3818438070

Sztuka romańska (styl romański, romanizm) - styl w sztukach plastycznych wykonywanych z kamienia XI - XIII wieku. Najwcześniej formy stylistyczne zostały ukształtowane na terenach zajmowanych obecnie przez dzisiejsze północne Włochy. Francję i zachodnie Niemcy (XI - XII wiek). Wkr ótce zasięgiem nowego stylu objęte zostały kolejne tereny Europy i wraz z prowadzonymi wyprawami krzyżowymi przeniknął na Bliski Wschód.

Architektura romańska

Architektura romańska rozwijała się od X - XIII wieku w nowo powstających, samodzielnych krajach Europy.

Termin ..romańska" został wprowadzony dopiero w XIX wieku, naprzód w filologii dla okr eślenia gmpy języków wywodzących się z łaciny, później dla sztuki i architektury powstałej po ponownym zainteresowaniu się sztuką starożytnego Rzymu.

Okres trwania architektury romańskiej jest umowny i przyjmowany różnie w poszczególnych państwach. Nąjundniej jest okr eślić moment przejścia od architektury wczesnego chrześcijaństwa do romańskiej we Włoszech. Przyjmuje się. że pod tym

względem Francja i Niemcy wyprzedziły Włochy. Tak samo mało precyzyjnie określa się moment zakończenia epoki romańskiej. Najwcześniej, bo już w połowie XII wieku, od tego stylu odeszli budowniczowie we Francji, w innych krajach Europy okres romański trwał jeszcze przez prawie cały wiek

Po przekroczeniu 1000 roku. który wdawał się ludziom żyjącym w na pizełomie wieków momentem szczególnym, rozpoczęto na szeroką skalę wznoszenie nowych kościołów'. Właśnie budownictwo sakralne odegrało największą rolę w kształtowaniu się nowego stylu architektonicznego, nazwanego stylem romańskim.

Kościoły pełniły w tym okresie podwójną rolę: były ośrodkami kulńt oraz często spełniały funkcje obronną, dając schronienie podczas oblężeń.

Użycie kamienia, jako najczęściej stosowanego budulca i obronny charakter budowli, miały duży wpływ na kompozycję bryły budowli. Kościół romański to budynek złożony z prostych brył (prostopadłościanów, walców, ostrosłupów) o surowym, ciężkim i monumentalnym charakterze. Grube mury i wąskie otwory okienne i drzwiowe, masywne wieże, podkreślają obronność założeń Rzeźba i malarstwo są podporządkowane architekturze. Ponowne zainteresowanie się architekturą klasyczną i znaczny' rozwój sztuki budowlanej, pozwoliły na powstanie wielu monumentalnych dzieł.

Nie powielano jednak wzorów antycznych. Na kształtowanie się architektury' romańskiej, oprócz architektury starożytnego Rzymu znaczny wpływ wywarła architektura wczesnego chrześcijaństwa i architektura przedromańska. a zwłaszcza dziedzictwo okresu karolińskiego. Zasięg architektury romańskiej przekroczył granice Cesarstwa Zachodniego, obejmując także Europę Środkowo-Wschodnią i Skandynawię. Jej wzorce wraz z krucjatami dotarły także do Syrii i Palestyny. W okresie romańskim po raz pierwszy od czasów starożytnych ukształtował się w miarę jednolity styl. obejmujący swoim wpływem tak duży obszar.

kaplica pałacowa w Akwizgranie - przykryta kopułą

Jest najlepiej zachowanym zabytkiem arcliitektury karolińskiej. Na polecenie Karola Wielkiego wznosił ją do 786 r. do 800 roku mistrz Odo z Metzu. na wzór kościoła San Vitale w Rawennie. Konsekrowana w 803 roku przez papieża Leona III. Wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO. Miejsce pochówku Karola Wielkiego.

plan kaplicy pałacowej Karola Wielkiego w Akwizgr anie

Kaplica łączyła się z innymi częściami pałacu. Środkowa część masywu zachodniego, z polidiromowaną na czerwono ar kadą, otwierała się na atrium. które mogło pomieścić siedem tysięcy osób. Władca ukazywał się z empory umieszczonej nad wejściem. Jeszcze wyżej znajdowała się mata kaplica. Wnętrze właściwiej kaplicy dzieli się na dwie kondygnacje o odmiennych funkcjach. Przyziemie służyło potrzebom liturgicznym, a poziom empor był zarezerwowany dla władcy i jego świty. Po zachodniej stronie empory stoi oryginalny marmurowy tron Karola Wielkiego.

wnętrze kaplicy pałacowej Karola Wielkiego w Akwizgranie

Władca uczestniczył z tego miejsca w mszach odprawianych przy głównym ołtarzu, który znajdował się naprzećiwko. Element, który łączyły obie strefy kaplicy to środkowa ośmioboczna nawa. oddzielona od niskiego obejścia masywnymi arkadami oraz smukłymi kolumnowymi przezroczami od biegnącej wyżej empory.

Bizantyjski charakter miały złote mozaiki w kopule oraz pochodzące właśnie z Bizancjum organy. W Akwizgranie odlano kraty służące jako balustrada empory' oraz brązowe drzwi głównego portalu, ozdobione na wzór dziel starożytnych lwimi głowami. Najważniejszą zmianą budowli było zastąpienie dwukondygnacyjnego karolińskiego sanktuarium gotyckim chórem