1419576721

Formy edukacji przyrodniczej w parkach narodowych 557

organizowane m.in. w Ojcowskim Parku Narodowym i inne zajęcia edukacyjne (np. „zielona klasa”) prowadzone według przygotowanych scenariuszy o tematyce środowiska przyrodniczego, krajobrazu, ochrony dziedzictwa kulturowego i in. Materiałem ułatwiającym zajęcia są wielonakładowe wydawnictwa przygotowywane przez parki narodowe (np. w Bieszczadzkim PN - klucz do oznaczania roślin „Flora wiosenna lasów”, w Ojcowskim - pakiet „Woda w Twoje Rzece”, materiały „Praktyczne formy edukacji środowiskowej”). Podczas warsztatów zarówno nauczyciele, jak i młodzież zapoznają się z różnymi technikami prowadzenia zajęć (pokaz, pomiar, badania wody, doświadczenie, ocena krajobrazu i in.). Większość parków narodowych (np. Bieszczadzki, Białowieski, ostatnio także Ojcowski) duży nacisk kładzie na stałą współpracę ze szkołami znajdującymi się w bezpośrednim sąsiedztwie parków. Ma to duże znaczenie w akceptacji tej formy ochrony przyrody wymagającej sporych ograniczeń w gospodarczym wykorzystaniu obszaru parków narodowych i ich najbliższego otoczenia, zwłaszcza położonych w pobliżu dużych ośrodków miejskich.

Edukacja w polskich parkach narodowych, oparta częściowo na wzorach zaczerpniętych z USA i Wielkiej Brytanii wzbudza duże zainteresowanie wśród części nauczycieli. Musimy jednak pamiętać, że park narodowy, dysponujący najlepiej wyposażonym ośrodkiem edukacyjnym nie zastąpi żadnej, nawet najmniejszej i prowincjonalnej szkoły dysponującej choćby przeciętną kadrą nauczycielską; może natomiast stanowić uzupełnienie programu nauczania w oparciu o dobrze urządzone zaplecze terenowe i zapewnienie bezpośredniego kontaktu ze środowiskiem - przyrodą, krajobrazem, wytworami kultury. Zachodnie wzorce edukacyjne, zwłaszcza te docierające do parków narodowych i z tak wielkim entuzjazmem podejmowane przez część ich pracowników bywają nieraz dyskusyjne. Zdarza się bowiem, że zmierzają one do spłycania merytorycznych treści edukacji na rzecz różnorodnych gier i zabaw zalecanych w imię rzekomej obrony młodzieży przed programami nauczania pamięciowego i nadmiarem wiedzy. W praktyce jest to często ograniczanie procesu edukacyjnego oraz zubażanie młodzieży o podstawową wiedzę na temat przyrody i potrzebie jej ochrony. Jak w każdym działaniu, tak i w tym przypadku potrzebny jest zdrowy rozsądek oraz właściwy dobór metod edukacyjnych tak by wcześniej przygotowana wizyta w parku narodowym mogła przynieść oczekiwane efekty edukacyjne i dydaktyczne. Należy docenić niezaprzeczalny dorobek polskiego szkolnictwa oraz wypracowane w ciągu wielu lat przez nauczycieli sprawdzone metody nauczania, dla których różne pozaszkolne ośrodki edukacyjne, w tym także w parkach narodowych, mogą służyć tylko w pewnym zakresie skuteczną pomocą.

Literatura

Analizy działalności parków narodowych za lata 1986-2000, Krajowy Zarząd Parków Narodowych, Warszawa.

Antczak A., 1984, Ścieżki dydaktyczne w polskich parkach narodowych - wprowadzenie do dyskusji, Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody, 5, 2, 75-76.