1553597302

Po zdjęciu kolejnej warstwy należy poczekać, aż kości wyschną i staną się mniej kruche. Eksploracja popielnicy warstwami pozwala ustalić, w jakiej kolejności wkładano kości oraz czy znajdujące się w popielnicy osobniki pochowano jednocześnie, czy nie.

Jeśli popielnica jest zniszczona, ale integralna, można owinąć ją bandażem nasączonym gipsem. Jeśli nie jest to możliwe poszczególne warstwy należy wyjąć i włożyć do kartonowych pudełek. Włożenie do toreb foliowych grozi skropleniem wody na ściankach, a w rezultacie powstaniem napięć fizycznych i rozwojem drobnoustrojów. Małe kości należy włożyć do oddzielnych toreb papierowych.

Każdy karton musi być opisany nazwą stanowiska oraz warstwą. Jeśli szukamy artefaktów każdą warstwę należy poddać flotacji, czyli przemyciu warstwy wodą o niskim ciśnieniu na sicie bez potrząsania. Popielnicę lepiej eksplorować w laboratorium niż in situ. Niewłaściwe traktowanie popielnicy grozi utratą informacji.

Na cmentarzyskach popielnicom towarzyszą często inne naczynia z darami grobowymi. Wśród nich mogą znajdować się kości ludzkie. Kości zawsze dzielimy na tyle kontekstów, na ile jest to możliwe.

Kości mogą znajdować się także poza popielnicą, wśród pozostałości stosu. Takie sytuacje należy zaznaczyć na planie wraz z niwelacją luźno znalezionych kości.

W przypadku grobów wielopopielnicowych kości mogą znajdować się między popielnicami. Sytuacja taka wymaga wykonania szczegółowej dokumentacji. Luźne fragmenty kostne mogą pochodzić z jednej lub wielu popielnic. Wtedy strefę między popielnicami należy podzielić na sektory i eksplorować każdy sektor oddzielnie.

1.1.2 Groby jamowe

Groby jamowe to groby ciałopalne, gdzie szczątki są wsypane do jamy bez popielnicy. Ich eksploracja jest trudniejsza niż grobów popielnicowych. Należy eksplorować je w terenie, bez przewożenia do laboratorium. Kości ludzkie występują najczęściej w skupiskach na dnie jamy. Należy opisać dystrybucję szczątków w obrębie jamy oraz podzielić jamę na warstwy mechaniczne, nawet jeżeli nie są one w żaden sposób wyznaczone naturalnie.

Szczątki ludzkie w grobach jamowych są gorzej zachowane niż w grobach popielnicowych -zagrożeniem są dla nich zwierzęta ryjące i korzenie drzew. Jedynym czynnikiem pozytywnie wpływającym na jakość zachowanych szkieletów w porównaniu z grobami popielnicowymi, jest ich niska wilgotność. Tymczasem w popielnicy może gromadzić się woda. Kości w grobach jamowych są często przemieszane z ceramiką.

Jamy mogą mieć różne rozmiary i kształty. Można eksplorować je połówkami lub ćwiartkami naprzemiennymi. Jama może zmieniać swój przekrój w miarę schodzenia w dół. Trzeba być więc przygotowanym na poszerzenia siatki i wyznaczenie nowych linii cięcia. Jamę dzielimy na 5-centymetrowe warstwy. Kości mogą być rozmieszczone równomiernie lub w skupiskach. Groby jamowe dzielimy na płytkie i głębokie. Trudne jest określenie typu grobu przed jego eksploracją, ale można postawić hipotezę na podstawie kształtów innych grobów na tym samym cmentarzysku.

Groby płytkie są łatwiejsze w eksploracji. W dokumentacji wystarczy podać kształt, wielkość jamy oraz sposób rozmieszczenia kości. Jeśli grób jest płytki, równomierny, ale duży, trzeba go podzielić na części, a kości z poszczególnych części spakować oddzielnie.

Głębokie groby eksploruje się 5-centymetrowymi warstwami. Warstwy można zacząć wydzielać dopiero po napotkaniu pierwszych kości. Głębokie groby małych rozmiarów przypominają w stosowanych technikach eksploracji uszkodzone popielnice. Jeśli grób jest duży, należy

6