1299076019

Wesele 133

mi włącza się kasety magnetofonowe. Zdarza się również, że romskiemu śpiewakowi przygrywa zespół złożony z Polaków. Istotne jest, że na weselach romskich preferowana jest muzyka romska, tzw. swojska muzyka (Les. 2). Muzyka dyskotekowa zarezerwowana jest przede wszystkim dla młodzieży.

Zatrzymajmy się przy terminie „muzyka romska”. Badania na Spiszu wykazały, że muzyka, piosenka, pieśń romska to taka, którą wykonuje Rom, która została napisana przez Roma, a wykonywana jest przez Polaka bądź która została napisana przez Roma, a wykonuje ją także Rom. W tych przypadkach słowa pieśni (piosenek) mogły być napisane w języku Romów bądź w innym. Mogły to więc być utwory stylizowane na muzykę romską, choć ich autorem i wykonawcą nie był Rom (np. utwory disco polo). Dla przeważającej części pytanych wystarczający był jakikolwiek związek utworu z „cygańskością”, aby można go było nazwać „cygańskim”¹.

W okolicach Łodzi preferencje muzyczne i sposób definiowania muzyki rom-skiej są podobne, ale warto zaznaczyć, że im lepsza jest sytuacja ekonomiczna rodziny, tym jej upodobania muzyczne są bardziej wysublimowane. W przypadku tych rodzin romską muzyką nazywa się pieśni i muzykę wykonywaną i stworzoną przez Roma.

Zasadniczo muzykę o charakterze tradycyjnym preferują osoby starsze, na których spoczywa obowiązek przekazania młodszym zasad rządzących życiem społecznym Romów. Do grona nauczycieli zaliczają się również członkowie romskich zespołów estradowych. Mając to na względzie, pozostańmy w dalszym toku rozważań przy dychotomii „starsi — młodsi”, pamiętając, że transmisja wartości tradycyjnych odbywa się od pokolenia starszego do młodszego i nie zmienia się z biegiem czasu. Natomiast zmiany w treści tych wartości wprowadzają zazwyczaj młodsi.

Różnorodność wykonywanych utworów muzycznych zależy również od gustów gości i panującej mody. Utwory reprezentujące muzykę tradycyjną mogą otrzymać nowoczesną aranżację, lansowaną przez jakiś romski zespół estradowy, może to być zupełnie nowy utwór, czy przeboje zespołów disco-polo.

Zaproszeni goście wspomagają romskich muzyków grających na harmonii, skrzypcach, bębnie, dodatkowym akompaniamentem, wystukując rytm pokrywkami od garnków, uderzając jedną pokrywką o drugą, a także używając do tego talerzy, łyżek i widelców.

Różnorodność wykorzystywanych typów muzyki tanecznej jest związana z różnorodnością wykonywanych tańców. Nowoczesna muzyka dyskotekowa implikuje nowoczesne wykonanie tańca, w parach mieszanych. Tradycyjna muzyka romska natomiast implikuje tradycyjne tańce, głównie o charakterze pokazu. Trzeba jednak zaznaczyć, że sama obecność na weselu nie obliguje bynajmniej biesiadników do wykonywania tańców czy śpiewów tradycyjnych. Preferencje taneczne są tutaj analogiczne do muzycznych upodobań:

1

A. J. Kowarska, Społeczna rola tańca w zbiorowości Cyganów Bergitka Roma w Czarnej Górze, województwo nowosądeckie, Łódź 1997, s. 46, mps.