2808184832

stylu działania jest z jednej strony zarówno gotowość, jak i umiejętność korzystania z różnorodnych dostępnych jednostce potencjalnie zasobów społecznych (mówiąc inaczej chodzi nam tu o umiejętność brania od innych), a z drugiej strony - o gotowość oraz umiejętność tworzenia sieci wsparcia dla siebie i innych ludzi.

Człowiek o opartym na solidnych podstawach (wiedzy i umiejętności) poczuciu własnej kompetencji, mający dobry wgląd we własne możliwości i aktualne atuty oraz ograniczenia, potrafiący zachować równowagę. między działaniem na rzecz innych a działaniem dla samego siebie, mający poczucie bycia cząstką jakiejś naturalnej społecznej sieci wsparcia jest bardziej otwarty, plastyczny, chętnie się uczy, przyjmuje nowe informacje. nabywa nowe umiejętności. Jest bardziej gotowy do zmiany, do działania w warunkach nowych, niestandardowych, trudnych emocjonalnie, wywołujących 2naczns napięcie.

Wspomaganie rozwoju jest to zatem proces kilkuetapowy:'(1) od wzmacniania już posiadanych kompetencji osobistych, ich modyfikowania oraz budowania nowych —^{1 2} (2) poprzez wzmacnianie, modyfikowanie i budowanie nowych kompetencji społecznych - interpersonalno-organi-zacyjnych -» (3) do wzmacniania, modyfikowania i kształtowania nowych kompetencji realizacyjnych (technik działania).

Inaczej mówiąc, uważamy za mało skuteczny taki proces edukacji dorosłych, w którym nacisk kładzie się na poszerzanie repertuaru technik działania (kompetencji realizacyjnych), bez zwracania uwagi na to, na jakich podstawach ten proces się odbywa (kompetencje osobiste oraz inter-persc na ł n o-organizacy jne)⁴

Realne jest wtedy niebezpieczeństwo, iż. owe nowe techniki działania owładną człowiekiem, stanie się on ich niewolnikiem, będzie poszukiwał stale nowych sposobów działania na zewnątrz, a nie zwróci się itu sobie i nie odkryje tego, iż to on sam może być pomysłodawcą, twórcą różnych technik, że korzystając z własnego bogatego życiowego doświadczenia sam może sobie radżić w rozmaitych nowych sytuacjach lub, że może korzystać z pomocy innych ludzi, ale w polu zakreślonym przez samego siebie, a nie przez nich. Jest wtedy osobą niezależną od innych, ale też osobą w pełni odpowiedzialną za to. co czyni. Owa odpowiedzialność to s jednej strony brzemię i ciężar, czasami trudny do dźwigania, ale z drugiej strony to podscawowy objaw tego, te jest się wolnym i swobodnym w podejmowaniu decyzji, „dowód” tego, że jest się sprawcą, podmiotem własnego działania, osobą, która sprawuje pełną kontrolę nad sobą i sytuacją i dlatego może być niezależna od innych ludzi.

.g -*>

łS

Jak uczą się ludzie dorośli?

Głębsza analiza procesu uczenia się człowieka doprowadza do wniosku; iż uczeniem się człowieka, niezależnie od jego wosku, rządzą pewne prawa. Zamiast poszukiwać różnic między uczeniem się w okresie dzieciństwa, dorastania i dorosłości lepiej problem ująć w sposób ciągły i całościowy (por. Leon, 1988, s 2S0-281),

