1862543342

POLEMIKI, RECENZJE, SPRAWOZDANIA 277

tariusze powinni być wspierani, tak aby chcieli się jeszcze pełniej i dojrzalej angażować w prace na rzecz innych.

Następny artykuł, napisany przez Jolantę Stokłosę, pt. Rozwój ruchu hospicyjnego w Polsce również dotyczy pracy hospicyjnej. Odróżnia się on od innych artykułów tym, że nie stanowi prezentacji badań empirycznych, ale jest próbą opisu historii opieki hospicyjnej, ze szczególnym uwzględnieniem jej rozwoju w Polsce. Autorka charakteiyzuje początki mchu hospicyjnego w Polsce, opisując kolejne etapy jego rozwoju, przyczyniające się do wzrostu placówek hospicyjnych. Na koniec swoich rozważań próbuje odnieść się do kwestii przydatności hospicjów i potrzeby ich dalszego rozwoju.

W dwóch ostatnich artykułach zawarte w opisywanej publikacji ujmowane są relacje postaw wobec śmierci ze zmiennymi, które ogólnie można by nazwać religijnością. W pierwszy m z nich {Religijne style poznawcze a postawy wobec śmierci) Jacek Sliwak określa wzajemne relacje między stylami myślenia religijnego (ortodoksja, relatywizm historyczny, krytyka zewnętrzna), wyodrębnionymi przez Dirka Hutsebauta i zoperacjo-nalizowanymi w metodzie Post-Critical Belief Scalę, a postawami wobec śmierci, ujmowanymi Skalą Postaw wobec Śmierci (podobnie jak w opisywanym wcześniej artykule ks. J. Szymołona). Walorem badań zaprezentowanych przez Śliwaka jest to, iż są to jedne z pierwszych badań, w których wykorzystywana jest metoda Post-Critical Belief Scalę. Zastosowanie tej metody wskazuje bowiem na nieco inny przedmiot badań, a mianowicie na myślenie religijne, a nie - jak było doty chczas w Polsce - na religijność. Drugi artykuł - Religijność a postawa wobec śmierci u osób przewlekle chorych - autorstwa ks. Mariana Wandrasza jest próbą określenia specyficznych relacji między natężeniem poszczególnych wymiarów postawy religijnej a określonego rodzaju wymiarami postawy wobec śmierci. Autor prowadzi ciekawe rozważania dotyczące wzajemnych relacji między analizowanymi zmiennymi. Szkoda jednak, że powiązania te nie są udokumentowane w postaci konkretnych wartości liczbowych.

Podsumowując, na publikację pod redakcją ks. Józefa Malselona warto zwrócić uwagę, gdyż przybliża ona stosunkowo słabo reprezentowaną w polskiej literaturze psychologicznej tematykę śmierci, umierania, żałoby. Prezentuje najbardziej istotne elementy wiedzy z zakresu tanatopsychologii (koncepcje, teorie, główne obszary badań). Zawiera również wiele praktycznych wskazówek wynikających z teorii oraz z prowadzonych badań empirycznych, które mogą być z powodzeniem zastosowane w pracy ho spicyj no-paliatywnej oraz w pracy duszpasterskiej i pedagogicznej, wspomagającej kształtowanie dojrzałych postaw wobec śmierci. Jest również pozycją, która może dotrzeć do szerszej grupy odbiorców, nie tylko psychologów, za sprawą prostego, jednoznacznego, pozbawionego przesadnej ilości naukowych terminów i określeń języka.

Michał Wiechetek

Katedra Psychologii Społecznej i Psychologii Religii KUL