FIZYCZNE CECHY MLEKA
Obce zapachy i posmaki w mleku są wywołane przez:
- mechaniczne (niekiedy chemiczne) zanieczyszczenia mlekanawozem, ziemią, kurzem i chłonięcie zapachów z otoczenia np. amoniaku
- skarmianie niewłaściwych pasz np. zepsutej kiszonki (zapach jełki), zapleśniałe siano (zapach cystern), niektóre chwasty np. dziki czosnek (astra woń)
- zbyt jednostronne żywienie np. posmak buraczany z przechodzeniem choliny przy skarmianiu dużych ilości buraków lub liści, posmak kapuściany z przechodzenia olejku garczycznego przy skarmianiu roślin krzyżowych (brukiew i rzepa)
- zbyt krótki odstęp czasu między ostatnim karmieniem a dojeniem ca uniemożliwia całkowite przejście od tych składników z krwi do nerek (np. posmak buraczany)
- działanie rodzimych lipaz mleka zwłaszcza od krów wysakocielnych, mleka trzymanego dłuższy czas w chłodzie (zapach jełki i smak gorzkawy)
- działanie tlenu (katalizowane główne przez Cu i Fe jako częste śladowe zanieczyszczenia mleka), występuje zwłaszcza przy chłodniczym przechowywaniu mleka przez od 1 da 3 dni (zapach i smak utleniany, „kartonowy” lub nawet łcrjowaty
- rozwój mikroflory (czynność enzymów bakteryjnych w mleku silnie zakwaszanym i nieprawidłowa przechowywanym np. posmak mydlasty i zapach gnilny wywołany przez bakterie proteolityczne) zapach i posmak kwaśno-obarowy (związane z rozwojem bakterii coli)
- choroby i inne zaburzenia w stanie fizjologicznym np. mleko słane od krów ze stanem zapalnym wymienia
- inne przypadkowe zanieczyszczenia np. lekarstwa podawane krowom
Swoiste fizyczne i fizykochemiczne cechy mleka
- gęstość
- kwasowość mleka
a) pH mleka świeżego 6,6 - 6.7
b) pH mleka ludzkiego 7-7,2
c) pH mleka krów chorych na masftfis 7,3
Kwasowość mleka mierzy się w stopniach SoxhIeta Henkla (SH)
* mleko normalne 6,5 - 7,5 SH
* lekko nakwaszone 8 - 9 SH
* nakwaszenie silniejsze 10-12 SH
* mleko ścina się w temp. Pokojowej 24- 28 SH
* mleko ścina się w gotowaniu 12 SH
Pienienie mleka - następstwo niskiego napięcia powierzchniowego. Na powierzchni mleka powstają drobne pęcherzyki powietrza, które sąpaprzegradzane mostkami utworzonymi z substancji białkowej (pianotwórczej).
Zjawisko to zależy od składu chemicznego mleka i jego właściwości fizyko-chemicznych Mleko odtłuszczane i śmietana pienią się lepiej niż mleko pełne. Z kolei śmietana pieni się lepiej przy pH 4.6 i 6 % tłuszczu. Proces pienieniapożądany jest przy produkcji lodów, masła, kremów, bitej śmietany, a szkodliwy podczas pasteryzacji, chłodzenia, zagęszczenia mleka Piana ma pęcherzyki powietrza i źle przewodzi ciepło -słabapasteryzacja
Podsajanie mleka -tłuszcz zbiera się na powierzchni mleka pozostawianego w temperaturze otoczenia na kilkanaście gadzin. Większe kuleczki unoszą się szybciej do góry, porywając ze sobą mniejsze.
Szybkość powstawania tłuszczu zmienia się pod wpływem homogenizacji i ogrzewania
Tłuszcz, składnik nierozpuszczalny w wadzie oraz tworzący w mleku rodzaj emulsji (Mb zawiesiny), w związku z niższą od wady gęstością (0.93) powoli zbiera się u góry dając dość ostro z czasem wyodrębniającą się warstwę śmietanki o 20 -25 % tłuszcza
W dolnej części pozostaje tylko mleko „chude” zawierające tylko 0,5 -1 % tłuszcza
Bezpośrednio po udoju mleka powinno być przecedzane w celu usunięcia zanieczyszczeń mechanicznych, takich jak: słoma, sierść, fragment nabłonka i naskórka, owady itp.
Drugąinajważniejszączynnościąprzechowywania mleka jest jego jak najszybsze schłodzenie dn temperatury 3-5 C.
Mleko surowe, zdojane w niemal sterylnych warunkach, ma od kilku do kilkunastu tysięcy bakterii.
Jeśli później nie będzie się z nim prawidłowo postępować liczba drobnoustrojów może gwałtownie wzrastać.