5020057966

Wychowanie przedszkolne (1918 -1939):

•    Pierwsze projekty - dyskusję w kierunku zwrócenia uwagi na potrzebę zorganizowania racjonalnej opieki dla dzieci w wieku przedszkolnym rozpoczęła Komisja Pedagogiczna Stowarzyszenia Nauczycielstwa Polskiego na I i II zjeździe nauczycielskim w Krakowie w latach 1917,1918. Komisja sprecyzowała podstawowe zadania ochron jako placówek wychowawczych, upatrując ich cel w psychofizycznym przygotowaniu małych dzieci do pracy w szkole. Wychodząc ze słusznego założenia, że wychowaniem przedszkolnym należy objąć wszystkie dzieci do 7 roku życia, podkreślono konieczność upowszechnienia tej instytucji. Nasunęło to uczestnikom zjazdu w Piotrkowie (1918) koncepcję objęcia obowiązkowym wychowaniem przedszkolnym wszystkich dzieci, przynajmniej od 5 do 7 lat. W ten sposób celem ochron miało być obowiązkowe, masowe przygotowanie wszystkich dzieci do nauki w projektowanej 7-klasowej szkole powszechnej. Ujednolicenia wymagała również sprawa organizacji ochron. Proponowano nie powierzać ich zakładom lub osobom prywatnym, ani nawet władzom państwowym, lecz samorządowi, wychodząc z założenia, że jest on wyrazicielem interesów społecznych. Równie ważnym postulatem było podkreślenie celowości organizowania ochron przy każdej szkole. Ogólną koncepcję pracy w zreformowanych ochronach przedstawiły działaczki z terenów byłego Królestwa Polskiego i z Galicji: Maria Weryho-Radziwiłłowiczowa z Warszawy oraz Antonina Winiarzowa z Krakowa, które zgodnie podkreślały, że instytucje te powinny wychowywać dzieci polskie w duchu narodowym oraz prowadzić celową, planową i metodyczną działalność, zmierzającą do psychicznego i fizycznego rozwoju dziecka.

•    Rozwój sieci i organizacji przedszkoli - pierwsze władze oświatowe doceniały znaczenie wychowania przedszkolnego. Z chwilą utworzenia Ministerstwa WRiOP powołano w nim Referat Wychowania Przedszkolnego, którego kierownictwo objęła M. Weryho-Radziwiłłowiczowa. Pierwszym zadaniem, jakie postawił sobie Referat, była reorganizacja i ustalenie jednolitych form organizacyjnych istniejących placówek opiekuńczo-wychowaw- czych dla dzieci. Część tych placówek objęto nadzorem pedagogicznym ministerstwa i nazwano przedszkolami, w odróżnieniu od ogródków dziecięcych, freblówek i ochron. Dla ułatwienia organizowania przedszkoli Weryho-Radziwiłłowiczowa napisała Wskazówki dla osób zakładających i prowadzących ochrony (z planami budynków) - 1921, a Towarzystwo Pedagogiczne we Lwowie opracowało w 1920 Poradnik dla ochro marek. Pojawiły się też fachowe opracowania dotyczące wychowania przedszkolnego znanej działaczki lwowskiej Natalii Cicimirskiei Moja ochrona (1924) oraz Nowy system wychowania przedszkolnego (1925), zaś od 1925 zaczął wychodzić dwumiesięcznik „Wychowanie Przedszkolne”.

-    Referat obejmował tylko regiony centralne, pozostając jedynie w luźnym kontakcie z innymi dzielnicami kraju (Poznańskie, Śląsk i kresy wschodnie). Rozwijające się na tych ziemiach przedszkola były prowadzone przeważnie przez działaczki społeczne, współpracujące z władzami oświatowymi, bądź też pracujące na własną rękę. Działalność Referatu była utrudniona brakiem ustawowego uregulowania organizacji przedszkoli. Centralne władze oświatowe nie miały możliwości koordynowania powstającej sieci przedszkolnej, co w konsekwencji doprowadziło w 1926 do likwidacji Referatu.

-    najwięcej przedszkoli utworzono z inicjatywy samorządu terytorialnego (454), organizacji religijnych (349), społecznych (319) oraz prywatnych (276). Najmniejszą aktywność przejawiały na tym polu władze państwowe (149). Nierównomiernemu rozmieszczeniu sieci przedszkolnej towarzyszył niedostateczny rozwój tych placówek