1841899330

Saeculurn Christianurn 14 (2007) nr 1

ADAM KOŁODZIEJCZYK

BEZPIECZEŃSTWO JAKO FENOMEN SPOŁECZNY.

POJĘCIE BEZPIECZEŃSTWA,

JEGO INTERPRETACJE I ODMIANY

Doświadczenia praktyki społecznej, zapisy literatury i ustalenia nauki wskazują na ogromną złożoność i różnorodność pojęcia „bezpieczeństwo” w odniesieniu do jego treści, koncepcji wyjaśniających oraz przedmiotu. Niewątpliwie najbardziej popularnym ujęciem bezpieczeństwa jest jego potoczne określenie odnajdywane w wydawnictwach słownikowych. Jednak współcześnie nawet definicje słownikowe tego terminu, na ogół, zwracają uwagę na kłopotliwą wieloznaczność i wieloaspektowość konotacji pojęcia bezpieczeństwa. „Bezpieczeństwo” jawi się tutaj jako określenie z gruntu skomplikowane i wymagające doprecyzowania w formie przymiotnikowej. Wartość potocznego sensu tego pojęcia polega na tym, że jest ono bardzo konkretne i określa pewne wyjściowe punkty orientacyjne. Takie punkty orientacyjne wzbogacające nasze myślenie na temat bezpieczeństwa można również spotkać na gruncie literatury i filozofii społecznej.

W Polsce pojęcie bezpieczeństwa zrobiło kolosalną karierę w okresie ostatnich kilkunastu lat. Obecna konotacja tego terminu aczkolwiek nie wykluczająca, jak się przekonamy, dotychczasowej tradycji myślenia o bezpieczeństwie, jest bez porównania szersza, bogatsza i lepiej dookreślona. Ponadto, podejście naukowe w określaniu pojęcia bezpieczeństwa wykracza poza dominujący do niedawna „negatywny” rodzaj definicji zorientowany na traktowanie bezpieczeństwa jako braku zagrożenia. Współcześnie bezpieczeństwo to coś więcej niż tylko brak zagrożenia, to także wyzwanie, szansa. Ponadto, w naukach społecznych bezpieczeństwo nie jest traktowane absolutystycznie, czyli tak, jak to na ogól występuje w potocznym jego rozumieniu. W nauce dominuje przekonanie, iż bezpieczeństwo jest kategorią dynamiczną, historycznie zmienną, a więc względną i wielobarwną.

Wśród bogactwa definicji bezpieczeństwa we współczesnej nauce odnaleźć można zaskakujące podejście definicyjne akcentujące wartość poznawczą symbolicznego (metaforycznego) rozumienia tego terminu, a także przeświadczenie, że brak bezpieczeństwa nie jest tylko prostym zaprzeczeniem