nie- bezpieczne lub preparaty niebezpieczne, oznakowuje si znakami ostrzegawczymi (patrz str. 24) lub znakami ostrzegawczymi dla materiaBów niebezpiecznych (patrz str. 26-27). Odstpstwa od tego mog dotyczy zapewnienia dostpu do informa- cji o zagro|eniach stwarzanych przez substancje niebezpieczne lub preparaty nie- bezpieczne zapewnionego przez oznakowanie opakowaD takich substancji lub preparatów. Miejsca, w których skBadowane s ró|norodne substancje niebezpieczne lub preparaty niebezpieczne, mog by oznakowane za pomoc znaku ostrzegawcze- go  ogólny znak ostrzegawczy  ostrze|enie o niebezpieczeDstwie . Znaki ostrzegawcze umieszcza si w pobli|u miejsca przechowywania substan- cji niebezpiecznych lub preparatów niebezpiecznych, w miejscu wej[cia na zagro- |ony teren. Powinny znajdowa si one na drzwiach pomieszczenia, w którym przechowywane s substancje lub preparaty niebezpieczne. Nale|y zapewni do- br widoczno[ oznakowania i je|eli jest to mo|liwe  umieszcza znaki na wyso- ko[ci linii wzroku, bez jakichkolwiek przeszkód pomidzy znakiem ostrzegawczym a osob patrzc. Miejsca oznakowane powinny by dobrze o[wietlone, Batwo do- stpne i widoczne. W przypadku gdy znak jest sBabo widoczny w naturalnym o[wie- tleniu, nale|y stosowa materiaBy odblaskowe, farby fosforyzujce lub dodatkowe o[wietlenie znaku. 25 ZNAKI OSTRZEGAWCZE DLA MATERIAAÓW NIEBEZPIECZNYCH [8] Znaki ostrzegawcze powinny mie nastpujce cechy charakterystyczne: ksztaBt trójktny, czarny piktogram na |óBtym tle z czarnymi krawdziami (|óBta cz[ zaj- muje nie mniej ni| 50% powierzchni znaku). Ostrze|enie przed substancjami i preparatami o wBa[ciwo[ciach wybuchowych. Ostrze|enie przed substancjami i preparatami o wBa[ciwo[ciach utleniajcych. Ostrze|enie przed substancjami i preparatami Batwopalnymi lub ostrze|enie o wysokiej temperaturze  w przypadku braku odrbnego znaku ostrzegajcego o wysokiej temperaturze. Ostrze|enie przed substancjami i preparatami toksycznymi. 26 Ostrze|enie przed substancjami i preparatami szkodliwymi lub dra|nicymi. Ostrze|enie przed substancjami i preparatami |rcymi. Ogólny znak ostrzegawczy  ostrze|enie o niebezpieczeDstwie. 27 II. Pierwsze obowizki w ramach REACH Z dniem 1 czerwca 2007 r. weszBo w |ycie rozporzdzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzie lania ze zwoleD i stosowania ograniczeD w zakresie chemikaliów (REACH), które reguluje kwestie zwizane z chemikaliami. Rozporzdzenie to na- kBada szereg nowych obowizków na przemysB chemiczny. Dotychczasowy system prawny dopuszczaB stosowanie substancji chemicznych, których ryzyko stosowania nie byBo w peBni znane lub przez dBugi czas byBo zani|ane (jak to miaBo miejsce w przypadku azbestu). Takie podej[cie dawaBo mo|liwo[ sze- rokiego ich stosowania w miejscu pracy oraz w produktach podstawowego u|ytku. Proponowany obecnie sys tem REACH (Registration  re jestracja, Ewa luation  ocena, Authorisation of Chemicals  autoryzacja, dopuszczenie substancji chemicz- nych) umo|liwi wcze[niejsze sprecyzowanie szkodliwo[ci niebezpiecznych substancji chemicznych oraz ich wpByw na ludzi i [rodowisko. REACH powinien równie| pomóc: ograniczy ryzyko wystpienia chorób zawodowych poprzez przede wszyst- kim: dostarczenie brakujcych informacji dotyczcych wBa[ciwo[ci substan- cji chemicznych oraz spo sobu ogra niczania ry zy ka zwi zanego ze stosowaniem tych substancji; usprawni przepByw informacji przez caBy proces produkcji oraz stymulacj, dziki procedurom autoryzacji i ograniczeD, procesu zastpowania substan- cji najbardziej szkodliwych substancjami mniej niebezpiecznymi. Nowe prawodawstwo wprowadzone rozporzdzeniem REACH jest wic jednym z etapów prowadzcych do poprawy ochrony zdrowia pracowników nara|onych na dziaBanie produktów chemicznych. 