6830719314

GRUPA

{

ZEUROPSYDY

_ GADY

REPTILIA

SYNAPSYDY

1

ANAPSYDY

ANAPSIDA

DIAPSYDY

Dl A PSI DA

SYNAPSYDY/GADY

SSAKOKSZTAŁTNE

+ SYNAPSIDA

I PODGROMADA

ŻÓŁWIE

CHELONIA

KAPTORYNOMORFY

+ CAPTORHINOMORPHA

ICHTIOZAURY

+ ICHTYOSAURIA

TERAPSYDY

+ TERAPSIDA

RYNCHOCEFALE

RCHYNOCEPHAUA

TEKODONTY

+ TECODONTIA

KROKODYLE

CROCODILIA

PTEROZAURY

+ PTEROSAURIA

DINOZAURY

GADZIOMIEDNICZE

+ RAI IR IRC HI A

AllRlRCHlA . ŁUSKONOSNe

SQUAMATA

/

DINOZAURY PTASIOMIEDNICZE

+ DR NITIRCHIA UROPTERYGIE

+ SAUROPTERYGIA

NADRZĄD

PELIKOZAURY ^

+ PELYCOSAURIA

RZĄD

REPTILIA * zmlennodeplne owodniowce POCHODZENIE

*    wywodzą się z płazów

-    niektóre z zaawansowanych płazów tarczogłowych (SEIMURIA) wykazywały już tyle cech gadzich w budowie szkieletu, ze bywały zaliczane do tzw. kotylozaurów (uważanych za najprymitywniejsze gady)

-    okazało się jednak, że zwierzęta te były jeszcze bezowodniowcami (znaleziono ich skamieniałe kijanki)

*    owodniowce natomiast znosiły bogate w żółtko jaja, w których zarodek (dzięki błonom płodowym), rozwijał się bez przeobrażenia

-    z takich jaj wykluwały się młode od razu podobne do dorosłych

-    najstarsze znane owodniowce to kaptorynomorfy (niewielkie zwierzęta o pokroju jaszczurek)

*    szkielet pierwszych owodniowców

-    odznaczał się silniejszym niz u płazów skostnieniem kręgosłupa i wydłużeniem odcinka szyjnego (liczącego co najmniej trzy kręgi szyjne)

-    kręgosłup łączył się z miednicą co najmniej dwoma kręgami krzyżowymi

-    występowały zęby bez pofałdowanego szkliwa

*    w karbonie prymitywne owodniowce podzieliły się na synapsydy (grupa obejmująca gady ssakokształtne i ssaki) oraz zeuropsydy (grupa obejmująca większość kopalnych owodniowców oraz ptaki i gady współczesne)

-    przedstawiciele tych grup różnili się budową czaszki

-    pierwotnie czaszka czworonogów miała jedynie parzyste otwory nosowe, parzyste oczodoły, otwór oka ciemieniowego i otwór potyliczny, którym przechodzi rdzeń kręgowy (taką czaszkę anapsydową miały najstarsze synapsydy i żółwie)

-    w toku ewolucji pojawiły się w niej dodatkowe otwory, przede wszystkim okna (doły) skroniowe, w których mieszczą się mięśnie szczęk

-    u nieco późniejszych synapsydów pojawiła się jedna para okien skroniowych (czaszka synapsydowa) a u części zauropsydów dwie pary (czaszka diapsydowa)

*    radiacja adaptatywna gadów

-    w erze mezozoicznej opanowały wszystkie środowiska

*    przyczyny wielkiego wymierania gadów u schyłku kredy nie zostały do końca wyjaśnione (przypuszczalnie doszło do katastrofy wskutek zderzenia z wielkim meteorytem)

BŁONY PŁODOWE OWODNIOWCÓW

*    zapewniają rozwijającemu się embrionowi odpowiednie mikrośrodowisko

*    rozwijają się jako worki uwypuklające się z zarodka na wczesnym etapie jego rozwoju

*    owodnia otacza zarodek i wypełniona jest płynem, który zastępuje wodę (chroni zarodek przed wstrząsami i umożliwia swobodny rozwój)

*    kosmówka to najbardziej zewnętrzna błona, wyściełająca skorupkę od zewnątrz

*    produkty przemiany materii zarodka gromadzą są w omocznl, rozwijającej się na przedłużeniu jelita zarodka (i jego kloaki)

-    omocznia z czasem wypełnia się coraz bardziej i zrasta z owodnią i kosmówką

-    opleciona gęstą siecią naczyń krwionośnych stanowi narząd oddechowy zarodka (gazy oddechowe przedostają się przez pory w skorupce

*    występuje tu także pęcherzyk (woreczek) żółtkowy, otaczający żółtko

BUDOWA GADÓW