page0153

— 139 —

c) Uczucia estetyczne.

1.    Uczucie estetyczne jest z jednej strony uciechą, upodobaniem we wszyslkiem, co jest czyslem szlachetnem, pięknem, a z drugiej strony odrazą i wstrętem do wszystkiego, co jest dzikiem, nieszlachetnem, szkaradnem. Ze względu na swoją pozytywną stronę zowie się też zmysłem piękna. Powszechnie też jest przyjętym wyraz »smak, gust«.

Istota estetycznego piękna polega na uzmysłowieniu tego, co jest duchowe, na uzmysłowieniu idei. Jeżeli idea przedstawia się duszy naszej w podpadającej pod zmysły, a jej odpowiedniej formie, to wtedy delektujemy się pięknem. Bóg jest nieskończoną pięknością i źródłem wszelakiego piękna. To piękno więc musi być odblaskiem Boskiej piękności, jeżeli chce sobie na nazwę istotnego piękna zasłużyć. Przez ziemską, zmysłową formę musi przeto coś wyższego, Boskiego przyświecać, a sama forma musi być wyrazem treści wewnętrznej, t. j. idei. Treść i forma okazują się nam zatem, jeżeli robią wrażenie piękna jako żywotna całość, jako harmonijna jedność, jako nam coś pokrewnego, gdyż i człowiek jest też żyjącą jednością, składającą się z duszy i ciała, z pierwiastku niebieskiego i ziemskiego.

Wszystko, cokolwiek nie pozostaje w związku i stosunku z Bogiem, nie może być prawdziwie pięknem, chociażby się na zewnątrz w nie wiem jak powabnej, przedstawiało formie, gdyż między treścią a formą brakuje ożywczej harmonii. Forma jest tylko połyskującą skorupą, zakrywającą wewnętrzną nicość, ażeby człowieka omamić; jest obłudą, a zatem jest wstrętną karykaturą prawdziwego piękna.

2.    Jednakowoż nietylko rozważanie istoty piękna, ale też rzut oka na jego znaczenie w życiu człowieka okazuje nam ważność kształcenia zmysłu estetycznego,

a)    Upodobanie w pięknie ziemskiem prowadzi do uciechy i radości, z duchowego t niebieskiego piękna, do miłości Boga, odwiecznej piękności.

b)    Zmysł estetyczny jest silnym środkiem ochronnym przeciw dzikości, brutalności i obudzą wstręt ku szkaradzie występku, osłabia zatem nie jednę pokusę do podłych i ma-leryalnych uciech i tworzy urodzajną ziemię do wzrostu moralnego dobra, jakoteż dla rozwoju zamiłowania do czystości

http://rcin.org.pl