plik


ÿþPolskie Towarzystwo Gleboznawcze Klasyfikacja uziarnienia gleb i utworów mineralnych 2008 1. PodziaB mineralnych utworów glebowych na frakcje granulometryczne 1.1. Gleby i utwory mineralne dzieli si na frakcje i podfrakcje granulometryczne wedBug [rednicy ziaren wyra|onej w milimetrach. 1.2. Utwory zawierajce mineralne artefakty (np. odBamki betonu, cegieB, kruszyw, |u|la itp.) dzieli si na frakcje i podfrakcje analogicznie jak utwory naturalne. Tabela 1. PodziaB utworów mineralnych na frakcje i podfrakcje granulometryczne Zrednica ziaren (d) Nazwa frakcji i podfrakcji granulometrycznych Symbol w milimetrach A. CZZCI SZKIELETOWE d >2 I. Frakcja blokowa b d >600 II. Frakcja gBazowa gB 200< d d"600 III. Frakcja kamienista k 75< d d"200 IV. Frakcja |wirowa: | 2< d d"75 1. |wir gruby |gr 20< d d"75 2. |wir [redni |[r 5< d d"20 3. |wir drobny |dr 2< d d"5 B. CZZCI ZIEMISTE d d"2 V. Frakcja piaskowa: p 0,05< d d"2,0 1. piasek bardzo gruby pbgr 1,0< d d"2,0 2. piasek gruby pgr 0,5< d d"1,0 3. piasek [redni p[r 0,25< d d"0,5 4. piasek drobny pdr 0,10< d d"0,25 5. piasek bardzo drobny pbdr 0,05< d d"0,10 VI. Frakcja pyBowa py 0,002< d d"0,05 1. pyB gruby pygr 0,02< d d"0,05 2. pyB drobny pydr 0,002< d d"0,02 VII. Frakcja iBowa i d d"0,002 1.3. Dla celów specjalnych (na przykBad naukowych) w obrbie frakcji iBowej mo|na wydziela podfrakcje: - iB gruby (igr) o [rednicy ziaren od 0,0002 do 0,002 mm, - iB drobny (idr) o [rednicy ziaren poni|ej 0,0002 mm; 1 2. PodziaB mineralnych utworów glebowych na grupy granulometryczne 2.1. Gleby i utwory mineralne dzieli si wedBug wagowej procentowej zawarto[ci frakcji piaskowej, pyBowej i iBowej w cz[ciach ziemistych. Klasyfikacj obrazuje Tabela 2 i Rysunek 1. Tabela 2. PodziaB gleb i utworów mineralnych na grupy i podgrupy granulometryczne wedBug wagowej procentowej zawarto[ci frakcji piaskowej, pyBowej i iBowej w cz[ciach ziemistych. Procentowa zawarto[ (c) frakcji Grupa Podgrupa piasku pyBu iBu granulo- Symbol granulometryczna 2,0 - 0,05 mm 0,05 - 0,002 mm poni|ej 0,002 mm metryczna [rednicy [rednicy [rednicy Piaski piasek luzny pl c e"90 (%py + 2 x %i) d"10 (%py + 2 x %i) >10 piasek ps 85d" c <95 i sBabogliniasty (%py + 1,5 x %i) d"15 (%py + 1,5 x %i) >15 piasek gliniasty pg 70d" c <90 i (%py + 2 x %i) d"30 (%py + 2 x %i) >30 Gliny glina piaszczysta gp i 65d" c <85 c d"35 c d"20 lub 43d" c <65 28d" c d"50 c d"7 glina lekka gl 52d" c <65 15< c d"41 7< c d"20 glina piaszczysto- gpi 45d" c <80 c d"28 20< c d"35 ilasta glina zwykBa gz 23d" c <52 28< c d"50 7< c d"27 glina ilasta gi 20d" c <45 15< c <53 27< c d"40 glina pylasto-ilasta gpyi c <20 40< c d"73 27< c d"40 PyBy pyB gliniasty pyg 8d" c <50 50< c d"80 c d"12 pyB zwykBy pyz c <20 c >80 c d"12 pyB ilasty pyi c <38 50< c <88 12< c d"27 IBy iB piaszczysty ip 45d" c <65 c d"20 35< c d"55 iB pylasty ipy c <20 40< c <60 40< c <60 iB zwykBy iz c <45 c d"40 40< c d"60 iB ci|ki ic c <40 c <40 c >60 2 Rysunek 1. Diagram podziaBu utworów mineralnych na grupy i podgrupy granulometryczne 3 2.2. SzczegóBowy podziaB grup piasków i glin piaszczystych. Piaski i gliny piaszczyste mog by dodatkowo dzielone wedBug procentowego