6830718811

2009-10-06

Prawoznawstwo

Podstawowe koncepcje prawa

Podstawowe koncepcje, koncepcje prawonaturalne, pozytywizm prawniczy, koncepcje realistyczne, hermeneutyczne, argumentacyjne i komunikacyjne.

PODSTAWOWE KONCEPCJE PRAWA

Przyjęta koncepcja prawa ma istotny wpływ na szczegółowe rozwiązania: zasady jego tworzenia, sposoby interpretacji, orzecznictwo etc. Innymi słowy: w zależności od naszego rozumienia istoty prawa, inaczej będziemy je tworzyć i inaczej będziemy go używać go używać. Dlatego tak ważne jest poznanie różnych koncepcji prawa. Pomijamy koncepcje historyczne i skupiamy się na koncepcjach współczesnych.

Koncepcje prawa zróżnicowane są w zależności od: 1. terytorium (np. w USA mamy prawo precedensowe = tam sąd, wydając orzeczenia, współtworzy prawo - u nas tylko je interpretuje), 2. kulturę, rozumianą jako wyznawane przez dane społeczeństwo wartości, sposób myślenia etc. (np. w Holandii związki gejów ok, u nas niekoniecznie - inna moralność).

Rozważania nad prawem związane są zwłaszcza z zakorzenionym w człowieku przekonaniem o potrzebie utrzymania ładu społecznego. Starożytni w większości byli przekonani, że prawo pozytywne powinno być odbiciem prawa naturalnego, co służyłoby utrzymaniu ładu (w naturze zawsze jest ład: poiy roku jedna po drugiej etc.). Nie mniej soliści w V w. p.n.e. zaprzeczali tej koncepcji - przykładem konfliktu prawa pozytywnego i naturalnego jest tragedia Antygona. Powstała koncepcja samodzielności prawa stanowionego = pozytywnego. (Czyli koncepcja liberalna => prawem jest to, co w danym momencie jest wolą większości; możemy, ale nie musimy się oglądać na prawa naturalne: religijne, etyczne etc.)

Potrzeba utrzymania ładu społecznego widoczna jest nie tylko w prawie państwowym, ale także w obyczajach, religii i etyce. Nie mniej prawo państwowe posiada szczególny charakter: oddziałuje bezpośrednio na zachowania ludzi i jest instrumentem osiągania przyjętego celu (chociażby utrzymania ładu).

Zwieńczeniem procesu umacniania się znaczenia prawa stanowionego były dwa zjawiska: 1. pojawienie się potrzeby spisania podstawowych zasad ustroju i praw obywatelskich w konstytucjach; 2. potrzeba regulowania określonych dziedzin życia społecznego w kodeksach. Dokonało się to w epoce Oświecenia, przez panujący wówczas racjonalizm, pogłębiający się pluralizm religijny i światopoglądowy, rozwój gospodarczy i umacnianie się więzi narodowych. Odsuwały one na drugi plan religię, obyczaje czy tradycję. Kierunek któiy podsumował refleksje nad znaczeniem prawa pozytywnego oraz nad sposobami jego tworzenia i stosowania nazwany został pozytywizmem prawniczym.

Proces autonomizacji prawa pozytywnego nie zniszczył do końca idei prawa naturalnego (prawem naturalnym są np. prawa człowieka; formułuje się katalogi obywatelskich praw i wolności - Rozdz. II naszej Konstytucji, Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, Europejska Konwencja Praw Człowieka i Obywatela etc.).

XX wiek ujawnił rozmaite słabości pozytywistycznej koncepcji prawa Dlatego też rozwinęły się inne kierunki myśli prawnej.

KONCEPCJE PRAWONATURALNE

Założenia:

•    Dualizm prawny (prawo naturalne i prawo pozytywne),

•    Normy prawa naturalnego powinny być urzeczywistniane przez normy prawa pozytywnego,

■ Prawa naturalne istnieją obiektywnie, niezależnie od aktów władzy,

•    Podstawa obowiązywania norm prawa naturalnego sytuuje się poza systemem norm prawnych (np. prawa człowieka zostają spisane - skodyfikowane, a nie stworzone przez prawodawcę.)