Dokonujemy na podstawie wielkości oporów skrawania ( urabialności), która uwzględnia rodzaj gruntu, spoistość, uziarnienie, wilgotność. KNR i KNK - 16 kat. (1-4 za pomocą zwykłych maszyn, gr. rozdrobnione; powyżej dynamit); Norma PN-B-06050: 1999 Roboty ziemne - 7 kat.; Górnictwo odkrkrywkowe - 4 klasy urab.(łatwo PS ż, średnio Ipi, trudno Ipoznanskie i bardzo trudno urabialne Iły zwarte, margle); Górnictwo - klasyczne protodiakonowa 10 kat. ze względu na wielkość siły do urobienia klina. Stosujemy aby ocenić czas, koszty i maszyny potrzebne do robót. Podział gruntów: 1) ze względu na wskaźniki identyfikacji ( podstawowe i pochodne) 2) ze względu na wskaźniki klasyfikacyjne (-spoiste II Ip -niespoiste Id Sr -nasypowe Is) 3) własności fiz-mech (k-wodoprzepuszczalność, c, fi, M, E, a)
Grunty-antropogeniczne-naturalne:-nasypowe-rodzime: - organiczne( torf) -mineralne:-skaliste ( rodzaj skały, stopień spękania, wytrzymałość na łosiowe ściskanie)-nieskaliste (rozdrobnione uziarnienie)
SKRAWANIEM
(odspajaniem) nazywa się mech. odsuwanie określonej obj. gr. narzędziami zaopatrzonymi w klinowe ostrza tnące. . Oddzielamy skibę (wiór) od calizny. Skibę ograniczają trzy powierzchnię, a - kąt przyłożenia, J5 = kąt ostrza, y = kąt natarcia. Każdy rodzaj gruntu zachowuje się inaczej podczas skrawania. Skrawanie wymaga przyłożenia do narzędzia skrawającego odpowiednio dużej i skierowanej siły wystarczającej do oporu materiału przeciwko odkształceniom oporu tarcia, oporu przeciw zniszczeniu spójności. Siłę tę nazywa się siłą skrawania, zaś całkowity wypadkowy opór skrawanego gruntu nazywa się oporem skrawania. Graficznie można przedstawić opór skrawania jako wektor równy, co do wartości sile skrawania, o tym samym kierunku, ale o przeciwnym zwrocie. Opór skrawania zależy od:- rodzaju gleby,-rodzaju i kształtu narzędzia skrawającego,- prędkości ruchu.. Najprostszą metodą jest metoda oporów jednostkowych, gdzie opór skrawania określa się jako wielkość proporcjonalną do rodzaju skiby: P = P, + P, + Pm =kj»F =k|*L P - całkowity opór skrawania, Ps - siła samego skrawania, Pt - opór tarcia, Pm - opór napełniana, F - przekrój poprzeczny skiby [cm2], k - opór jednostkowy (właściwy) - różny dla różnych gruntów i różnych narzędzi, obejmuje: kat. I -piaski suche, glebę (k = 0,02 -r 0,06 MPa); kat VII - skały tzw. zruszone od strzału (k = 0,45 -r 0,55 MPa). Według polskich klasyfikacji grunty dzielą się na szereg kat. Pod względem wielkości oporów skrawania, którego wartość uzależnia się od: - rodzaju gruntu, - spoistości. -wilgotności, - uziarnienia, - i inne. Spulchnienie gruntu - zwiększenie obj. Gruntu po odspojeniu w porównaniu do stanu rodzimego (zmniejszenie ciężaru obj.). Wielkość spulchnienia zależy od: rodzaju gruntu, wilgotności, sposobu odspajania, grubości warstwy odspajania. Stopień spulchnienia opisuje wsp. Spulchnienia — wyraża stosunek objętości spulchnionego gruntu do obj. W stanie naturalnym Vzs=Vzn*Ss lub Vzs= Vzn(l+S/10Q). S- przeciętne współmierne po odspojeniu w % pierwotnej obj. Vzn-obj.gr.rodzimego Vzs-spulchnionego. W Bilansie mas ziemnych przyjmujemy, że obj. Gruntu mierzona w stanie rodzimym