2808185360

XI., XII. Kościół i związki wyznaniowe w Polsce w XX wieku

Pozycja i rola Kościoła katolickiego w II Rzeczypospolitej.

Wiel owy znani owy charakter państwa.

63,9 % mieszkańców Polski przyznawała się do religii rzymsko-katolickiej.

Stereotyp Polaka-katolika.

Nacjonalistyczny i grupy skupione wokół endecji.

Osoby wyznania prawosławnego dominowały na terenach wschodnich.

Obrządek greckokatolicki miał znaczną ilość wyznawców w województwach południowo-wschodnich. Wyznawcy obrządku grekokatolickiego w liczbie ok. 3,3 min stanowili ponad 10% ludności Polski. Byli praktycznie wyłącznie Ukraińcami. Na czele metropolita lwowski Andrzej Szeptycki. Wypowiadał się przeciw wszystkim łamiącym zasady moralności chrześcijańskiej i odwołującym się do przemocy.

Przedstawiciele wyznania mojżeszowego (żydzi) byli obecni zwłaszcza w Polsce wschodniej i centralnej.

Do wyznań ewangelickich (protestanckich) przyznawał się znaczący odsetek mieszkańców województw zachodnich.

Sytuacja prawna, organizacja, materialne podstawy działalności Kościoła katolickiego w Polsce.

Konstytucja marcowa 1921:

PSL "Wyzwolenie” i Związek Polskich Posłów Socjalistycznych, domagała się całkowitego rozdziału Kościoła od państwa, a prawica żądała uznania religii katolickiej za religię stanu. Liczono się z traktatem o mniejszościach (Wersal 26 VI 1919 r.). Artykuły o wyznaniach religijnych, jakie znalazły się w uchwalonej 17 III 1921 r. konstytucji, cechuje z jednej strony pewien liberalizm i uznanie praw wszystkich wyznań religijnych, z drugiej jednak strony umiarkowane uprzywilejowanie religii katolickiej ze względu na to że wyznaje wiekszoiść obywateli.

Kościół katolicki prawo zakładania instytucji dobroczynnych, religijnych i społecznych, szkół oraz wykonywania w nich przepisów swej religii (art. 110).

Prawo urządzania publicznych nabożeństw, prowadzenia samodzielnie swych spraw wewnętrznych, posiadania i nabywania majątku, rozporządzania nim, posiadania fundacji (art. 113).

Z wyjątkiem szkół wyższych, została wprowadzona nauka religii jako przedmiot obowiązkowy

(art. 120).

"Wyznanie rzymsko-katolickie, będące religią przeważającej większości narodu, zajmuje w państwie naczelne stanowisko wśród równouprawnionych wyznań" (art. 114).

Konkordat (1925) (rok zbiega się z wojną celną z Niemcami):

Przeciw ratyfikacji opowiadali się posłowie socjalistyczni i komunistyczni oraz część ludowców i przedstawiciele mniejszości narodowych i wyznaniowych.

Konkordat zapewniał Kościołowi swobodę działania tak w dziedzinie religijnej, jak i administracyjno-mąjątkowej.

Zapewniał duchownym opiekę w czasie wykonywania swoich funkcji oraz zwolnił ich od służby wojskowej.

Nienaruszalność obiektów sakralnych, w zamian żadna część terytorium polskiego nie będzie podlegała biskupowi rezydującemu poza jej granicami.

Mianowanie biskupów zostało zagwarantowane papieżowi.

Biskup był zobowiązany do składania na ręce prezydenta przysięgi wierności.

Religia stała się przedmiotem obowiązkowym w szkołach, Kościół otrzymał prawo prowadzenia we wszystkich diecezjach seminariów duchownych.

Szereg konkordatów zawartych potem przez Stolice Apostolską z innymi państwami będzie wzorowanych na konkordacie polskim.

Konstytucja kwietniowa 1935:

Nie dotykano spraw wyznaniowych, by nie rozpętać niepotrzebnej dyskusji, która mogła by okazać nie sprzyjająca obozowi sanacyjnemu. Podpisana 23 IV 1935 r. przez prezydenta Ignacego Mościckiego konstytucja przejęła w formie aneksu gotowe artykuły wyznaniowe z konstytucji marcowej 1921 r., nie zmieniając nawet ich numeracji.