udziaBu frakcji piasku o okre[lonej granulacji w caBej frakcji piaskowej (Tabela 3 i Rysunek 2), na przykBad glina grubopiaszczysta (gpgr), piasek gliniasty gruboziarnisty (pggr). Tabela 3. PodziaB piasków i glin piaszczystych wedBug ziarnisto[ci frakcji piaskowej UdziaB (c) podfrakcji w caBej frakcji piaskowej (%) piasek bardzo gruby piasek drobny Kategoria ziarnisto[ci Symbol piasek [redni i gruby i bardzo drobny 0,5 - 0,25 mm 2,0 - 0,5 mm 0,25 - 0,05 mm gr gruboziarniste c e"25 c d"50 c d"50 [r c <50 c >50 c <50 [rednioziarniste lub c <25 25< c d"50 25< c d" 50 drobnoziarniste dr c <25 c <50 c >50 bardzo drobnoziarniste bdr c <25 c <50 c >501) ró|noziarniste rz 25d" c <50 c <25 50< c d"75 1) W tym podfrakcja piasku bardzo drobnego stanowi ponad 50% caBej frakcji piaskowej. Rysunek 2. Diagram kategorii ziarnisto[ci piasków i glin piaszczystych. 4 3. PodziaB gleb i utworów mineralnych ze wzgldu na udziaB frakcji szkieletowych 3.1. W zale|no[ci od procentowej zawarto[ci cz[ci szkieletowych utwory dzieli si na: a) bezszkieletowe i bardzo sBabo szkieletowe - zawierajce do 5% cz[ci szkieletowych; b) sBabo szkieletowe  zawierajce powy|ej 5 do 15% cz[ci szkieletowych; c) [rednio szkieletowe  zawierajce powy|ej 15 do 35% cz[ci szkieletowych; d) silnie szkieletowe  zawierajce powy|ej 35 do 60% cz[ci szkieletowych; e) bardzo silnie szkieletowe  zawierajce powy|ej 60 do 90% cz[ci szkieletowych; f) szkieletowe wBa[ciwe  zawierajce powy|ej 90% cz[ci szkieletowych. 3.2. Zawarto[ cz[ci szkieletowych ustala si w terenie w procentach objto[ci gleby. Dla celów specjalnych (na przykBad naukowych) dopuszcza si u|ycie procentów wagowych, szczególnie w przypadku utworów bardzo sBabo i sBabo szkieletowych. 3.3. W nazwie utworów zawierajcych do 5% cz[ci szkieletowych nie podaje si okre[lenia wystpujcych cz[ci szkieletowych. 3.4. Nazwa utworów sBabo, [rednio i silnie szkieletowych pochodzi od frakcji szkieletowej, która stanowi przynajmniej 66% (dwie trzecie) objto[ci cz[ci szkieletowych (na przykBad piasek gliniasty sBabo kamienisty). Gdy udziaB |adnej pojedynczej frakcji szkieletowej nie przekracza 66% objto[ci cz[ci szkieletowych, stosuje si okre[lenia zBo|one, na przykBad glina lekka silnie |wirowo- kamienista, gdzie dominujca frakcja szkieletowa jest wymieniana w pierwszej kolejno[ci. 3.5. StopieD szkieletowo[ci utworów sBabo, [rednio i silnie szkieletowych w zapisie skrótowym oznacza si cyfr arabsk, wedBug nastpujcego porzdku: 1 - sBabo szkieletowe, 2 - [rednio szkieletowe, 3 - silnie szkieletowe, na przykBad: gl|1 (glina lekka sBabo |wirowa), gl|k3 (glina lekka silnie |wirowo-kamienista). 3.6. Utwory bardzo silnie szkieletowe dzieli si wedBug rodzaju cz[ci szkieletowych i uziarnienia cz[ci ziemistych na: a) szkieletowo-piaszczyste  gdy cz[ci ziemiste maj uziarnienie piasków; b) szkieletowo-gliniaste  gdy cz[ci ziemiste maj uziarnienie glin; c) szkieletowo-pyBowe  gdy cz[ci ziemiste maj uziarnienie pyBów; d) szkieletowo-ilaste  gdy cz[ci ziemiste maj uziarnienie iBów, na przykBad utwór |wirowo- piaszczysty (u|p), utwór blokowo-gliniasty (ubg), utwór kamienisto-pyBowy (ukpy), utwór kamienisto-ilasty (uki). 