1954687393

że 0°C odpowiada 273,15 K. Przeliczanie temperatur z jednej skali na drugą określają podane niżej wzory:

t = T — 273,15    (1)

lub

T = t + 273,15,    (2)

gdzie t — temperatura w skali Celsjusza, zaś T — temperatura bezwzględna wyrażona w kelwinach.

W krajach anglosaskich jest używana jeszcze inna skala — Fahrenheita¹⁰, na której temperatura topnienia lodu wynosi 32°F, a temperatura wrzenia wody odpowiada 212°F. Stąd otrzymujemy, że

i_F = |t + 32°F

oraz

AT = At = §A t_F.

W charakterze układu C stosujemy termometry, które, jak mówimy, mierzą temperaturę zwaną często temperaturą empiryczną. Działanie termometrów opiera się na wykorzystaniu zależności od temperatury:

1.    Objętości cieczy — przykładem tego jest termometr rtęciowy. Ma on ograniczony zakres stosowalności z uwagi na krzepnięcie rtęci (w temperaturze — 39° C). Termometr spirytusowy zawodzi dla temperatur mniejszych od —85°C.

2.    Ciśnienia gazu przy stałej objętości — na tej zasadzie działa termometr gazowy. Wykorzystywana jest liniowa zależność pomiędzy ciśnieniem i temperaturą gazu idealnego (patrz rozdział 2.2), którą obserwuje się w przemianie izochorycznej (wtedy V = const; rozdział 2.3). Wykres zależności p(T) jest linią prostą, która przecina oś odciętych, na której odkładamy temperaturę, w punkcie, któremu w skali bezwzględnej przypisujemy temperaturę OK. W skali Celsjusza temperaturze tej przypisuje się wartość —273,15°C

3.    Objętości gazu przy stałym ciśnieniu — jest to wykorzystywane w innego rodzaju termometrach gazowych.

4.    Oporu elektrycznego przewodników prądu — zjawisko to wykorzystuje się np. w platynowym termometrze oporowym, za pomocą którego mierzyć można temperatury w zakresie od 14 K do 630 K.

5.    Barwy określonych obiektów — wykorzystane jest to w pirometrach, za pomocą których mierzymy temperatury T > 1000 K.

6.    Elektrycznego napięcia kontaktowego, które powstaje na złączu dwóch metali (patrz rozdział 6.4). Jest to wykorzystywane w termoparach.

Na zakończenie tego rozdziału przytaczamy temperatury charakterystyczne dla wybranych zjawisk i obiektów fizycznych (tabela 1).

Rozważania dotyczące termodynamiki czarnych dziur (rozdział 6.11) wskazują, że mogą one osiągać najmniejsze i największe ze znanych temperatur we Wszechświecie.

^I0Została wprowadzona przez Daniela Gabriela Fahrenheita, który eksperymentował z mieszaninami wody, lodu i soli, m.in. podczas srogiej zimy 1709 roku w Gdańsku.