2208634291

Dobra publiczne

Dobra publiczne to dobra, które charakteryzują się tym, że nie ma możliwości wyłączenia z ich konsumpcji oraz jednocześnie nie są konkurencyjne w konsumpcji¹¹¹. Pierwszy warunek oznacza, że dostawca dobra nie może legalnie zapobiec używaniu dobra przez innych. Drugi warunek oznacza, że konsumpcja dobra przez jedną osobę, nie pozbawia innych osób możliwości konsumpcji tego samego dobra, a zatem bez żadnych konsekwencji dobro może być konsumowane przez wiele osób jednocześnie.

Powyższa definicja nie jest jedyną powszechnie używaną¹¹¹. Ekonomista Paul Samuelson, który jako pierwszy formalnie rozważał dobra publiczne w swoim artykule zatytułowanym The Pure Theary af Public Expenditure z 1954 roku rozważał dobra, które jedynie nie są konkurencyjne w konsumpcji¹¹¹. Ta szersza definicja jest stosowana przez niektórych do tej poty. Co więcej, niekiedy, w jeszcze szerszym znaczeniu, dobra publiczne obejmują również dobra, które spełniają tylko jeden z powyższych dwóch warunków¹¹¹. Wówczas dobra publiczne w węższym znaczeniu podanym powyżej określa się jako czyste dobra publiczne.

Ta formalna definicja używana współcześnie przez ekonomistów nie jest do końca zgodna ze słownikową definicją dobra publicznego jako dobra dostępnego i przeznaczonego dla wszystkich oraz związanego z urzędem lub instytucją nieprywatną¹¹¹. Ta słownikowa definicja była stosowana w ekonomii w pierwszej połowie XX wieku i pozostaje używana współcześnie w dyskursie politycznym Dobra publiczne w tej słownikowej definicji ekonomiści określają zazwyczaj jako dobra społeczne. Są to dobra, które zazwyczaj mogłyby być dobrami prywatnymi, ale z różnych powodów, zwykle na skutek prowadzonej przez władze publiczne polityki społecznej, są dostępne dla każdego obywatela i finansowane z funduszy publicznych (np.: w Polsce oświata czy opieka zdrowotna).

Dobra społeczne

Dobra społeczne są to dobra, które ze względów fizycznych mogłyby być dobrami prywatnymi, ale z różnych powodów (zwykle na skutek prowadzonej przez władze publiczne polityki społecznej) są dostępne dla każdego obywatela i finansowane z funduszy publicznych (np.: w Polsce: oświata, opieka zdrowotna).

Mimo że dobra społeczne oferowane są na bazie majątku publicznego i finansowane ze środków budżetowych, nie wyklucza to możliwości finansowania ich z innych źródeł.

Dobra społeczne wytwarzane są dzięki istnieniu urządzeń, które są własnością publiczną i zostały sfinansowane z funduszy publicznych, np. budynki i urządzenia szkół publicznych.

Głównym powodem tworzenia dóbr społecznych jest umożliwienie ich konsumpcji osobom, których dochody indywidualne mogłyby uniemożliwiać lub ograniczać ich nabycie w przypadku, gdyby były one udostępniane na zasadach rynkowych. Ich istnienie nie wyklucza jednak funkcjonowania alternatywnego, konkurencyjnego sektora prywatnego (np. ochrony zdrowia), który może świadczyć usługi na zasadach komercyjnych.