1553597304

możemy napotkać zarówno kości w układzie anatomicznym, jak i rozrzucone przez grabarzy kości pochodzące z wcześniejszych pochówków.

Groby zbiorowe powstawały, gdy jednocześnie zmarło wiele osób - np. w wyniku bitwy, epidemii lub mordu. Groby użytkowane wielokrotnie (np. ossuaria) różnią się od grobów zbiorowych tym, że poszczególne osoby chowano tam w różnym czasie, np. członków jednej rodziny chowano w jednej jaskini, a w czasie przeprowadzania kolejnych pochówków zgarniano kości osób zmarłych wcześniej pod ścianę.

Grobowce monumentalne to m. in. piramidy egipskie, grobowce megalityczne, Grobowce Kujawskie, których długość sięga 100 metrów oraz “megaksylony” z drewna znajdujące się na obszarach lessowych w pobliżu Krakowem, wzorowane na Grobowcach Kujawskich. Ich konstrukcja opiera się na palach drewnianych wbijanych pionowo w ziemię.

W trakcie prowadzenia wykopalisk powinien być obecny antropolog fizyczny, aby udokumentować szczegóły pochówku in situ.

1.2.1 Groby pojedyncze

Należy wykonać rysunek jamy grobowej w skali 1:10, warstwy powinny mieć miąższość 5-10 cm. Rysunek w skali 1:10 najczęściej mieści się na stronie A4, a skala ta umożliwia jednocześnie zaznaczenie kości oraz szczegółów wyposażenia grobowego. Rysunki w skali 1:1 całej jamy grobowej należy wykonywać tylko w szczególnych okolicznościach. Często lepiej wykonać rysunek niż zdjęcie, gdyż treść rysunku można ograniczyć jedynie do ważnych elementów. Ponadto w trakcie wykonywania rysunku można przypatrzeć się szczegółom kości oraz odczyścić fragmenty kości w celu odsłonięcia tych szczegółów. Nie jest możliwe jeśli wykonujemy rysunek jedynie na podstawie zdjęcia. Może to prowadzić do utraty ważnych informacji. Ważne jest także wypełnienie karty opisu szkieletu.

Czaszka i spojenie łonowe, będące częścią miednicy, znajdują się zwykle najwyżej w pionowej osi grobu, gdyż jedynie one, z powodu kształtu, nie opadają na dno jamy grobowej po rozłożeniu się tkanek miękkich. Jednocześnie czaszka i miednica to kości, które zawierają najwięcej informacji diagnostycznych i są najcenniejsze dla antropologa prowadzącego analizę. Po zlokalizowaniu czaszki lub miednicy najlepiej zacząć eksplorację tam, gdzie należy spodziewać się napotkania kości długich kończyn górnych lub dolnych (około 5 cm niżej), zostawiając czaszkę lub miednicę w miejscu, gdzie zostały zlokalizowane. Zlokalizowanie kości długich pozwala ustalić, gdzie znajdują się pozostałe kości szkieletu. Najpierw czyścimy kości kończyn dolnych, górnych i fragment klatki piersiowej. Wtedy, na podstawie ułożenia kości długich kończyn, wiemy już w jakiej pozycji leżą miednica i czaszka. Czaszkę i miednicę oczyszczamy na końcu, gdyż musimy uprzednio wiedzieć, jak są ułożone, aby ich nie uszkodzić.

Kości oczyszczamy drewnianymi lub bambusowymi patyczkami. Nie należy używać narzędzi, które mogą doprowadzić do uszkodzenia szkieletu, w szczególności ostrych narzędzi metalowych. Używa się takich narzędzi jak szpachelka z półokrągłym, a nie z ostrym, zakończeniem. Po odsłonięciu kości oczyszczamy ją pędzelkiem, aby sprawdzić jaka to kość.

Kości nie zależy doczyszczać zbyt dokładnie, aby uchronić je przez zbyt szybkim wyschnięciem, co grozi popękaniem, zwłaszcza na słońcu i w wysokiej temperaturze. Pękanie jest związane z naprężeniami przy wysychaniu i następuje najczęściej u nasady kości długich. Kości niedoczyszczone można narysować dokładnie, ale trudno zrobić im wyraźne zdjęcie. Lepiej jednak kości nie doczyszczać, co z kolei jest argumentem przemawiającym za dokumentacją rysunkową.

Nie jest konieczne dokumentowanie dokładnego przekroju jamy grobowej pochówku szkieletowego, gdyż znana jest z góry jej funkcja. Po zdjęciu warstw ziemi nad szkieletem, okolice