8490742652

Maria Ganske M3

Układ krwionośny

Układ krwionośny służy do przemieszczania substancji do różnych miejsc w organizmie.

Aby mógł on się wykształcić organizmy musiały przekroczyć krytyczną wielkość ciała lub daną prędkość metabolizmu. W związku z tym pierwotniaki, gąbki, parzydełkowce oraz płazińce i obleńce nie posiadają układu krwionośnego. U tych organizmów transport odbywa się na zasadzie dyfuzji.

Po raz pierwszy układ krwionośny pojawia się u pierścienic. Jest zamknięty, to znaczy, że krew płynie w naczyniach nie wylewając się do jamy ciała. Występują tutaj naczynia krwionośne biegnące zarówno wzdłuż jak i w poprzek ciała. Wzdłuż biegną dwa główne naczynia: grzbietowe i brzuszne, które łączą się dzięki naczyniom okrężnym. Krew płynie naczyniem grzbietowym do przodu, a brzusznym do tyłu. Nie występuje tutaj serce, ale jego rolę spełniają: grubsze naczynie grzbietowe lub naczynia okrężne, które rytmicznie się kurczą. Krew nie zawiera ciałek krwi, ale występuje rozpuszczona w osoczu hemoglobina, erytrokruoryna bądź chlorokruoryna.

Stawonogi posiadają otwarty (!) układ krążenia, co znaczy, że krew wylewa się do jamy ciała. Układ składa się z serca, naczyń i zatok krwionośnych. Płyn który przelewa się przez ciało nazywamy hemolimfą. Zazwyczaj stawonogi nie posiadają barwników oddechowych, czyli hemolimfa nie rozprowadza u nich tlenu w obrębie ciała. Czasem jednak zawiera ona erytrokruorynę lub hemocjaninę. Serce położone jest po stronie grzbietowej i jest często nazywane „sercem perystaltycznym" jako że kurczące się pęcherzyki serca wyrzucają hemolimfę przez naczynia do przestrzeni między narządami. Hemolimfa płynie z serca ku tyłowi, wylewa się do jamy ciała, opływa narządy i wraca ostiami do serca.

U mięczaków występuje układ krwionośny otwarty (odstępstwami od tej zasady są głowonogi, które posiadają półzamknięty układ krwionośny). Serce zbudowane jest u nich z workowatej komory oraz 2-4 przedsionków. Jest „kryte" workiem osierdziowym, który łączy się z układem wydalniczym. Barwnikiem krwi jest hemocjanina (niebiesko-siny kolor) lub hemoglobina. Krew płynie od skrzeli przez przedsionki do komory, a stąd tętnicami do zatok jamy ciała.

Jak zostało wspomniane głowonogi wyróżniają się na tle innych mięczaków. Posiadają dwa obiegi krwi (duży i mały), dodatkowe serca skrzelowe, które pomagają wtłaczać krew do skrzeli. Ich układ krwionośny jest półzamknięty, ponieważ krew płynie głównie w naczyniach krwionośnych i tylko w niewielkim stopniu wylewa się do jamy ciała.

Szkarłupnie posiadają bardzo uproszczony układ krwionośny, który składa się z systemu zatok i kurczliwego naczynia, które zastępuje serce. Część funkcji układu krwionośnego przejmuje układ wodny.