Nasza analiza opiera się na wyłonieniu sześciu obszarów, w których interesuje nas kierunek zmiany w uczeniu się dzieci i dorosłych, a nie statycznie ujmowane różnice między nimi (por. Tab. 1, s. 96). Osiągnięcia każdej kolejnej fazy w rozwoju człowieka to jego bagaż, z którym wkracza w następny okres swego życia. Nie jest to jednak Lak, iż bagaż ten powiększa się poprzez proste dodawanie, i że człowiek dodaje do osiągnięć wieku dziecięcego osiągnięcia z okresu dorastania a do tych osiągnięcia dorosłości. Wszystko to, co opanował wcześniej może być przez niego wykorzystywane - jednak w sposób wynikający z tego, do czego w danym momencie jest najbardziej gotowy. Zatem człowiek dorosły będzie właśnie w dorosły sposób korzystał ze wszystkich swych doświadczeń z okresu dzieciństwa i młodości. Może z nich korzystać na sposób dziecięcy, ale potrafi z nich także korzystać na sposób dorosły. W taki sposób należy interpretować Tab. I. — dziecko zawiera się w dorosłym. Dorosłość to nowy jakościowo etap w rozwoju, a nie tylko dodatek do dzieciństwa i dorastania. Oto charakterystyka wyłonionych przez nas obszarów analizy zmian w toku życia człowieka.

Pierwszy obszar to zmiany w zakresie struktury wiedzy. Niezależnie od wieku człowiek uczy się tak, iż nowa wiedza jest poznawana przez pryzmat wiedzy już posiadanej. Żaden proces uczenia się nie zaczyna się „od zera”. Dobry nauczyciel dąży do rozpoznania owego miejsca, od którego może rozpocząć swoją działalność. W przypadku dzieci wiedza ma

£	-c
za	o
C—'•
O	c
	r-
O	p
(T	O
0	r-o
£	£
<F	C\
	c
-p	£
t=	->
V	<L
f
	§
(T	T C.'
0\
o
0
	>>'
	-0
	£•
	0,1 ■ kp
	c

' -Ql

~J>- o 2

z:

z

-0

O

12

5

t/'

Oj (y

Cr

\

r.

//

1

⁴ W edukacji osób dorosłych istotne jest rozróżnianie innego jeszcze aspektu kompetencji. Edukacja może być zorientowana, na rozwój osobisty. Wówczas cele szkolenie dotyczy i mogą^-.

*    poszerzania wiedzy ogólnej (zwiększanie możliwości rozumienia otaczającego Świnia),

' ksztal.cwania kompetencji osobistych, intcrpersonaino-orąanizncyjr.ych lub realizacyjnych, niezbędnych lub przydatnych dc raczenie sobie z naciskami wynikającymi ze specyfiki własnego miejsca rozwoju [specyfiki zadań rozwojowych),

*    rozwijania zdolności (np. zdolności twórczych) podnoszących jakośó funkcjonowania (zwiększających otwartość, plastyczność, podainośćna zmiany).

Może ca.żźe być zorientowana pa ich rozwój profesjonalny. Wówczas cele szkolenia dotyczyć mogą

*    poszerzania ogólnej wiedzy profesjonalne] zwiększającej możliwości rozumienia rzeczywistości, w krócej już działają lub mają zacząć działać uczestnicy,

*    kształtowania kompetencji osobistych, inlcrpcrsonalro-crganizaoyjnych i realizacyjnych, niezbędnych do radzenia sobie z naciskami (wymaganiami), 'wynikającymi ze specyficznych właściwości wykonywanej profesji, awansu zawodowego, rozwoju technologii lub postępu wiedzy.

*    poszerzania specyficznej wiedzy profesjonalnej, zwiększającej możliwości rozumienia ncwych sposobów działania, nowych technologii,

2

   kształtowania specyficznych kompetencji profesjonalnych (kształtowanie nowych nawyków realizacyjnych, opanowywanie nowych technik, nowych wzorów działania).

Przy takim rozumieniu edukacji dorosłych mówić możemy o lym, ze kompetencje csabisic stanowią podstawę dla -rozwoju kompetencji profesjonalnych - ogólnych, pozwalających lepiej rozumieć I sprawniej działać w określonej dziekanie praktyki zawodowej oraz ptfelńwe dla rozwoju kompetencji profesjonalnych - specyficznych, stanowiących kompetencje realizacyjne, składające się na narzędzia osoby działającej.