1841899339

[23] BEZPIECZEŃSTWO JAKO FENOMEN SPOŁECZNY 245

biektywnym i praktycznym. Ponadto, między wyszczególnionymi elementami składowymi bezpieczeństwa (cechami definicyjnymi) oraz aspektami mogą zachodzić relacje (sprzężenia), które nadawać mogą bezpieczeństwu nową jakość, czy to w postaci jego wzmocnienia (synergii), czy to w postaci osłabienia.

5. Próba typologii fenomenu bezpieczeństwa

Jak wynika z dokonanego przeglądu różnych typów definicji bezpieczeństwa w dziedzinie nauk społecznych pojęcie bezpieczeństwa ujmowane jest w różnych kontekstach, aspektach, wymiarach i perspektywach. W związku z tym typologia bezpieczeństwa jako zjawiska społecznego silą rzeczy musi opierać się na różnych kryteriach klasyfikacyjnych. Poniżej prezentujemy typologię tego pojęcia zaproponowaną przez R. Ziębę według stosowanych najczęściej, w naukach społecznych, kryteriów. Zdaniem w/w. autora „podstawą typologii dokonywanych do celów analitycznych jest kryterium podmiotowe”. Opierając się na kryterium podmiotów społecznych Zięba wyróżnia dwa podstawowe typy bezpieczeństwa: „bezpieczeństwo narodowe (bezpieczeństwo państwa) i bezpieczeństwo międzynarodowe.”⁶¹

Drugim, według cytowanego autora, „bardzo często stosowanym kryterium w dokonywanych typologiach bezpieczeństwa, jest „kryterium przedmiotowe”, które ma „charakter pomocniczy względem podziału podmiotowego i nie stanowi wyodrębnionego kierunku ustaleń teoretycznych.”⁶- Według tego kryterium można wyróżnić „następujące rodzaje bezpieczeństwa: bezpieczeństwo polityczne, bezpieczeństwo militarne, bezpieczeństwo ekonomiczne (dzielone następnie na surowcowe, finansowe, technologiczne, rolne, żywnościowe, itp.), bezpieczeństwo społeczne, bezpieczeństwo kulturowe, bezpieczeństwo ideologiczne, bezpieczeństwo ekologiczne.”⁶³

Trzecim kryterium wymienianym w ramach referowanej typologii jest „przestrzenne kryterium” typologii zjawiska takiego, jak bezpieczeństwo. Według tego kryterium „bezpieczeństwo może być ujmowane jako: bezpieczeństwo lokalne, bezpieczeństwo subregionalne, bezpieczeństwo regionalne, bezpieczeństwo nadregionalne, bezpieczeństwo globalne (światowe, uniwersalne).

Zięba wymienia także, jako istotne, kryterium sposobu organizowania ale odnosi to kryterium przede wszystkim do bezpieczeństwa w stosunkach międzynarodowych. Ze względu na to kryterium wyróżnia bezpieczeństwo:

⁶¹ R. Z i ę b a. Kategoria bezpieczeństwa..., s. 6. “Tamże.

“Tamże, s. 6-7.