Dyscyplina i kierunek badań pedagogicznych zmierzający do porównania organizacji i społecznego funkcjonowania systemów oświatowo- wychowawczych w poszczególnych krajach i regionach świata. Zwana inaczej pedagogiką systemów powszechnego kształcenia czy polityką oświatową.
Pedagogika porównawcza to nauka zajmująca się analizą systemów i problemów pedagogicznych w dwóch lub kilku krajach, w kontekście historycznym, społeczno -ekonomicznym, politycznym, kulturowym, religijnym i innych znaczących uwarunkowaniach.
Pedagogika porównawcza jest interdyscyplinarną dziedziną badań czerpiąca z socjologii i ekonomii i procesów kształcenia, z informacji o ich rozwoju historycznym i współczesnej polityce oświatowej.
Interdyscyplinarna nauka pedagogiczna, która z perspektywy synchronicznej lub diachronicznej bada zjawiska i fakty pedagogiczne w ich związkach politycznych, społeczno-ekonomicznych i kulturowych oraz porównuje ich podobieństwa i różnice w dwóch lub kilku krajach, obszarach, kontynentach, lub globalnie.
Przy tym dąży przede wszystkim do lepszego zrozumienia wyjątkowości każdego zjawiska pedagogicznego w jego własnym systemie edukacyjnym oraz do znalezienia adekwatnego uogólnienia w celu doskonalenia kształcenia.
a) obszary badań pedagogiki porównawczej
• polityka i prawodawstwo szkolne,
• zarządzanie i finansowanie szkolnictwa,
• struktury systemów szkolnych,
• rezultaty kształcenia,
• cele kształcenia i ich treść pedagogiczna,
• metody nauczania i wychowania,
• podręczniki,
• uczestnicy procesu kształcenia,
• nauczyciele i edukacja nauczycieli,
• problemy cząstkowe, np. podział godzin, terminy wakacji,
b) przy analizowaniu pedagogiki porównawczej przyjmuje tzw. 3 punkty widzenia:
1. synchroniczny,
2. diachroniczny,
3. funkcjonalny.
SYNCHRONICZNY - horyzontalnie symultaniczny, geograficzny, internacjonalny badacz zainteresowany zjawiskami i faktami edukacyjnymi prowadzi badania porównawcze tych zjawisk i faktów w jednym czasie, badane zjawiska i fakty edukacyjne występują w różnych wybranych przez badacza miejscach.
DIACHRONICZNY - wertykalnie chronologiczny, historyczno- rozwojowy badacz zainteresowany zjawiskami i faktami edukacyjnymi prowadzi badanie porównawcze tych zjawisk i faktów w ujęciu historyczno - rozwojowym.