2208634393

Magmatyzm to całokształt procesów związanych z działalnością magmową -powstawanie magmy, jej przemiany, gromadzenie się, przemieszczanie, chłodzenie i krystalizacja. Procesy te zachodzą albo w głębi Ziemi (plutonizm) albo na jej powierzchni (wulkanizm) i prowadzą do tworzenia się różnych skal magmowych.

1.    Plutonizm

2.    Wulkanizm

Opracowanie wersji sieciowej:

dr hab. Włodzimierz Mizerski, mgr Elżbieta Sarnecka, mgr Katarzyna Skurek-Skurczyńska

Wprowadzeniem do wystawy MAGMATYZM jest poster 1 omawiający pojęcie magmatyzmu, magmy, jej powstawania i składu oraz obrazujący na schemacie szereg reakcyjny naędzy minerałami w trakcie krystalizacji magmy.

Skały magmowe, ze względu na miejsce powstawania, dzieli się na: plutoniczne czyli głębinowe (magma krzepnie i krystalizuje w głębi skorupy ziemskiej) oraz wulkaniczne = wylewne (lawa zastyga na powierzchni ziemi). Tworzące się płytko pod powierzchnią terenu intruzje subwulkaniczne stanowią fację pośrednią. Skały te wykazują często struktury i tekstury typowe dla skał wylewnych fRvs. 11 Ten podział skał magmowych, dobrze zilustrowany blokdiagramem, przedstawiono w gablocie 1, w której można zapoznać się także z minerałami skał magmowych Minerały tworzą się podczas ochładzania i stygnięcia magmy w wyniku krystalizacji. W zależności od składu stopu skalnego tworzą je różne związki chemiczne. Stygnięcie intruzji w głębi skorupy ziemskiej trwa zwykle od kilkudziesięciu do kilkuset lat i zależy od głębokości zalegania oraz wielkości i charakteru intruzji. Jest to odpowiedni czas na wykształcenie się dużych, pięknych kryształów.

Natomiast na powierzchni Ziemi lawa stygnie szybko i kryształy maja na ogół mikroskopowe rozmiary i nieprawidłowe wykształcenie. Niekiedy krzepnięcie jest tak szybkie, że tworzy się bezpostaciowe szkliwo wulkaniczne. Skały magmowe zbudowane są z minerałów pierwotnych czyli kryształów powstałych bezpośrednio z magmy (krzemiany i glinokrzemiany) i wtórnych które są produktem przeobrażeń tych pierwszych. Na podstawie składu mineralnego skały magmowe zarówno plutoniczne jak i wulkaniczne dzieli się na kwaśne (np. granit, ryolit) i zasadowe (gabro, bazalt).

W gablotach 2 i 3 omówione są ZJAWISKA PLUTONICZNE. W gablocie 2

przedstawiono klasyfikację skał plutonicznych oraz ich struktury i tekstury. Podział tych skał opiera się na ich składzie chemicznym, mineralnym, wewnętrznej budowie oraz formach występowania. Najczęściej stosowane jest kryterium składu mineralnego. Wydziela się 4 podstawowe grupy: skały kwaśne, obojętne, zasadowe i ultrazasadowe. Struktury i tekstury określają cechy wewnętrznej budowy skał magmowych czyli sposób wykształcenia, ułożenia i rozmieszczenia ich składników. Zależą one od szybkości i warunków krystalizacji magmy

(Rys- 2).

Skały plutoniczne w Polsce - regiony ich występowania oraz przekroje geologiczne przez wybrane intruzje granitowe Dolnego Śląska przedstawia poster 2.