pozostające poza kontrolą przedsiębiorstwa - oraz specyficznej, do której należy niepewność co do wyników działań, wynikająca z czynników leżących po stronie przedsiębiorstwa, takich jak metody zarządzania, kontroli jakości itp.1 Szczegółowy podział ryzyka według powyższego kryterium znajduje się w tabeli 1. Z punktu widzenia możliwości zarządzania ryzykiem istotne jest natomiast wyodrębnienie ryzyka czystego oraz ryzyka spekulacyjnego. Ryzyko czyste, występujące gdy alternatywnym stanem wobec obecnego lub przewidywanego jest strata, może być jedynie przedmiotem umów ubezpieczeniowych. Natomiast ryzyko spekulacyjne oznacza, że przyszłe zdarzenia mogą spowodować zarówno straty, jak i zyski, w związku z czym możliwa jest sprzedaż tego ryzyka podmiotowi o wyższej skłonności do ryzyka, lub innych oczekiwaniach wobec sytuacji na rynku2.
Tabela 1. Przykłady ryzyka systematycznego i specyficznego
Rvzvko systematyczne |
Ryzyko specyficzne |
iyzyko stopy procentowej ryzyko walutowe iyzyko rynku ryzyko siły nabywczej (inflacji) ryzyko polityczne ryzyko wydarzeń |
ryzyko niedotrzymania warunków płatności ryzyko zarządzania ryzyko biznesowe ryzyko finansow e ryzyko bankructwa ryzyko płynności rynkowej ryzyko zmiany ceny ryzyko reinwestowania |
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Tarczy ński, W., Mojsewicz M.. Zarządzanie ryzykiem, PWE, Warszawa 2001, s. 17-19.
Alternatywny podział ryzyka przedstawia Socik6 (patrz tabela 2). Wyróżnia on cztery podstawowe typy ryzyka:
1) ryzyko biznesowe - odnosi się do niepewności, co do efektów decyzji podejmowanych przez przedsiębiorstwo w zakresie normalnej działalności operacyjnej, np. ryzyko powodzenia nowego produktu,
2) ryzyko rynkowe - wywodzi się ze zmienności rynku finansowego, dotyczy zmian cen instrumentów, stóp procentowych i płynności,
3) ryzyko kredytowe - związane z możliwością niedotrzymania warunków umowy przez drugą stronę transakcji,
6
Tamże, s. 16.
Tamże, s. 19.