3.7. W utworach szkieletowych wBa[ciwych, w których cz[ci ziemiste zajmuj mniej ni| 10% objto[ci utworu, nie uwzgldnia si uziarnienia cz[ci ziemistych w nazwie utworu, na przykBad: utwór blokowy (ub), utwór gBazowy (ugB), utwór |wirowo-kamienisty (u|k). 5 Polskie Towarzystwo Gleboznawcze Klasyfikacja uziarnienia gleb i utworów mineralnych 2008 Aneks 1. Zgodno[ Klasyfikacji uziarnienia gleb i utworów mineralnych wg PTG ze standardem USDA 1. Zrednice frakcji i podfrakcji granulometrycznych, a tak|e zawarto[ci frakcji w grupach i podgrupach granulometrycznych zgodne s ze standardem USDA. Przy opisie uziarnienia gleb w jzyku angielskim nale|y wic unika swobodnego tBumaczenia nazw polskich, lecz stosowa wBa[ciwe odpowiedniki frakcji i grup wystpujce w standardzie USDA. Frakcje granulometryczne Frakcje granulometryczne wedBug PTG 2008 wedBug USDA b bloki b boulders gB gBazy st stones k kamienie cb cobbles | |wir g gravel |gr |wir gruby cog coarse gravel |[r |wir [redni mg medium gravel |dr |wir drobny fg fine gravel p piasek s sand pbgr piasek bardzo gruby vcos very coarse sand pgr piasek gruby cos coarse sand p[r piasek [redni ms medium sand pdr piasek drobny fs fine sand pbdr piasek bardzo drobny vfs very fine sand py pyB si silt pygr pyB gruby cosi coarse silt pydr pyB drobny fsi fine silt i iB c clay igr iB gruby coc coarse clay idr iB drobny fc fine clay 6 Klasyfikacja uziarnienia gleb i utworów mineralnych PTG 2008  aneks 1, cd. Grupy granulometryczne wg PTG 2008 Grupy granulometryczne wg USDA pl piasek luzny S sand plgr piasek luzny gruboziarnisty COS coarse sand pl[r piasek luzny [rednioziarnisty MS medium sand pldr piasek luzny drobnoziarnisty FS fine sand plbdr piasek luzny bardzo drobnoziarnisty VFS very fine sand plrz piasek luzny ró|noziarnisty US sand, unsorted ps piasek sBabogliniasty1) S sand pg piasek gliniasty LS loamy sand pggr piasek gliniasty gruboziarnisty LCOS loamy coarse sand pg[r piasek gliniasty [rednioziarnisty LMS loamy medium sand pgdr piasek gliniasty drobnoziarnisty LFS loamy fine sand pgbdr piasek gliniasty bardzo drobnoziarnisty LVFS loamy very fine sand pgrz piasek gliniasty ró|noziarnisty LUS loamy sand, unsorted gp glina piaszczysta SL sandy loam gpgr glina grubopiaszczysta COSL coarse sandy loam gp[r glina piaszczysta [rednioziarnista MSL medium sandy loam gpdr glina drobnopiaszczysta FSL fine sandy loam gpbdr glina bardzo drobnopiaszczysta VFSL very fine sandy loam gprz glina ró|nopiaszczysta USL sandy loam, unsorted gl glina lekka SL sandy loam gpi glina piaszczysto-ilasta SCL sandy clay loam gz glina zwykBa L loam gi glina ilasta CL clay loam gpyi glina pylasto-ilasta SiCL silty clay loam pyg pyB gliniasty SiL silt loam pyi pyB ilasty SiL silt loam pyz pyB zwykBy Si silt ip iB piaszczysty SC sandy clay ipy iB pylasty SiC silty clay iz iB zwykBy C clay ic iB ci|ki HC heavy clay 1) Kategorie ziarnisto[ci piasków sBabogliniastych tBumaczy si tak, jak piasków luznych. 