276061814

- propozycji transakcji, z których banki komercyjne mogą dobrowolnie korzystać - operacje otwartego rynku, ustalanie stopy kredytu redyskontowego, lombardowego, działanie w zakresie kursów walut obcych.

Operacje otwartego rynku - to transakcje dokonywane z inicjatywy banku centralnego z bankami komercyjnymi. Obejmują one warunkową i bezwarunkową sprzedaż lub kupno papierów wartościowych lub dewiz, a także emisje własnych papierów dłużnych banku centralnego. Równoważą popyt i podaż środków utrzymywanych przez banki komercyjne w banku centralnym. Obecnie operacje otwartego rynku przeprowadzane przez Narodowy Bank Polski polegają na emisji własnych papierów dłużnych (7-dniowych bonów pieniężnych), których minimalna rentowność jest równa stopie referencyjnej (minimalne oprocentowanie operacji) wyznaczonej przez Radę Polityki Pieniężnej. Polityka otwartego rynku, polega także na przeprowadzaniu operacji dewizowych typu swap - kupno dewiz lub walut z natychmiastową dostawą, przy jednoczesnej umowie sprzedaży tych dewiz w określonym terminie, po uzgodnionym kursie.

Rezerwa obowiązkowa - jest wyrażona w złotych część środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych i uzyskanych ze sprzedaży papierów wartościowych oraz innych środków przyjętych przez banki, podlegających zwrotowi, z wyjątkiem środków przyjętych od innego banku krajowego, a także pozyskanych z zagranicy na co najmniej 2 lata. Rezerwa obowiązkowa utrzymywana jest na rachunkach w NBP. Wysokość stopy rezerwy obowiązkowej ustala Rada Polityki Pieniężnej. Od 31 października 2003 r. stopa rezerwy obowiązkowej wynosi 3,5% dla wszystkich rodzajów depozytów. Od 30 września 2003 r. wszystkie banki pomniejszają naliczoną rezerwę obowiązkową o równowartość 500 tys. euro. Środki rezerwy obowiązkowej od 1 maja 2004 r. są oprocentowane. W razie nieodprowadzenia rezerwy obowiązkowej w terminie bank płaci odsetki karne.

Wskaźnik i wartość rezerw obowiązkowych określa granice kreacji pieniądza. Można to zapisać formułą:

Rw

r =- , gdzie: r - wskaźnik rezerw obowiązkowych,

D    Rw - wartość rezerw gotówkowych,

D - wkłady na żądanie.

Wartość kreowanego kredytu może wynosić maksymalnie (K): K = Rw - (Rw • r).

Kreowany przez system pieniądz (akcja kredytowa) stanowi wielokrotność wolnych rezerw gotówkowych. Zależy to od poziomu wskaźnika rezerw obowiązkowych, który to wskaźnik określa wysokość mnożnika kreacji pieniądza (m):

1 1

m = — , np.:r = 3,5% m =- = 28, 6

r    0,035

Oznacza to, że przy stopie rezerw 3,5% można zwiększyć wkłady na żądanie o 28,6 razy.

Operacje kredytowo-depozytowe prowadzone są z bankami komercyjnymi z ich inicjatywy. Są to: kredyt lombardowy oraz lokaty terminowe banków w NBP (depozyt na koniec dnia). Operacje kredytowo-depozytowe NBP wpływają na wysokość stóp procentowych na rynku pieniężnym, których górną granicę stanowi oprocentowanie kredytu lombardowego, a dolną -oprocentowanie depozytu w NBP. NBP udziela bankom kredytu lombardowego pod zastaw skarbowych papierów wartościowych. Kredyt ten umożliwia im pokrywanie krótkookresowych niedoborów płynności. Udzielany jest na następujących zasadach: zastawem są skarbowe papiery wartościowe, a wysokość kredytu nie może przekroczyć 80% ich wartości nominalnej,

termin spłaty kredytu przypada w następnym dniu operacyjnym po dniu jego udzielenia, warunkiem udzielenia kredytu jest uprzednia spłata wcześniej zaciągniętego kredytu.

..Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"

8