1. Chemikalia podlegajce przepisom REACH Zasadniczo przepisom rozporzdzenia REACH podlega wikszo[ substancji chemicznych. Istnieje bowiem szereg wyBczeD odnoszcych si do [rodków ochro- ny ro[lin, produktów biobójczych, produktów leczniczych, kosmetyków, odpadów czy te| dodatków do |ywno[ci lub pasz. Z uwagi na istnienie odrbnych przepisów 28 odnoszcych si do wskazanych grup, wyBczenia dotycz dziaBania niektórych lub prawie wszystkich przepisów rozporzdzenia. Rejestracji nie podlegaj równie| sub- stancje pozyskiwane z przyrody, je|eli nie s one niebezpieczne i nie byBy modyfi- kowane chemicznie. 2. Pierwszy etap REACH  rejestracja substancji Realizacj idei nowych przepisów dotyczcych chemikaliów rozpoczyna reje- stracja substancji chemicznych w Europejskiej Agencji ds. Chemikaliów. Przewiduje si dwa etapy rejestracji: rejestracj wstpn oraz rejestracj peB- n. PeBna rejestracja jest obowizkowa dla producentów z Unii Europejskiej oraz im- porterów substancji spo za niej. Z kolei re jestracja wstpna jest dobrowolna. Skorzystanie z niej umo|liwia jednak pózniejsze prolongaty terminów peBnej reje- stracji. W przypadku braku zarejestrowania substancji podczas wstpnej rejestracji, produkcja lub wprowadzanie na rynek eu ropejski chemikaliów bdzie mo| liwe po ich zarejestrowaniu w peBnym procesie rejestracji. Rozporzdzenie przewiduje krótki okres rejestracji wstpnej trwajcy od 1 czerw- ca 2008 r. do 1 grudnia 2008 r. Dokumentacja do wstpnej rejestracji powinna zawiera: nazw substancji; numer EINECS i CAS lub inne kody identyfikujce; imi i nazwisko lub nazw rejestrujcego; nazwisko osoby do kontaktu; przewidywany termin rejestracji/zakres wielko[ci obrotu. Po 1 grudnia 2008 r. rozpocznie si peBna rejestracja. Wówczas wymagane b- d dokumenty rejestracyjne: dossier techniczne oraz raport bezpieczeDstwa che- micznego. Ponadto dokumentacja peBnej rejestracji powinna zawiera: to|samo[ producenta/importera; identyfikacj substancji; informacje o produkcji i zastosowaniach; klasyfikacj i oznakowanie; wytyczne bezpiecznego stosowania; podsumowanie przebiegu badaD; szczegóBowe podsumowanie przebiegu badaD (je|eli jest wymagane); wskazanie wszelkich znanych informacji o substancji; propozycje dotyczce badaD (je|eli s wymagane); propozycje dotyczce braku ujawnienia cz[ci informacji. 29 3. Rejestracja przez producentów, importerów lub dalszych u|ytkowników substancji Producent lub importer substancji jako takiej lub w preparacie ma obowizek jej rejestracji, ale ma te| mo|liwo[ wcze[niejszej rejestracji wstpnej. Podobnie pro- ducent lub importer wyrobu, z którego substancja jest uwalniana w sposób zamie- rzony, ma obowizek jej rejestracji, a wcze[niej mo|liwo[ rejestracji wstpnej  o ile substancja nie byBa wcze[niej zarejestrowana w odniesieniu do tego zastosowania w tym BaDcuchu dostaw. Dystrybutor substancji ma obowizek przekazywania infor- macji w BaDcuchu dostaw. Dalszy u|ytkownik substancji, wykorzystujcy substancje w procesach pracy, ma obowizek speBni wymagania odnoszce si do informowania o zastosowaniu substancji w gór BaDcucha dostaw oraz stosowa i zaleca [rodki w celu wBa[ciwej kontroli ryzyka zwizanego ze stosowaniem chemikaliów. 30 III. Podsumowanie Ustawodawstwo europejskie, dotyczce niebezpiecznych substancji chemicz- nych, odnosi si do zagadnieD zwizanych z ob rotem tymi substancjami oraz z ochron pracowników nara|onych na kontakt z nimi. Dyrektywy europejskie, ustalajce normy wprowadzania niebezpiecznych sub- stancji na rynek, zakBadaj caBkowite dostosowanie krajowych przepisów prawnych. Z kolei dyrektywy dotyczce ochrony zdrowia i bezpieczeDstwa pracowników ma- j na celu minimalne dostosowanie przepisów poszczególnych paDstw czBonkow- skich. Oznacza to, |e paDstwa czBonkowskie w pierwszym przypadku (w zasadzie na poziomie krajowym) nie mog wprowadzi innych ograniczeD, natomiast w dru- gim przypadku  mog ustala normy krajowe bardziej rygorystyczne od norm eu- ropejskich. Wej[cie w |ycie przepisów REACH wpBynie istotnie na obydwie kategorie prawo- dawstwa. Pierwsze bd uchylane lub nowelizowane w celu dostosowania ich