9427163171

Opis krajobrazu, użytkowanie gruntów, zasoby leśne i wodne (w tym wody mineralne), struktura gruntów rolnych, surowce mineralne, analiza wskaźników środowiskowych (zanieczyszczenie środowiska)

Patrycja Żegleń

Beata Prukop

Wprowadzenie

Celem opracowania jest przedstawienie specyfiki obszarów przygranicznych Polski (tj. powiatów: nowosądeckiego, gorlickiego, jasielskiego, krośnieńskiego, sanockiego, leskiego i bieszczadzkiego) w kontekście różnorodności krajobrazu, zasobów leśnych i wodnych, struktury gruntów rolnych, surowców mineralnych występujących na danym obszarze i innych. Przedmiotem oceny były zasoby środowiska naturalnego przedstawiające wartość pod kątem widzenia atrakcyjności obszarów dla rozwoju ruchu turystycznego. Dokonano charakterystyki położenia, walorów przyrodniczych, zasobów leśnych, jakości gleb itp. W związku z tym, że według niektórych naukowców, zwłaszcza geografów (Kondracki 2011: 61 wyłącznie przyrodnicza charakterystyka regionów jest niewystarczająca i powinna być poszerzona o zagadnienia dotyczące sposobu wykorzystania środowiska, użytkowania rolniczego, czy zagrożeń dla środowiska przyrodniczego wynikających z działalności człowieka, poniższa charakterystyka powiatów wydaje się być uzasadniona.

Charakterystyka krajobrazu analizowanych powiatów

Około 80% powierzchni powiatu nowosądeckiego stanowią Beskidy, wznosząc się na południe od linii Grybów - Korzenna - Łososina Dolna. Ich wysokości są zróżnicowane zależnie od regionu. W Beskidzie Niskim we wschodniej części powiatu (gminy Łabowa, Kamionka, Grybów, Krynica Zdrój) osiągają najczęściej 700 - 900 m n.p.m., w Beskidzie Sądeckim często przekraczają 900, a nawet 1000 m n.p.m. (Jaworzyna Krynicka - 1113 m n.p.m., Wierch nad Kamieniem - 1082 m n.p.m.) dochodząc do około 1100-1200 m n.p.m. w paśmie Radziejowej na pograniczu powiatu nowosądeckiego i nowotarskiego (gminy Rytro, Stary Sącz). W Beskidzie Wyspowym w zachodniej części powiatu teren opada łagodnie ku Kotlinie Sądeckiej i dolinie Dunajca, wzgórza nie przekraczają tu z reguły 900 m n.p.m. Góry tej części Karpat charakteryzuje często układ pasmowy. Najwyraźniej reprezentują go pasma Radziejowej, Jaworzyny Krynickiej w Beskidzie Sądeckim, a także Jaworza i Czerszli w Beskidzie Niskim. Charakterystycznym makroelementem morfologii powiatu jest Kotlina Sądecka splatająca wokół siebie rzeźbę Beskidu Niskiego, Sądeckiego i Wyspowego. Kotlina, pod względem genezy jest zrównanym w wyniku procesów erozyjno-denudacyjnych obszarem o powierzchni ponad 200 km², pomiędzy Rytrem i Łąckiem na południu a Jeziorem Rożnowskim na północy [Program ochrony środowiska...: 7-8J.

Powiat gorlicki leży na pograniczu Pogórza Ciężkowicko - Bobowskiego i Beskidu Niskiego oraz części Dołów Jasielsko - Sanockich. Dzięki temu krajobraz jest zróżnicowany, malowniczy i atrakcyjny: górzysto - lesiste południe wokół Bielanki i pagórkowata część pozostała. Oddziela je dolina rzeki Ropy, wzdłuż której przebiega droga z Nowego Sącza, przez Szymbark, Ropicę Polską, Gorlice, Zagórzany, Klęczany, Biecz w kierunku Jasła. Występują tu pogórza średnie, z pasmami grzbietów o spłaszczonych wierzchowinach, osiągające wysokość ok. 300-400 m n.p.m. i pocięte głębokimi dolinami o stromych stokach w ich dolnych partiach. Istotnymi cechami ukształtowania obszaru jest występowanie lokalnie stromych stoków oraz znacznej ilości terenów osuwiskowych i zagrożonych osuwiskami. Różnica wysokości pomiędzy najniżej położonym (w rejonie miejscowości Klęczany ok. 265 m n.p.m.) a najwyżej położonym punktem na terenie powiatu (Maślana Góra — 753 m n.p.m. w Szymbarku), wynosi 488,0 m [www.gmina.gorlice.pl, data dostępu: 13.10.2017.].

Powiat jasielski obejmuje część Pogórza Ciężkowickiego i Strzyżowskiego, Kotliny Jasielsko-Krośnieńskiej, Pogórza Jasielskiego i Beskidu Niskiego, na obszarze, którego rozciąga się Magurski Park Narodowy. Park obejmuje pasmo Magury Wątkowskiej w Beskidzie Niskim, z jego najwyższym szczytem - Wątkową (846 m n.p.m.). Wszędzie spotkać można ślady Łemków- dawnej ludności tych terenów. Pamiątką po nich są opuszczone cmentarze, cerkwie, kapliczki przydrożne, zdziczałe sady [Strategia Rozwoju..: 17]. Powiat jasielski posiada dobrze zachowane środowisko przyrodnicze.