2. UdziaB frakcji szkieletowej zaznacza si nastpujco: - w utworach bardzo sBabo i sBabo szkieletowych nie dodaje si |adnego okre[lenia, - w utworach [rednio szkieletowych dodaje si okre[lenia gravelly, cobbly, stony lub bouldery, np. gravelly loam - glina zwykBa [rednio |wirowa, - w utworach silnie szkieletowych dodaje si okre[lenia very gravelly, very cobbly, very stony lub very bouldery, np. very gravelly loam  glina zwykBa silnie |wirowa, - w utworach bardzo silnie szkieletowych dodaje si okre[lenia extremely gravelly itd., np. extremely gravelly loam  utwór |wirowo-gliniasty, - utwory szkieletowe wBa[ciwe okre[la si nazw dominujcej frakcji, bez zaznaczania uziarnienia cz[ci ziemistych, np. gravel  utwór |wirowy. 7 Polskie Towarzystwo Gleboznawcze Klasyfikacja uziarnienia gleb i utworów mineralnych 2008 Aneks 2. Przybli|one odpowiedniki grup granulometrycznych z normy BN-78/9180-11 Klasyfikacja Klasyfikacja Klasyfikacja BN-78/9180-11 PTG 2008 USDA pl piasek luzny pl piasek luzny S sand piasek plp piasek luzny pylasty ps S sand sBabogliniasty piasek ps piasek sBabogliniasty ps S sand sBabogliniasty psp piasek sBabogliniasty pylasty pg piasek gliniasty LS loamy sand pgl piasek gliniasty lekki pg piasek gliniasty LS loamy sand pglp piasek gliniasty lekki pylasty pg piasek gliniasty LS loamy sand pgm piasek gliniasty mocny pg piasek gliniasty LS loamy sand pgmp piasek gliniasty mocny pylasty gp glina piaszczysta SL sandy loam gp glina piaszczysta gp glina piaszczysta SL sandy loam gpp glina piaszczysta pylasta gp glina piaszczysta SL sandy loam gl glina lekka gl glina lekka SL sandy loam glp glina lekka pylasta gp glina piaszczysta SL sandy loam mniej plastyczna, tj. zawierajca do 7% frakcji iBu koloidalnego1) glp glina lekka pylasta gl glina lekka SL sandy loam bardziej plastyczna, tj. zawierajca >7% frakcji iBu koloidalnego1) glina piaszczysto- g[ glina [rednia gpi SCL sandy clay loam ilasta g[p glina [rednia pylasta gz glina zwykBa L loam gc glina ci|ka gi glina ilasta CL clay loam gcp glina ci|ka pylasta pyi pyB ilasty SiL silt loam gbc glina bardzo ci|ka gpyi glina pylasto-ilasta SiCL silty clay loam pBp pyB piaszczysty gp glina piaszczysta SL sandy loam pBz pyB zwykBy pyz pyB zwykBy Si silt pBg pyB gliniasty gp glina piaszczysta SL sandy loam tzw. grubopyBowy, tj. zawierajcy >20% frakcji pyBu grubego1) pBg pyB gliniasty pyg pyB gliniasty SiL silt loam tzw. drobnopyBowy, tj. zawierajcy do 20% frakcji pyBu grubego1) pBi pyB ilasty pyi pyB ilasty SiL silt loam ip iB pylasty pyi pyB ilasty SiL silt loam i iB iz iB zwykBy C clay 1) Okre[lenia frakcji granulometrycznych wg BN-78/9180-11 8 Polskie Towarzystwo Gleboznawcze Klasyfikacja uziarnienia gleb i utworów mineralnych 2008 Aneks 3. Klucz do organoleptycznego oznaczania grup granulometrycznych (w stanie uwilgotnienia [wie|ego) 1. Nie mo|na formowa waBeczków lub tylko formuj si waBeczki o [rednicy oBówka (ok. 7 mm) i grubsze; wyraznie wyczuwalna szorstko[ ziaren piasku 1.1 nie brudzi palców, nie mczysty piasek luzny 1.2 sBabo brudzi palce, nie plastyczny, tworzy nietrwaBe agregaty, Batwo piasek sBabogliniasty rozpadajce si, nie mczysty 1.3 do[ wyraznie brudzi palce, sBabo plastyczny, tworzy nietrwaBe piasek gliniasty agregaty, niekiedy mczysty; formuj si grube waBeczki i kulki 1.4 brudzi palce, sBabo plastyczny, tworzy do[ trwaBe agregaty, niekiedy glina piaszczysta