do re- gulacji praw nych REACH. W przypadku ochro ny zdrowia i bezpieczeDstwa pracowników przewiduje si natomiast, |e informacje uzyskane w wyniku zastoso- wania systemu REACH przyczyni si do skuteczno[ci tej kategorii prawodawstwa. W systemie REACH obowizek ten spadnie na producentów, którzy przed wpro- wadzeniem swoich produktów do handlu bd musieli dostarczy niezbdnych in- formacji na ich temat, umo|liwiajc w ten sposób podjcie niezbdnych [rodków zmniejszajcych zagro|enie. REACH wprowadzi dostpno[ jednolitych informacji o zarejestrowanych substancjach nieobjtych klauzul poufno[ci. Okres wdra |ania REACH gwa rantuje przemysBowi chemicznemu wiele lat na zgromadzenie odpowiednich danych dotyczcych bezpieczeDstwa produkowa- nych i stosowanych substancji. Zatem ogólna propozycja systemu REACH jest jed- nym z eta prowadzcych do po prawy ochro ny zdrowia pra cowników pów nara|onych na dziaBanie produktów chemicznych. 31 IV. MateriaBy zródBowe 1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zmianami oraz z 2007 r. Nr 176, poz. 1239). 2. Ustawa z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. Nr 11, poz. 84 ze zmianami oraz z 2007 r. Nr 176, poz. 1238). 3. Rozporzdzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 wrze[nia 1997 r. w spra- wie ogólnych przepisów bezpieczeDstwa i higieny pracy (tekst jednolity  Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 oraz z 2007 r. Nr 49, poz. 330). 4. Rozporzdzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeDstwa i higieny pracy zwizanej z wystpowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 11, poz. 86). 5. Rozporzdzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 wrze[nia 2003 r. w sprawie oznakowania opakowaD substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 173, poz. 1679, ze zmianami z 2004 r. Nr 260, poz. 2595). 6. Rozporzdzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 wrze[nia 2003 r. w sprawie kryteriów i spo- sobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 171, poz. 1666 ze zmianami z 2007 r. Nr 174, poz. 1222). 7. Rozporzdzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2007 r. w sprawie karty charak- terystyki (Dz. U. Nr 215, poz. 1588). 8. Rozporzdzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 marca 2003 r. w sprawie sposobu ozna- kowania miejsc, rurocigów oraz pojemników i zbiorników sBu|cych do przechowy- wania lub zawierajcych substancje niebezpieczne lub preparaty niebezpieczne (Dz. U. Nr 61, poz. 552). 9. Rozporzdzenie (WE) 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grud- nia 2006 roku w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleD i stosowanych ogra- niczeD w zakresie chemikaliów (REACH), utwo Eu ropejskiej Agencji Che - rzenia mikaliów, zmieniajce dyrektyw 1999/45/WE oraz uchylajce rozporzdzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporzdzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak równie| dyrektyw Rady 76/769/EWG i dy rektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE (opublikowane w Dzienniku Urzdowym Unii Europejskiej seria L nr 396 z 30 grudnia 2006 roku oraz sprostowanie w Dzienniku Urzdowym Unii Europejskiej seria L nr 136 z 29 maja 2007 r.). 10. Rozporzdzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badaD i pomia- rów czynników szkodliwych dla zdrowia w [rodowisku pracy (Dz. U. Nr 73, poz. 645). 11. Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodno[ci (Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2087). 32 33

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Czynniki chemiczne
akt prawny czynniki chemiczne 24 07 2012r
Czynniki chemiczne cz2
Czynniki chemiczne w środowisku pracy
Czynniki chemiczne w przemysle meblarskim
CIOP pomiary i ocena stężeń czynników chemicznych
Ocena ryzyka zawodowego naraĹĽenie na czynniki chemiczne
Czynniki chemiczne w warsztatach
reach zagrozenia czynnikami chemicznymi

więcej podobnych podstron