276062229

powodem do zorganizowania rocznicowych obchodów stał się kontrowersyjny artykuł opublikowany w 2013 r. w niemieckim tygodniku „Der Spiegel" na temat badań prof. Hirszfelda; autor wspomnianego artykułu przypisywał prof. Hirszfeldowi cechy propagatora rasizmu. Do takiej tezy w nieuprawniony sposób wykorzystano wyniki badań prof. Hirszfelda dotyczących natury grup krwi. Protesty ze strony Instytutu nic nie dały, a bezsilność zmobilizowała prof. Boratyńskiego do działań nie tylko rocznicowych, ale też wydawniczych. Autobiograficzna książka Hirszfelda pt.: „Historia jednego życia" ukaże się w języku niemieckim, i to ma, w założeniu organizatorów spowodować właściwe zrozumienie dorobku i postaci uczonego, tym bardziej, że prof. Hirszfeld pracował z wybitnymi niemieckimi naukowcami. Główna część obchodów odbędzie się we Wrodawiu; tu prof. Hirszfeld spędził ostatnie dziewięć lat swego życia, był dziekanem wydziału lekarskiego uniwersytetu, a w 1952 r. założył Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN.

Ludwik Hirszfeld urodził się 5 sierpnia 1884 r. w Warszawie, a zmarł 7 marca 1954 r. we Wrodawiu. Studiował medycynę w Wuerzburgu i Berlinie, gdzie uzyskał doktorat, a w wieku 30 lat obronił pracę habilitacyjną. Pracował też naukowo m.in. w Heidelbergu i Zurychu. Po 1918 r. powrócił do Polski i w latach 1924-39 kierował Państwowym Instytutem Higieny w Warszawie. Ponownie się habilitował na Uniwersytede Warszawskim. W czasie II wojny światowej trafił do warszawskiego getta, z którego uciekł w 1942 r. Po wojnie pracował we Wrocławiu. Do jego najważniejszych osiągnięć naukowych należą wyniki badań nad grupami krwi. Prowadził je wraz z Emilem von Dungemem w Zurychu w lalach 1907-11. Odkrył wówczas prawa dziedziczenia grupy krwi i wprowadził oznaczenie grup krwi jako 0, A, B i AB, przyjęte w 1928 r. na całym świeae. Efekty swych badań zastosował m.in. do celów określania ojcostwa. Oznaczył również czynnik Rh oraz odkrył przyczynę konfliktu serologicznego, co uratowało życie wielu noworodkom. To właśnie za wyjaśnienie zagadki zjawiska konfliktu serologicznego między matką a płodem w 1950 r. Hirszfeld był nominowany do Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny.

W programie rocznicowych obchodów zaplanowano m.in. konferencję naukowo-historyczną, adresowaną do specjalistów, ale przede wszystkim szerokie działania popularyzujące postać i dorobek uczonego. Przygotowanych zostanie 10 krótkich filmów z udziałem znanych osób, które opowiedzą o prof. Ludwiku Hirszfeldzie, a we wrocławskich środkach komunikacji miejskiej przez cały rok mają być też wyświetlane na specjalnych ekranach „Myśli prof. Hirszfelda". (wg PAP)

O Marii Skłodowskiej-Curie w 80. rocznicę śmierci. Wybitna Uczona, dwukrotna laureatka Nagrody Nobla zmarła 4 lipca 1934 r., mając lat 67. Przyczyną jej śmierci była złośliwa anemia o gwałtownym przebiegu, poprzedzona chorobą popromienną. Polka zajęła się promieniowaniem radiacyjnym w swojej rozprawie doktorskiej wkrótce po dniu 2 marca 1896 r„ kiedy to francuski fizyk Henri Becqu-erel ogłosił na posiedzeniu Akademii Nauk, że minerał zawierający uran emituje nowe, nieznane promieniowanie bez uprzedniego naświetlania. Zjawisko odkrytego przez Becąuerela promieniowania nie było dokładnie zbadane, a na pewno nie było wiadome, że jest szkodliwe dla zdrowego człowieka, choć zaczęto je stosować w medycynie do leczenia nowotworów.

Emil Herman Grubbe z Chicago, potomek niemieckich emigrantów, wpadł na pomysł, żeby do leczenia raka piersi wykorzystać promienie X, które w listopadzie 1895 r. odkrył Wilhelm C. Roentgen. Próżniową lampę rentgenowską, wkrótce po jej wyprodukowaniu zmodernizował w taki sposób, aby mogła służyć pacjentom do radioterapii. Na początku XX w. zaczęły masowo powstawać kliniki radioterapii w USA i Europie. Poza promieniami X zaczęto wykorzystywać w nich również promieniowanie gamma oraz występujący w rudach uranu rad, pierwszy pierwiastek promieniotwórczy odkryty w 1898 r. przez Piotra Curie oraz Marię Skło-dowską-Curie. Do badań nad radem małżeństwo uczonych wykorzystało kilka ton blendy smolistej, którą otrzymali od rządu austriackiego. Pochodziła ona z kopalni uranu w Jachimo-wie na terenie obecnych Czech. Maria i Piotr Curie nie wiedzieli, że londyński lekarz Perdval Pott zauważył już w XVIII w., że na raka płuc chorowali w Niemczech górnicy wydobywający blendę smolistą (smółkę uranową), na raka moszny mężczyźni, którzy w młodości pracowali jako kominiarze, a na raka nosa osoby zażywające poprzez nozdrza tabaki. Już pod koniec XIX w, wkrótce po wynalezieniu promieni X, wiele osób zaczęło chorować na białaczkę i nowotwory skóry, np. robotnice malujące wskazówki zegarków luminescencyjnym radem często chorowały na raka języka, bo oblizywały włosie pędzelków używanych podczas tej pracy. Po latach pracy z radioaktywnym materiałem Maria Skłodowska-Curie w 1934 r. czuła się bardzo źle; była osłabiona, miała gorączkę i dreszcze. Lekarze nie wiązali tych objawów z nadmiernymi dawkami promieniowania radiacyjnego, na które przez wiele lal była narażona. Rozpoznawali grypę, doszukiwali się gruźliczych zmian w płucach, w tej sytuaq'i zaproponowali leczenie sanatoryjne w Sancellemoz w Passy. Na miejscu lekarze rozpoznali złośliwą anemię o gwałtownym przebiegu. Chora zmarła w Passy 4 lipca 1934 roku, a pogrzeb odbył się dwa dni później w Sceaux, w gronie rodziny i najbliższych przyjaciół. 20 kwietnia 1995 r. szczątki Marii i Pierre'a Curie przeniesiono do Panteonu w Paryżu; Maria spoczywa w Panteonie jako jedyna kobieta w uznaniu zasług dla nauki, i jako wybitna francuska uczona. Wspomniany powyżej Emil Grubbe chorował długie lata, choć był narażony na mniej intensywne promieniowanie. Mimo bardzo poważnego okaleczenia ciała wskutek licznych nowotworów, oszpecenia, osamotnienia dożył roku 1960; zmarł w wieku 85 lat. (wg PAP)

O badaniach nad cząstką Higgsa

— informacje z rozmowy fizyków z Narodowego Centrum Badań Jądrowych w Świerku, dr hab. Krzysztofa Kurka i dr Michała Bluja, który brał udział w poszukiwaniu cząstki Higgsa. Ulepszony Wielki Zderzacz Hadronów — LHC ma umożliwić nowe wyrazistsze „zdjęcia" bozonu Higgsa. Wszystko po to, aby pojąć istotę

270 '.postepybiochemii.pl