mczysty; formuj si waBeczki grubo[ci oBówka i cieDsze, ale Bamliwe pod sBabym naciskiem 2. Mo|na formowa waBeczki o [rednicy 3-7 mm (póB grubo[ci oBówka), Bamliwe przy próbie skrcania w pier[cieD [rednicy 2-3 cm; do[ wyraznie spoisty, przywiera do palców 2.1 silnie mczysty i sBabo spoisty - wyczuwalne ziarna piasku pyB gliniasty - nie wyczuwalne ziarna piasku pyB zwykBy 2.2 [rednio spoisty, przywiera do palców, przy rozcieraniu w palcach daje powierzchni szorstk i matow, nie [lisk - bardzo wyraznie wyczuwalne szorstkie ziarna piasku, sBabo glina lekka przywiera do palców - wyraznie wyczuwalne szorstkie ziarna piasku glina zwykBa - nie wyczuwalne ziarna piasku, za to wyraznie mczysty i do[ pyB ilasty wyraznie lepki 2.3 przy rozcieraniu w palcach utwór matowy lub nieco bByszczcy, glina piaszczysto-ilasta wyraznie przywiera do palców, wyraznie wyczuwalne ziarna piasku 3. Mo|na formowa waBeczki o [rednicy 3 mm (mniej ni| poBowy grubo[ci oBówka) i skrca w pier[cieD o [rednicy 2-3 cm; spoisty, silnie przywiera do palców, przy rozcieraniu w palcach daje powierzchni [rednio lub silnie bByszczc 3.1 wyraznie widoczne i wyczuwalne ziarna piasku iB piaszczysty 3.2 pojedyncze widoczne i w dotyku niekiedy wyczuwalne ziarna piasku - plastyczny, po roztarciu powierzchnia [rednio bByszczca glina ilasta - bardzo plastyczny, po roztarciu powierzchnia wyraznie bByszczca iB zwykBy 3.3 ziarna piasku nie widoczne i nie wyczuwalne - [rednio plastyczny glina pylasto-ilasta - bardzo plastyczny, po roztarciu powierzchnia [rednio bByszczca iB pylasty - bardzo plastyczny, po roztarciu powierzchnia wyraznie bByszczca iB ci|ki Uwaga. Organoleptyczne cechy utworów glebowych zale| m.in. od zawarto[ci silnie rozBo|onej substancji organicznej oraz od skBadu mineralnego frakcji iBowej. Dominacja smektytów lub kaolinitu we frakcji iBowej mo|e wpByn na przeszacowanie lub niedoszacowanie zawarto[ci frakcji iBowej. 9 Polskie Towarzystwo Gleboznawcze Klasyfikacja uziarnienia gleb i utworów mineralnych 2008 Aneks 4. Kategorie ci|ko[ci agrotechnicznej gleb I. Wyró|nia si pi podstawowych kategorii ci|ko[ci agrotechnicznej gleb: 1. gleby bardzo lekkie  piaski luzne i sBabogliniaste, 2. gleby lekkie  piaski gliniaste, 3. gleby [rednie  gliny piaszczyste, gliny lekkie, pyBy gliniaste i pyBy zwykBe, 4. gleby ci|kie  gliny piaszczysto-ilaste, gliny zwykBe, gliny ilaste, gliny pylasto-ilaste i pyBy ilaste, 5. gleby bardzo ci|kie  iBy piaszczyste, iBy pylaste, iBy zwykBe i iBy ci|kie. II. Gleby bardzo lekkie i lekkie mog by ogólnie traktowane jako kategoria gleb lekkich, natomiast gleby ci|kie i bardzo ci|kie  jako kategoria gleb ci|kich. III. Dla celów bardziej szczegóBowej charakterystyki gleb o du|ej zawarto[ci frakcji pyBowej dopuszcza si wyró|nianie dodatkowych kategorii: 6. gleby [rednie pyBowe  pyBy gliniaste i pyBy zwykBe, 7. gleby ci|kie pyBowe  pyBy ilaste. 10

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Uziarnienie PTG 08 komentarz
TI 99 08 19 B M pl(1)
ei 05 08 s029
Wyklad 2 PNOP 08 9 zaoczne
Egzamin 08 zbior zadan i pytan
niezbednik wychowawcy, pedagoga i psychologa 08 4 (1)
Kallysten Po wyjęciu z pudełka 08

więcej podobnych podstron